Meliha TUZGÖL DOST, Mert AYTAÇ, Nermin KIBRISLIOĞLU UYSAL

EBEVEYNLİK BİÇİMİNİN KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ, BENLİK SAYGISI VE YAŞAM DOYUMUNU YORDAMA GÜCÜ

Bu araştırmanın amacı, ebeveynlik biçiminin kişilik özellikleri, benlik saygısı ve yaşam doyumunu yordama gücünü araştırmaktır. Araştırmada ilişkisel araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırma grubu Ankara’da bir devlet üniversitesinin Eğitim Fakültesinin çeşitli bölümlerinde okumakta olan 441 lisans öğrencisinden oluşmaktadır. Katılımcıların 375’i (% 85) kadın, 66’sı (% 15) erkektir. Öğrencilerin yaş aralığı 18-36 olup, yaş ortalaması 20.71’dir (Ss: 1.82). Araştırmada, Young Ebeveynlik Ölçeği, Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi, Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği-Benlik Saygısı Alt Ölçeği, Yaşam Doyumu Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Ebeveynlik biçimlerinin, öğrencilerin beş büyük faktör kişilik özelliklerini, benlik saygısı ve yaşam doyumunu yordama gücünün incelenmesi amacıyla çoklu regresyon analizi yapılmıştır. Bazı ebeveynlik biçimlerinin üniversite öğrencilerinin nevrotizm, dışadönüklük, deneyime açıklık, yumuşak başlılık, sorumluluk, benlik saygısı ve yaşam doyumunu anlamlı olarak yordadığı saptanmıştır. Sonuçlar tartışılmış ve çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Ebeveynlik biçimi, kişilik, benlik saygısı

PDF

___

KAYNAKÇABacanlı, H., İlhan, T. ve Aslan, S. (2009). Beş faktör kuramına dayalı bir kişilik ölçeğinin geliştirilmesi: Sıfatlara dayalı kişilik testi (SDKT). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 261-279.
Baumrind, D. (1966). Effects of authoritative control on child behavior. Child Development, 37, 887–907.
Baumrind, D. (1991). Parenting styles and adolescent development. In: J. Brooks, R. Lerner & A. C. Petersen, (Ed.), The Encyclopedia on Adolescence (pp. 758-772). New York: Garland.
Bahçivan Saydam, R. ve Gençöz, T. (2005). Aile ilişkileri, ebeveynin çocuk yetiştirme tutumu ve kendilik değerinin gençler tarafından belirtilen davranış problemleriyle olan ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 20 (55), 61-74.
Bowlby, J. (2014). Güvenli Bir Dayanak: Ebeveyn-Çocuk Bağlanması ve Sağlıklı İnsan Gelişimi. Kocaeli: Psikoterapi Enstitüsü Yayınları.
Costa, P. T., & McCrae, R. R. (1992). Revised NEO Personality Inventory (NEO PI-R) and NEO Five-Factor Inventory (NEO-FFI) Professional Manual. Odessa, FL.
Cozolino, L. (2014). İnsan İlişkilerinin Nörobilimi: Bağlanma ve Sosyal Beynin Gelişimi. Kocaeli: Psikoterapi Enstitüsü Yayınları.
Çuhadaroğlu, F. (1986). Adolesanlarda benlik saygısı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Dağlı, G. ve Beyazsaçlı, M. (2010). Ana-Baba Tutumu ve Kendini Gerçekleştirme Düzeyleri Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi. Mediterranean Journal of Educational Research, 7, 1-16.
Darling, N., & Steinberg, L. (1993) Parenting style as context: an integrative model. Psychological Bulletin, 113, 487-496.
DeHart, T., Pelham, B. W. & Tennen, H. (2006). What lies beneath: Parenting style and implicit self-esteem. Journal of Experimental Social Psychology, 42, 1–17.
Deniz, M., E., Karakuş, Ö., Traş, Z., Eldeleklioğlu, Z., Özyeşil, Z. ve Hamarta, E. (2013). Parental attitude perceived by university students as predictors of subjective well-being and life satisfaction. Psychology, 4(3), 169-173.
Diener, E., Emmons, R. A., Laresen, R. J. & Griffin, S. (1985) The satisfaction with life scale. Journal of Personality Assessment, 49, 71-75.
Gündüz Algünerhan, R. (2017). 12-14 yaşındaki ergenlerde algılanan anne-baba tutumları benlik algısı ve psikolojik sağlık. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Nişantaşı Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Heaven, P. & Ciarrochi, J. (2008). Parental styles, gender and the development hope and self-esteem. European Journal of Personality, 22: 707–724.
Franken, J. R., Wallen, N.,E. & Hyun, H.,H. (2012). How to Design and Evaluate Research in Education. McGraw-Hill, NY.
Huver, R. M. E., Otten, R., Vries, H. D. & Engels, C. M. E. (2010). Personality and parenting style in parents of adolescents. Journal of Adolescence, 33, 395-402.
İnanç, L., Altıntaş, M. ve Barış, T. (2017). Ebeveynlerin çocuk yetiştirme tutumları ile kişilik yapıları arasındaki ilişki, International Journal of Social Sciences and Education Research, 3(5), 1731/1745.
Jaureguizar, J., Bernaras, E., Bully, P. & Garaigordobil, M. (2018). Perceived parenting and adolescents’ adjustment. Psicologia: Reflexão e Crítica, 31:8 https://doi.org/10.1186/s41155-018-0088-x
Klein, M. (2015). Çocuk Psikanalizi. İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
Köker, S. (1991). Normal ve sorunlu ergenlerin yaşam doyumu düzeyinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Kömürcü, B. (2014). Erken Dönem Uyumsuz Şemalar, Ebeveynlik Biçimleri ve Psikolojik Belirtiler ile Psikolojik Dışlanmanın Tehdit Ettiği İhtiyaçlar Arasındaki İlişkiler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Leung, J. P. & Zhang, L. W. (2000). Modelling life satisfaction, of Chinese adolescents in Hong Kong. International Journal of Behavioural Development, 24, 99-104.Levin, K. A. & Currie, C. (2010). Family structure, mother-child communication, father-child communication, and adolescent life satisfaction A cross-sectional multilevel analysis. Health Education, 110(3), 152-168.
Levin, K. A., Dallago, L. & Currie, C. (2012). The association between adolescent life satisfaction, family structure, family affluence and gender differences in parent-child communication. Social Indicators Research, 106(2), 287-305.
Liu, D., Ksinan, A. J. & Vazsonyi, A. T. (2018). Maternal support and deviance among rural adolescents: The mediating role of self-esteem. Journal of Adolescence, 69, 62-71.
Milevsky, A., Schlechter, M. & Netter, S. (2007). Maternal and paternal parenting styles in adolescents: Associations with self-esteem, depression and life-satisfaction. Journal of Child and Family Studies, 16(1), 39–47.
Nayak, G. & Kochar, A. (2016). Role of parenting styles in determining self-esteem and loneliness among undergraduate students. The International Journal of Indian Psychology 4(1), 64-70.
Onoa, Y., Takaesua, Y., Nakaib, Y., Ichikia, M., Masuyaa, J., Kusumib, I. & Inouea, T. (2017). The influence of parental care and overprotection, neuroticism and adult stressful life events on depressive symptoms in the general adult population. Journal of Affective Disorders, 217, 66–72.
Park, N. (2004), The role of subjective well-being in positive youth development. Annals of the American Academy of Political and Social Science, 591(1), 25-39.Rafaeli, E., Bernstein, D. P. ve Young J. E. (2013). Şema Terapi Ayırıcı Özellikler. İstanbul: Psikonet Yayınları.
Rosenberg, M. (1965). Society and the adolescent self-image. Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
Schore, A. N. (2016). Affect regulation and the origin of the self: The neurobiology of emotional development. New York: Routledge.
Soygüt, G., Çakır, Z. ve Karaosmanoğlu, A. (2008). Erken dönem uyumsuz şemaların değerlendirilmesi: young ebeveynlik ölçeği’nin psikometrik özelliklerine ilişkin bir inceleme. Türk Psikoloji Yazıları, 11 (22), 17-30.
Tabachnick, B.,G. & Fidell, L.,S.(2007). Using multivariate statistics (5th Ed.). Pearson, Boston.
Takahashi, N., Suzuki, A., Matsumoto, Y., Shirata, T. & Otani, K. (2017). Perceived parental affectionless control is associated with high neuroticism. Neuropsychiatric Disease & Treatment, 13, 1111-1114.
Sheffield, A., Waller, G., Emanuelli, F., Murray, J. & Meyer, C. (2006). Links between parenting and core beliefs: preliminary psychometric validation of the young parenting inventory. Cognitive Therapy and Research, 29 (6), 787–802.
Steinberg, L., Elmen, J. D. & Mounts, N. S. (1989). Authoritative parenting, psychosocial maturity, and academic success among adolescents. Child Development, 60, 1424-1436.
Sümer, N., Gündoğdu Aktürk, E. & Helvacı, E. (2010). Anne-baba tutum ve davranışlarının psikolojik etkileri: türkiye’de yapılan çalışmalara toplu bakış. Türk Psikoloji Yazıları, 13 (25), 42-59.
Ünsal Seydooğulları, S. ve Çiftçi Arıdağ, N. (2012). Lise öğrencilerinin yaşam doyumlarının ana baba tutumları ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 4(3), 752-767.
Vlierberghe, L. V., Timbremont, B., Braet, C. & Basile, B. (2007). Parental schemas in youngsters referred for antisocial behaviour problems demonstrating depressive symptoms. The Journal of Forensic Psychiatry & Psychology, 18(4): 515-533.
Yetim, Ü. (1993). Life satisfaction: A study based on the organization of personal projects. Social Indicators Research, 29 (3), 277-289.
Winnicott, D. W., (1963). Ego Distorsion in terms of true and false self, the maturational process, Oxford University Press.
Winnicott D.W., (2007). Oyun ve gerçeklik. İstanbul: Metis Yayınları.
Young, J. E., Klosko, J. S. ve Weishaar, M. E. (2009). Şema Terapi. İstanbul: Litera Yayıncılık.
Zakeri, H. & Karimpour, M. (2011). Parenting styles and self esteem. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 29, 758-761.