Medine Pazarı Perspektifinde Muhtesib ve Agoranomos Karşılaştırması
Medine’ye hicret ile birlikte Müslümanların ticari faaliyetlerini İslam’ın kurallarına uygun olarak yapabilecekleri bir pazar ihtiyacı hissedilmişti. Medine pazarı olarak adlandırılacak bu pazar bizzat Hz. Peygamber’in vaz ettiği emir ve yasaklara göre oluşturulmuştur. Medine pazarının kendine özgü kuralları ve uygulamaları vardı. Çarşı ve pazarda yapılan ticari işlemlerin İslami kurallara ve ahlaka uygunluğunu denetleyen müessesenin adı hisbe olarak tanımlanmış, devlet tarafından görevlendirilen denetçiler ise muhtesib kelimesiyle adlandırılmıştır. Öte tarafta Grekçe bir kelime olan agoranamos pazar denetçisi anlamına gelmektedir. Agora şehrin merkezi, agoranomos da merkezinden sorumlu kişiydi. Roma döneminde agoranomos pazar denetçisi olarak pazar vergilerini ve cezaları toplamak, pazar asayişini sağlamak, suçluları kırbaçlamak, yolların temizliğini sağlamak, fiyatları kontrol etmek, yeterli gıdanın olup olmadığını gözetmek gibi mesuliyetleri vardı. Muhtesib ile Agoranomos pazar denetçisi olarak benzer birçok fonksiyona sahip olmakla birlikte, gerek kavramsal olarak farklı hususiyete sahip olmak gerekse de pratik uygulamalarda farklı kuralları uygulamak açısından farklılaşırlar.
Anahtar Kelimeler:
Muhtesib, Agoranomos, Medine Pazarı, İslam İktisat Düşüncesi, Pazar Ekonomisi
Comparison of Muhtasib and Agoranomos ın The Perspective of Medına Market
After the emigration to Medina, there was a need for a market where Muslims could conduct their business in accordance with the rules of Islam. This market, which will be called Medina market, was formed according to the orders and prohibitions imposed by the Prophet himself. The Medina market had its own rules and practices. The institution that controls the compliance of the commercial transactions in the bazaar and market with the Islamic rules and ethics, which was termed as hisba and the auditors appointed by the state were named with the word muhtesib. On the other side agoranamos, a Greek word, means a market inspector. Agora was the center of the city and agoranomos was responsible person for the city center. In the Roman period, as a market inspector, agoranomos had the responsibility of collecting market taxes and penalties, ensuring market order, flogging criminals, ensuring cleanliness of roads, controlling prices and observing whether there is enough food. Although Muhtesib and Agoranomos have many similar functions as market inspectors, they differ conceptually in terms of both different characteristics and different rules in practical applications
Keywords:
Muhtesib, Agoranomos, Medina Market, Islamic Economic Thought,
___
- Bal, F. (2015). Arap Yarımadasında Ticaret: Hz. Peygamber ve Dört Halife Dönemi. İstanbul: Beka Yayıncılık.
- Buckley, R. P. (2000). The Book of the Islamic Market Inspector. Oxford: Oxford University Press.
- Davudoğlu, A. (1980). Sahih-i Müslim Tercemesi ve Şerhi. İstanbul: Sönmez Neşriyat.
- Duri, A. (1991). İslam İktisat Tarihine Giriş. (S. Orman, Çev.). İstanbul: Endülüs Yayınları.
- Essid, Y. (1995). A Critique of The Origins of Islamic Economic Thought. Leiden: E.J. Brill.
- Ersin, İ. (2018). İslami Finans. S.Yüksel. Finansal İktisat (ss. 559-592). Ankara: Orion Yayınevi
- Foster, B. R. (1970). Agoranomos and Muhtasib. Journal of the Economic and Social History of the Orient, 13(1), 128-144.
- Ghazanfar, S. M. (2004). Medieval Islamic economic thought: Filling the great gap in European economics. Newyork; London: Routledge.
- Hadislerle İslam: Hadislerin Hadislerle Yorumu. (2013). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
- Hamidullah, M. (2011). İslam Peygamberi. (M. Yazgan, Çev.). İstanbul: Beyan Yayınları.
- Hatipoğlu, H. (1983). Sünen-i İbn Mace Tercemesi ve Şerhi. İstanbul: Kahraman Yayınları.
- Kallek, C. (1992). Hz. Peygamber (s.a.v) Döneminde Devlet ve Piyasa. (C. XI, 155 s.). İstanbul: Bilim ve Sanat Vakfı Yayınları.
- Kallek, C. (1997). Asr-ı Saadet’te Yönetim-Piyasa İlişkisi. (C. 332 s.). İstanbul: İz Yayıncılık.
- Kallek, C. (1998). Hisbe. İçinde TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 18, ss. 133-143). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Kallek, C. (2007). Pazar. İçinde TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 34, ss. 194-203). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Kallek, C. (2015). Sosyal Servet: İslam’da yönetim-piyasa ilişkisi. (C. XIII, 251 s.). İstanbul: Klasik Yayınları.
- Kister, M. J. (1965). The Market of the Prophet. Journal of the Economic and Social History of the Orient, 272-276.
- Kur’an-ı Kerim Meali. (2011). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
- Sofuoğlu, M. (1987). Sahih-i Buhari ve Tercemesi. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Teymiyye, İ. (1989). Bir İslam Kurumu Olarak Hisbe. (V. Akyüz, Çev.) (C. 179 s.). İstanbul: İnsan Yayınları.
- Tabakoğlu, A. (2005). Toplu Makaleler I-İktisat Tarihi. İstanbul: Kitabevi.
- Tabakoğlu, A. (2013). İslam İktisadına Giriş. İstanbul: Dergah Yayınları.
- Yeniel, N., & Kayapınar, H. (1987). Sünen-i Ebû Dâvûd Terceme ve Şerhi. İstanbul: Şamil Yayınevi.
- Zebidi, E.-A. Ş. A. b A. b A. (1981). Sahih-i Buhari Muhtasarı Tecrid-i Sarih Tercemesi ve Şerhi. (K. Miras, Çev.). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Başlangıç: 2018
- Yayıncı: İrfan ERSİN