Katılım Bankacılığının Finansal Performans Analizi: Türkiye Uygulaması

Gelişen küresel ekonomik yapıyla birlikte finansal piyasaların da geliştiği görülmektedir. Son 50 yılın önemli gelişmelerinden biri de faizsiz finans sistemidir. Türkiye’de katılım bankalarının kalkınma planlarına dâhil edilmesi ve devlet eliyle kurulan katılım bankalarının varlığı, bu kurumların hızla büyümesinde ve gelişmesinde ciddi katkısı olmuştur. Bu çalışmada; dünyada faizsiz bankacılık, ülkemizde katılım bankacılığı olarak ifade edilen sistemin tanımı ve Türkiye uygulamaları hakkında bilgiler verilmiştir. Türkiye’de faaliyet gösteren katılım bankalarının, 2011-2020 mali verilerinden faydalanılarak ve Promethee yöntemi kullanılarak finansal performans analizi yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; en yüksek performansı sergileyen bankalar sırayla; Kuveyt Türk, Türkiye Finans ve Vakıf Katılım olmuştur. En düşük performansa sahip kurumlar ise; Albaraka Türk, Bank Asya ve Emlak Katılım olmuştur. Elde edilen bulgular değerlendirildiğinde; analize dahil edilen her katılım bankasının, diğer katılım bankalarına kıyasla performans pozisyonlarını göz önünde tutarak planlama yapmaları tavsiye edilebilir. Ayrıca katılım bankalarına yatırım yapmayı planlayanlar yatırımcılar için, katılım bankalarının performanslarını incelemeleri, yatırım kararı verme ve yatırım planlaması açısından önem arz ettiği düşünülmektedir

Anahtar Kelimeler:

Faizsiz Bankacılık, Katılım Bankacılığı, Promethee

Financial Performance Analysis of Participation Banks: Evidence from Turkey

Along with the developing global economic structure, it is seen that financial markets have been developing. One of the crucial development of the last 50 years is interest-free financing. The inclusion of participation banks in the development plans in Turkey and the existence of participation banks established by the state have contributed to the rapid growth and development of these institutions. In this study, some information is given about interest-free banking in the world, the definition of the system expressed as participation banking in our country and its implementation in Turkey. The financial data of the participation banks operating in Turkey in 2011-2020 were analyzed to examine their financial performance by using the Promethee method. According to the results of the research; the banks with the highest performance are, in order: Kuveyt Türk, Türkiye Finans and Vakıf Katılım. The lowest performing banks are; Albaraka Türk, Bank Asya and Emlak Katılım. When the obtained findings are evaluated, it is recommended that each participation bank included in the analysis make planning by considering their performance positions compared to other participation banks. In addition, it is thought that it is crucial for investors who plan to invest in participation banks, in terms of examining the performance of participation banks, making investment decisions and investment planning.

Keywords:

Interest-Free System, Participation Banking, Promethee,

PDF

___

Akala, İ. (2015). Comparing financial performances of conventional and participation banks: Case of Turkey (2005-2015). International Journal of Inspiration & Resilience Economy, 2(1), 11-17. Retrieved from https://www.ceeman.org/publications/international-journal-of-inspiration-resilience-economy
Albadvi, A., Chaharsooghi, S.K. and Esfahanipour, A. (2007). Decision making in stock trading: An application of Promethee. European Journal of Operational Research, 177, 673-683. https://doi.org/10.1016/j.ejor.2005.11.022
Bağcı, H. ve Rençber, Ö.F. (2014). Kamu bankaları ve halka açık özel bankaların Promethee yöntemi ile karlılıklarının analizi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 39-47. Erişim adresi: http://aksarayiibd.aksaray.edu.tr/tr/
Behzadian, M., Kazemzadeh, R.B., Albadvi, A. and Aghdasi, M. (2010). Promethee: A comprehensive literature review on methodologies and applications. European Journal of Operational Research, 1(1), 198-215. https://doi.org/10.1016/j.ejor.2009.01.021
Brans, J.-P. and Vincke, P. (1985). A preference ranking organization method: The Promethee method for MCDM. Management Science, 31(6), 647-656. https://doi.org/10.1287/mnsc.31.6.647
Buğan, M.F. (2015). Katılım bankaları ile konvansiyonel bankaların etkinliklerinin VZA ve MALMQUIST TFV endeksi ile karşılaştırılması (Yayımlanmamış doktora tezi). Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
Çalışkan, E. ve Eren, T. (2016). Bankaların performanslarının çok kriterli karar verme yöntemiyle değerlendirilmesi. Ordu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 6(2), 85-107. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ordubtd
Çetin, A.C. ve Bıtırak, İ.A. (2010). Banka karlılık performansının analitik hiyerarşi süreci ile değerlendirilmesi: Ticari bankalar ile katılım bankalarında bir uygulama. Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 2(2), (75-92). Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/uaifd
Dash, M. (2017) A model for bank performance measurement integrating multivariate factor structure with multi-criteria Promethee methodology. Asian Journal of Finance & Accounting, 9(1), 310- 332. https://doi.org/10.5296/ajfa.v9i1.11073
Diakoulaki, D. and Karangelis, F. (2007). Multi-criteria decision analysis and cost-benefit analysis of alternatives scenarios for the power generation sector in Greece. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 11, 716–727. https://doi.org/10.1016/j.rser.2005.06.007
Elmas, B. ve Yetim A. (2021). Katılım bankalarının finansal performanslarının TOPSIS yöntemi ile uluslararası boyutta değerlendirilmesi. Uluslararası İslam Ekonomisi ve Finansı Araştırmaları Dergisi, 7(3), 230-263. https://doi.org/10.54427/ijisef.941972
Esmer, Y. ve Bağcı, H. (2016). Katılım bankalarında finansal performans analizi: Türkiye örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(15), 18-29. https://doi.org/10.20875/sb.65174
Eyceyurt Batır, T. ve Güngör, B. (2016). Türkiye’de bankaların kârlılık belirleyicilerinin katılım bankaları ve mevduat bankaları bazında karşılaştırılması. Bankacılar Dergisi, 99, 74-98. Erişim adresi: https://app.trdizin.gov.tr/dergi/TnpNd01BPT0/bankacilar
Fernández-Castro, A.S. and Jiménez, M. (2005). Promethee: An extension through fuzzy mathematical programming. Journal of the Operational Research Society, 56(1), 119-122. https://doi.org/10.1057/palgrave.jors.2601828
Firdaus, F. and Hosen, M.N. (2013). Efficiency of Islamic banks using two stage approach of data envelopment analysis. Economics and Banking, 11, 156-176. https://doi.org/10.21098/bemp.v16i2.442
Gözkonan Ü.H. ve Küçükbay, F. (2019), Katılım bankaları ile geleneksel bankaların ÇKKV yöntemleri ile performans değerlendirilmesi: TOPSIS ve Gri ilişkisel analiz yöntemleri ile karşılaştırmalı analiz. International Journal of Economic and Administrative Studies, 25, 71-94. doi:10.18092/ulikidince.538666
Hazıroğlu, T. (2016). Türkiye’de katılım bankacılığı fikrinin doğuşu ve kavramsal önemi. İslam Ekonomisi ve Finansı Dergisi, 2(1), 119-132. Erişim adresi: https://www.proquest.com/
Henry, C.M. (2001). Islamic financial movements: Midwives of political change in the middle east. Paper presented at the 2001 Annual Meetings of the American Political Science Association. San Francisco, USA. Retrieved from https://www.isfin.net/sites/isfin.com/files/islamic_financial_movements_midwives_of_political_change_in_the_middle_east.pdf
Hoque, M.M., Bappy, N.M. and Hossain, M.P. (2019). Financial performance analysis of selected banks in Bangladesh: A study on Islamic and conventional banks. International Journal of All Research Writings, 2(6), 15-30. Retrieved from http://ijciras.com/
Jaffar, M. and Manarvi, I. (2011). Performance comparison of Islamic and conventional banks in Pakistan. Global Journal of Management and Business Research Journal, 11(1), 60-66. https://doi.org/10.1108/IMEFM-05-2016-0077
Kaptan, S. (1983). Bilimsel araştırma teknikleri ve istatistik yöntemleri. Ankara: Tekışık Matbaası.
Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kazan, H. and Çiftci, C. (2013). Transport path selection: Multi-criteria comparison. International Journal of Operations and Logistics Management, 2(4), 33-48. Retrieved from http://absronline.org/ijolm
Kazan, H., Özçelik, S. and Hobikoğlu, E.H. (2015). Election of deputy candidates for nomination with AHP-Promethee methods. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 195, 603-613. doi:10.1016/j.sbspro.2015.06.141
Khan, M.M. and Bhatti, M.I. (2008). Islamic banking and finance: on its way to globalization. Managerial Finance, 34(10), 708-725. https://doi.org/10.1108/03074350810891029
Kosmidou, K. and Zopounidis, C. (2008). Measurement of bank performance in Greece. South-Eastern Europe Journal of Economics, 1(1), 79-95. Retrieved from http://www.asecu.gr/Seeje/
Miller, N.D., Morris, M. and Rose, N. (2008). Islamic finance a practical guide. London: Globe Law and Business.
Özgür, E. (2008). Katılım bankalarının finansal etkinliği. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 10(1), 159-175. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/akuiibfd
Özkan, T. (2019) Türkiye’de katılım bankalarının performans ölçümü: CAMELS analizine dayalı bir uygulama. Turkish Studies, 14(3), 903-920. doi:10.29228/TurkishStudies.23311
Pehlivan, P. (2016). Türkiye’de katılım bankacılığı ve bankacılık sektöründeki önemi. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16(31), 296-324. https://doi.org/10.30976/susead.302169
Rozzani, N. and Abdul Rahman, R. (2013). Camels and performance evaluation of banks in Malaysia: Conventional versus Islamic. Journal of Islamic Finance and Business Research, 2(1), 36-45. Retrieved from https://www.emerald.com/insight/publication/issn/1759-0817
Sufian, F. (2007). The efficiency of Islamic banking industry: A non-parametric analysis with non-discretionary input variable. Islamic Economic Studies, 14(2), 53-78. Retrieved from https://papers.ssrn.com/
Tetik, N. ve Şahin, A. (2020). Katılım bankalarının finansal performans analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(2), 293-314. doi:10.16951/atauniiibd.439927
Tosun, M. (2000). Türk mali sisteminde özel finans kurumları deneyimi ve ÖFK’ların Türk banka sistemi içindeki yerleri üzerine. B. C. Radoplu (Ed.), Türkiye'de özel finans kurumları teori ve uygulama içinde. İstanbul: Albaraka Türk Yayınları.
Türkiye Katılım Bankaları Birliği. (2022). Finansal rapor istatistikleri. Erişim adresi: https://tkbb.org.tr/veri/istatistikler
Usman, A. and Khan, M.K. (2012) Evaluating the financial performance of Islamic and conventional banks of Pakistan: A comparative analysis. International Journal of Business and Social Science, 3(7), 253-257. Retrieved from https://citeseerx.ist.psu.edu/
Uzun, S. ve Kazan, H. (2016). Çok kriterli karar verme yöntemlerinden AHP, TOPSIS ve Promethee karşılaştırılması: Gemi inşada ana makine seçimi uygulaması. Journal of Transportation and Logistics, 1(1), 110-122. https://doi.org/10.22532/jtl.237889
Yılmaz, B. ve Dağdeviren, M. (2011). Promethee için Decision Lab yazılımı ve örnek bir problem üzerinde uygulanması. Endüstri Mühendisliği Yazılımları ve Uygulamaları Kongresi’nde sunulan bildiri. İzmir, Türkiye. Erişim adresi: http://embk.mmoizmir.org/wp-content/uploads/2016/05/emyk08.pdf