SEVNAZ ŞAHİN, Fehmi AKÇİÇEK, HAYAL BOYACIOĞLU, Pınar TOSUN TAŞAR, Elif KOZAN, Ozan Fatih SARIKAYA

Bornova ilçesinde yaşayan 65 yaş üzeri nüfustaki fonksiyonel bağımlılık oranları

Amaç: İnsan ömrünün uzaması ile birlikte toplumlarda yaşlı nüfus oranları da artmaktadır. Yaşlı nüfustaki artış toplumda sağlık politikaları ve sosyal politikaların şekillenmesinde önem taşımaktadır. Bu çalışmada İzmir'in Bornova ilçesinde yaşayan yaşlılarda günlük yaşam aktiviteleri (GYA) ve yardımcı günlük yaşam aktivitelerini (YGYA) değerlendirerek fonksiyonel bağımlılık durumunun saptanması amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Örneklem Bornova ilçesinin Atatürk, Erzene ve Kazımdirik Mahallesinde oturan yaşlılardan kota örneklemesi ile seçilmiştir. Yaşlılara demografik ve kategorik 10 sorudan oluşan anket uygulanmıştır. Fonksiyonel bağımlılığı saptamak için Barthel İndeksi ve Lawton ve Brody'in YGYA ölçeği kullanılmıştır. Tüm veriler bu konuda eğitim almış üniversite öğrencileri tarafından yüz yüze görüşme ile alınmıştır. Bulgular: Çalışmaya alınan 152 yaşlının yaş ortalaması 72.9± 5, %57.9'u (n=88) erkek, %67.8'inin (n=103) yaşı 6574 arasındadır. Vakalarda en sık görülen kronik hastalık hipertansiyon olup %37.5 (n=57) oranındadır. Yaşlılardaki bağımlılık puanları Barthel İndeksine göre 79.64±16.92 (orta derecede bağımlı), Lawton ve Brody YGYA'ya göre 14.79±4.56 (yarı bağımlı) bulunmuştur. Barthel İndeksine göre erkekler, bağırsak bakımı açısından kadınlara göre daha bağımsızdır. Lawton ve Brody YGYA göre erkekler alışveriş, mali işler konusunda kadınlara göre daha bağımsız iken çamaşır, ev temizliğinde kadınların daha bağımsız olduğu saptanmıştır. Sonuç: Yaşlılar, Barthel'e göre orta derecede bağımlı, Lawton ve Brody'e göre yarı bağımlı bulunmuştur.

The functional dependency rates of Bornova district residents over age 65

Aim: The elderly populations of societies are increasing proportionately as a result of increased life expectancy. The increase in the elderly population is important in shaping the health and social policies of society.This survey aims to determine functional dependency by assessing the activities of daily living (ADL) and the instrumental activities of daily living (IADL) of elderly people living in the Bornova district of İzmir. Materials and Methods: Samples were selected by quota sampling from the elderly people living in Atatürk, Erzene and Kazım Dirik neighborhoods of Bornova district. A questionnaire consisting of demographic and categorical 10 questions was administered to the elderly. Barthel Index and Lawton and Brody's IADL scale were used to determine the functional dependence. All data was collected by face to face interviews by college students trained in this regard. Results: The average age of the 152 elderly participants in the study was 72.9± 5.09. Of them, 57.9% were male, and 67.8% were between the ages of 65 and 74. Their most common chronic disease was hypertension, which affected 37.5% of them. The dependency score of the participants was 79.64±16.92 according to the Barthel Index (an intermediate dependency level) and 14.79±4.56 (semi-dependent) according to Lawton and Brody's IADL. When assessed according to the Barthel ADL Index males scored higher on the question about bowel care.According to Lawton and Brody's IADL men were more independent about shopping and financial affairs, while women were found to be more independent about washing and home cleaning. Conclusion: Elderly were found intermediate dependent according to Barthel ADL Index and semi dependent according to Lawton and Brody's IADL.

PDF

___

Türkiye İstatistik Kurumu, Nüfus Projeksiyonları ve Tahminleri [cited November 2014]. Available from: www.tuik.gov.tr.
Sönmez Y, Ucku R, Kıtay S ve ark. İzmir'de bir sağlık ocağı bölgesinde yaşayan 75 yaş ve üzeri bireylerde yaşam kalitesi ve etkileyen etmenler. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi 2007;21(3):145-53.
Tel H, Tel H, Sabancıoğulları S. Evde ve kurumda yaşayan 60 yaş ve üzeri bireylerin günlük yaşam aktivitelerini sürdürme ve yalnızlık yaşama durumu. Turkish Journal of Geriatrics 2006;9(1):34-40.
Sağlık bakanlığınca sunulan evde sağlık hizmetlerinin uygulama usul ve esasları hakkında yönerge [cited November 2014]. Available from: www.saglik.gov.tr/TR/belge/1-12133/saglik-bakanliginca-sunulan-evde-saglik-hizmetlerinin-u-.html
İzmir İl Halk Sağlığı Müdürlüğü, Evde Sağlık Hizmetleri [cited November 2014]. Available from: www.ihsm.gov.tr/haberdetay.aspx?haberno=694
Mahoney FI, Barhel DW. Functional evaluation: The Barthel Index. Md State Med J 1965;14(1):61-5.
Küçükdeveci AA, Yavuzer G, Tennant A, Süldür N, Sonel B, Arasil T. Adaptation of the modified Barthel Index for use in physical medicine and rehabilitation in Turkey. Scand J Rehab Med 2000;32(1):87-92.
Lawton MP, Brody EM. Assessment of older people: Self-maintaining and instrumental activities of daily living. Gerontologist 1969;9(3):179-86.
Yavuz BB. Geriatrik değerlendirme ve testler. İç Hastalıkları Dergisi 2007;14(1):5-17.
Yazgan Ç, Kora K, Topçuoğlu V, Kuşçu K. Huzurevinde kalan demansı olmayan yaşlılarda yaşam kalitesini etkileyen faktörler. Türk Geriatri Dergisi 2006; 9(2):143-9.
Tufan I, Şahin S, Aktuğ Y. Chronisch kranke altere menschen in der Turkei ein wachnsenders soziales problem. Theorie und Praxis der Sozialen Arbeit 2012;1(1):68-73.
Tezcan S, Seçkiner P. Türkiye'de demografik değişim; yaşlılık perspektifi. In: Aslan D, Ertem M (eds). Yaşlı Sağlığı: Sorunlar ve Çözümler. İstanbul: Palme yayıncılık; 2012;1-9.
Turhanoğlu AD, Saka G, Karabulut Z, Kılınç Ş, Ertem M. Diyarbakır il Merkezinde yaşayan 55 yaş ve üzeri bireylerde özürlülük ve kronik hastalık sıklığı. Turkish Journal of Geriatrics 2000;3(4):146-50.
Cankurtaran M, Saka B, Sahin S, et al. Turkish nursing homes and care homes nutritional status assessment project (THN- malnutrition). Eur Geriatr Med 2013;4(5):329-34.
Cook K, Linda M. Sobeski PSAP 2013: Special populations, urinary incontinence in the older adult [cited November 2014]. Available from: www.accp.com/docs/bookstore/psap/p13b2_m1ch.pdf
Şahin S. Yaşlıda ev kazaları ve düşmeler. Türkiye Klinikleri Dergisi, Aile hekimliği Özel Sayısı 2012:3(1);6:64-8.
Akşit S, Mandalı, Zeynep A, Biçer Y. Geriatrik hastalar ve implant. Atatürk Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi 2012;5(1):52-7.
Çivi S, Tanrıkulu MZ. Yaşlılarda bağımlılık ve fiziksel yeterszilik düzeyleri ile kronik hastalıkların prevelansını saptamaya yönelik epidemiyolojik çalışma. Türk Geriatri Dergisi 2000;3(3):85-90.
Uçku R, Ergin S, Erbay P. Yaşlılarda fiziksel fonksiyonlar hızla değişiyor. Sağlık ve Sosyal Yardım Vakfı Dergisi 1993;(1):20-3.
Ulusel B, Soyer A, Ucku R. Toplum içinde yaşayan yaşlılarda günlük yaşam etkinliklerinde bağımlılık düzeyi ve etkileyen risk etmenleri. Türk Geriatri Dergisi 2004;7(4):199-205.
Şahbaz M, Tel H. Evde yaşayan 65 yaş ve üzeri bireylerin günlük yaşam aktivitelerindeki bağımlılık durumu ile ev kazaları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türk Geriatri Dergisi 2006;9(2):85-93.