Karabük ili Safranbolu ilçesinde doğum sonu bakım hizmetlerinin kapsamı ve hizmet kullanımının belirleyicileri

Amaç: Anne ve bebek sağlığının geliştirilmesi, mortalite ve morbiditenin azaltılmasında doğum sonu bakım (DSB) hizmet kullanımı ve kapsamı önemli rol oynamaktadır. Bu çalışmanın amacı, Karabük ili Safranbolu ilçesinde DSB hizmetlerinin hizmet kullanımını ve kapsamını etkileyen faktörleri değerlendirmektir. Gereç ve Yöntem: Kesitsel tipte planlanan bu çalışmada doğum sonu 42 günlük sürecini yeni tamamlayan 169 anne yer almaktadır. Kadınlara ulaşmak için aile hekimlerinin kayıtlarından yararlanılmıştır. Veriler, Sağlık Bakanlığı‟nın Doğum Sonu Bakım Yönetim Rehberi temel alınarak hazırlanan bir soru formu aracılığı ile toplanmıştır. Anket formunda sosyodemografik özellikler, sağlık durumu, üreme sağlığıyla ilgili değişkenler, gebelik izlemlerinin sayısı ve niteliğiyle ilgili değişkenler sorgulanmıştır. Analizlerde ki-kare testi kullanılmıştır. Bulgular: Doğum sonu hastanede izlenen kadınların düzeyi %99,4‟tür. Hastaneden taburcu olduktan sonra kadınların %13‟ü hiç izlenmemiştir. Tam izlem sıklığı %26‟dır. Doğum sonu hastaneden çıktıktan sonra DSB hizmeti almak için yapılan başvurular sırasıyla %42,2 özel hastaneye, %41,1 aile sağlığı merkezine, %16,8 kamu hastanesine yapılmıştır. Doğum sonrası dönemde hiçbir kadın evde ziyaret edilmemiştir. Sonuç: Çalışma DSB hizmet kullanımının düşük olduğunu ve DSB hizmetlerinde birinci basamağın rolü azalırken özel sektörün rolünün arttığını göstermektedir. DSB hizmetlerinin toplum tabanlı ve kapsayıcı olması anne ve bebek sağlığının geliştirilmesinin temel koşuludur.

Determinants of scope and utilization of postnatal care services in Karabuk province Safranbolu district

Aim: The utilization and scope of postnatal care (PNC) services play a fundamental role to improve maternal and infant health, decrease mortality and morbidity. The aim of this study is to assess the factors affecting the utilization and scope of PNC services in Safranbolu district of Karabuk province. Material and Methods: In this cross-sectional study, 169 mothers who completed the 42-day postpartum period are included. In order to reach women, family physicians' records were used. The data were collected through a questionnaire based on the Ministry of Health's Postnatal Care Management Guide. In the questionnaire, variables related to sociodemographic characteristics, health status, reproductive health and variables related to number, quality and place of pregnant follow ups were questioned. Chisquare test was used for analyses. Results: The level of women followed up at the hospital after delivery was 99.4%. 13% of the women after being discharged from the hospital have not received PNC. The prevalence of women with completed postnatal follow-up was 26%. Applications the women after being discharged from the hospital were made in order to get PNC services in 42.2% private hospitals, 41.1% family health centers and 16.8% public hospitals respectively. No women were visited at home during the postpartum period. Conclusions: Study showed that the utilization of PNC services is low and while the role of primary health care for PNC is decreasing, the role of the private sector is increasing. The fact that PNC services are community-based and comprehensive, is a fundamental requirement for the improvement of maternal and infant health.

PDF

___

1. who.org. Geneva: WHO recommendations on Postnatal care of the mother and newborn 2013 [updated October 2013; cited 9 July 2018]. Available from: http://www.who.int/maternal_child_adolescent/documents/postnatalcare-recommendations/en/
2. who.org. Geneva: WHO technical consultation on postpartum and postnatal care [updated 29 October 2008; cited 9 July 2018]. Available from: http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/70432/WHO_MPS_10.03_eng.pdf?sequence=1%0Ahttp://www.who.int/ maternal_child_adolescent/documents/WHO_MPS_10_03/en/
3. Kikuchi K, Ansah EK, Okawa S, et al. Effective linkages of continuum of care for improving neonatal, perinatal, and maternal mortality: A systematic review and meta-analysis. PLoS One 2015; 10 (9): 1-27.
4. Darmstadt GL, Bhutta ZA, Cousens S, Adam T, Walker N, Bernis LD. Series: Evidence-based, cost-effective Interventions: how many newborn babies can we save? Lancet 2005; 365 (3): 977–88.
5. Langlois ÉV, Miszkurka M, Zunzunegui MV, Ghaffar A, Ziegler D, Karp I. Inequities in postnatal care in low- and middle-income countries: a systematic review and meta-analysis. Bull World Health Organ 2015; 93 (4): 259-70.
6. Mwase T, Brenner S, Mazalale J, et al. Inequities and their determinants in coverage of maternal health services in Burkina Faso. Int J Equity Health 2018; 17 (1):1-14.
7. worldbank.org. Socio-economic differences in health, nutrition, and population within developing countries [updated September 2007; cited 9 July 2018]. Available from: https://siteresources.worldbank.org/INTPAH/Resources/IndicatorsOverview.pdf
8. Smith LFP. Postnatal care : development of a psychometric multidimensional satisfaction questionnaire. British Journal of General Practice 2011; 61 (591): e628-37.
9. Gebrehiwot G, Medhanyie AA, Gidey G, Abrha K. Postnatal care utilization among urban women in northern Ethiopia: Cross-sectional survey. BMC Womens Health 2018; 18 (1):1-10.
10. Dennis ML, Abuya T, Campbell OMR, et al. Evaluating the impact of a maternal health voucher programme on service use before and after the introduction of free maternity services in Kenya: a quasi-experimental study. BMJ Glob Heal 2018;3(2):e000726.
11. saglik.gov.tr. Ankara: Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kadın ve Üreme Sağlığı Daire Başkanlığı Doğum Sonu Bakım Yönetim Rehberi [updated 2014; cited 9 July 2018]. Available from: https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/dsbyr_2.pdf
12. hips.hacettepe.edu.tr. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (2014), “Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (2013)” [updated 2014; cited 20 July 2018]. Available from: http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2013/rapor/TNSA_2013_ana_rapor.pdf
13. Çatak B, Sütlü S, Kılınç AS, Badıllıoğlu O, Zencir M. Burdur ‟da 2009 yılında doğum yapmış kadınların doğum özellikleri ve doğum sonu bakım hizmetleri. TAF Prev Med Bull 2011; 10 (5): 579-86.
14. Altuntu K, Ege E. Sağlık eğitiminin annelerin taburculuğa hazır oluş, doğum sonu güçlük yaşama ve yaşam kalitesine etkisi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2013; 9557 (2): 45-56.
15. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, ICON-INSTITUT Public Sector GmbH ve BNB Danışmanlık (2006) Ulusal Anne Ölümleri Çalışması, 2005. Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü ve Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu, Ankara.
16. Ergin F, Başar P, Karahasanoğlu B, Beşer E. Güvenli olmayan doğumlar ve doğum sonrası evde bakım hizmetlerinin değerlendirilmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2005;4(6):321-29.
17. Kenny P, King MT, Cameron S, Shiell A. Satisfaction with postnatal care: the choice of home or hospital. Midwifery 1993; 9 (3):146-53.
18. Erenel A, Eroğlu K. Doğum sonrası ilk altı ayda ev ziyareti yoluyla desteklenen emzirme eğitimi modelinin etkili emzirme davranışı üzerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2005;12(2):43-54.
19. Durusoy R, Davas A, Ergin I, Hassoy H, Tanık FA. İzmir‟de ikinci ve üçüncü basamak sağlık kuruluşlarına başvuran gebelerin aile hekimi tarafından izlenme sıklıkları ve etkileyen etmenler. Turkish Journal of Public Health, 2011; 9 (1), 1-15.
20. Kartal SB, Birler AG, Ozkul D ve ark. The Improvement of Prenatal, Postnatal, Newborn and Preschool Child‟s Health Care Services in Istanbul: GEBLİZ. TAF Prev Med Bull 2010;9(4):289-96.
21. who.org. Geneva: The World Health Report 2008. Primary health care: Now more than ever [updated 2008; cited 11 July 2018]. Available from: http://www.who.int/whr/2008/whr08_en.pdf
22. saglik.gov.tr. Ankara: Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2016. [updated 20.12.2017; cited 19 July 2018] Available from: https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/13183,sy2016turkcepdf.pdf?0
23. saglik.gov.tr. Ankara: Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü. Doğum ve Sezaryen Eylemi Yönetim Rehberi [updated 2010; cited 20 June 2018]. Available from: https://dosyaism.saglik.gov.tr/Eklenti/8983,dogum-ve-sezaryen-eylemi-yonetim-rehberipdf.pdf?0
24. Handfield B, Bell R. Do childbirth classes influence decision making about labor and postpartum issues? Birth 1995; 22 (3):153-60.
25. Sercekus P; Mete S. Turkish women‟s perceptions of antenatal education. Int Nurs Rev 2010; (2005): 395-402.
26. Schachman KA, Lee RK, Lederma RP. Baby Boot Camp: facilitating maternal role adaptation among military wives. Nurs Res 2004; 53 (2): 107-15.