MERSİN-ARSLANKÖY YÖRÜKLERİNİN YAYLACILIK FAALİYETLERİ VE SORUNLARI
Anadolu topraklarını yurt tutan Türkler, konargöçer kültürün etkisi ve hayvancılık faaliyetleri sebebiyle, kışın kışlaklara yaz mevsiminde ise yaylaklara taşınmışlardır. Yaşam biçiminin ortaya koyduğu bu zorunluluk nedeniyle, yaylacılık faaliyetleri çoğu bölgede ekonomik bir faaliyet olmuştur. Günümüzde hayvancılığa bağlı yaylacılık faaliyetleri, her ne kadar işlerliğini yitirmiş olsa da, hala bu geleneğin izlerini ülkemizin pek çok yerinde görmemiz mümkündür. Bu çalışmanın amacı, Mersin ilinin Toroslar merkez ilçesine bağlı Arslanköy mahallesinin yaylası olan mekânda yaşamlarını sürdüren Yörüklerin; konargöçer yaşam tarzını, hayvancılık faaliyetlerini ve karşılaştıkları sorunları değerlendirmektir. Bu amaçla Arslanköy yaylasına çıkılarak birbirlerinden oldukça uzak, dağınık halde ve ıssız yerlerde bulunan Yörüklere ulaşılmıştır. Veriler, Temmuz 2017’de Yörüklerle yapılan derinlemesine görüşme yöntemi ve gözlem metodu ile elde edilmiştir. Bu araştırma, nitel bir araştırma modeli olan durum çalışması biçiminde ele alınmıştır. Çalışmada tesadüfi olmayan örnekleme türlerinden kartopu örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Yörüklerden izin alınarak bulundukları mekânlar görüntülenmiştir. Ayrıca, Yörüklerle ilgili geniş bir literatür taraması yapılmıştır. Elde edilen veriler ışığında, Arslanköy Yörüklerinin; yaşadıkları alanın fiziki coğrafya özellikleri, günlük yaşam tarzları, kültürleri, göç süreci, hayvan yetiştiriciliği ve yaşadıkları sorunlar değerlendirilmeye çalışılmıştır. Aynı zamanda veterinerlik hizmetlerinden yararlanmada mekânsal açıdan yaşadıkları zorluktan ötürü, hayvan hastalıklarını tedavi etmek için uyguladıkları alternatif yöntemler tespit edilmeye çalışılmıştır. Bölgedeki Yörükler, zorlu yaşam koşulları ve karşılaştıkları sorunlara rağmen yaylacılığa bağlı hayvancılık faaliyetlerini sürdürmektedirler. Türkiye’de hayvancılık alanındaki gerilemenin önüne geçmek için, Yörüklerin yaylacılığa bağlı hayvancılık faaliyetlerinin desteklenmesi ve yeni yatırımların yapılması önemlidir.
Anahtar Kelimeler:
Arslanköy, yayla, yörük, geleneksel göç, yaylacılık
The Transhumance Activities and Problems of the Mersin-Arslanköy Yoruks
The Turks who kept the Anatolian lands home, were moved to pastures in summer and overwinterings in winter due to the effect of nomadic cultures and livestock activities. Because of the necessity of lifestyle, the activities of plateau are still confronted as an economic activity in many regions even today. Although the activities of livestock breeding have lost their function today, it is still possible to see traces of this tradition in many parts of our country. The aim of this study is to evaluate the nomadic lifestyle, livestocks doing and to evaluate the problems which they encountered of the Yoruks in the Arslanköy plateau, which is a neighborhood of the Toroslar central district of Mersin Province. For this purpose, the Arslanköy plateau has reached the Yoruks, which is located far away from each other, scattered and located in deserted places. The data were obtained in July 2017 by in-depth interviewing and observation method with the nomads. This study has been dealt with in the form of a case study which is a qualitative research model. In the study, snowball sampling method was used from non-random sample types. The places where they have been taken are displayed with permission from the nomads. In addition, a large literature search on nomads was conducted. In the light of obtained data, Arslanköy’s Yoruks; physical geographical features of their area, daily life styles, cultures, immigration process, animal breeding and problems they have experienced have been tried to be evaluated. At the same time, attempts have been made to identify alternative methods for treating animal diseases because of the difficulty they have experienced in terms of spatial availability in benefiting from veterinary services. Yoruks in the region, despite the difficult living conditions and the problems they encounter, continue to carry out livestock activities due to spring. In order to prevent the decline in farming areas in Turkey, it is important to support the activities of nomadic livestock which depends on transhumance and to make new investments.
Keywords:
Arslanköy, plateau, yoruk, traditional migration, transhumance,
___
- Adana İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü. 2017. Hayvan Sağlığı, https://adana.tarim. gov.tr/belgeler/yayinlarimiz/hayvan_sagligi.pdf, E.T. 23.11. 2017.
- Alagöz, C. A. 1993. Türkiye’de yaylacılık araştırmaları. A.Ü. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi, Coğrafya Araştırmaları Dergisi, Sayı: 2, Ankara.
- Artun, E. 1996. Çukurova yörüklerinin gelenek ve görenekleri. I. Akdeniz Yöresi Türk Toplulukları Sosyo-Kültürel Yapısı (Yörükler) Sempozyumu Bildirileri, Ankara, 25-62.
- Aşkaroğlu, H. H., Gümüştepe, G. C., Adıgüzel, A., Aktaş, S., Bulut, N. 2010. Şap Hastalığı İle Mücadele El Kitabı.
- Doğanay, H., Coşkun, O. 2013. Türkiye yaylacılığındaki değişme eğilimleri ve başlıca sonuçları, Doğu Coğrafya Dergisi, 18 (30) 1-28.
- Duran, Celalettin. Günek, Halil (2010). Effects of the ecological factors on vegetation in river basins of northern part of Mersin city (South of Turkey), Biological Diversity and Conservation, 3 (3) 137-152.
- Ege, İ. 2008. Bolkar Dağları’nın Doğu Kesiminde Jeomorfolojik Birimler Üzerinde Arazi Kullanımı, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya (Türkiye Coğrafyası) Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara.
- Gürbüz, O. 1997. Türkiye’de göçebe mesken örneği: Çadır. Türk Coğrafya Dergisi, Sayı 32, İstanbul, ss.185-195.
- Kaymakçı, M., Eliçin, A., Tuncel, E., vd., 2000.Türkiye'de küçükbaş hayvan yetiştiriciliği, TMMOB ZMO 5.Teknik Kongre. Ankara: 765-793 http://www.zmo.org.tr/ Resimler /Ekler /A533591763dfa74_Ek E.T: 13.11.2017.
- Kılıç, T. 2014. Karacadağ’da göçebe hayvancılık ve göçerler. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24 (2), 1-12.
- Kutlu, M. M. 1987. Şavaklı Türkmenlerde Göçer Hayvancılık. Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları:84, Gelenek-Görenek ve İnançlar Dizisi:4, Ankara.
- Kutlu, M. M. 1990. Fırat Havzası yaylacılığında Şavak aşireti göçer hayvancılığına tipolojik yaklaşım. Fırat Üniversitesi Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı, s.199-205, Elazığ.
- Mersin İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, 2017.
- Öngör, S. 1964. Ortadoğu ülkelerinde göçebe hayatın bugünkü şartları ve göçebe nüfusun sedantarizasyonu. A.Ü. S.B.F. Dergisi, Cilt: IX, s. 145-160.
- Özer, E., Şaki, C. E., Sevgili, M. 1998. Koyunlarda doğal psoroptic ve sarcoptic uyuza Ivermectin (Baymec)'in etkisi. Tr. J. of Veterinary and Animal Sciences, 22, 73-81.
- Sandal, E. K. 2003. Mersin’in kuzeyindeki yerleşim birimlerinde rekreasyonel yaylacılık. Türk Coğrafya Dergisi, Sayı 40, S. 121-137, İstanbul.
- Sayılır, Ş. B. 2012. Göçebelik, konar-göçerlik meselesi ve coğrafî bakımdan konar-göçerlerin farklılaşması. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi / Journal of Turkish World Studies, XII/1 (Yaz 2012), s.563-580.
- Semerci, A., Çelik. A. D. 2016. Türkiye’de küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinin genel durumu. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(2):182-196.
- Somuncu, M. 2005. Aladağlar: Yaylacılık ve Dağ Göçebeliği Konusunda Bir Araştırma. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara.
- Sümer, F. 2013. Yörükler, Anadolu ve Rumeli’de yaşayan büyük Türkmen topluluklarının ortak adı, İslam Ansiklopedisi, cilt: 43, sayfa: 570-573
- Şimşir, N. 2016. XIX. Yüzyılın ilk yarısında Balıkesir ve çevresindeki Karakeçililer. Türk-İslâm Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 11 (22):99–132.
- T.C. Mersin Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğü 2008. 2007 yılı Mersin İl Çevre Durum Raporu.
- Tareks (Tarım Ürünleri Araç Gereç) Koyun Hastalıkları–www.tareks.com.tr/_ hayvancilik/index.php?ac=002_kucuk_bas_koyunlarin…pdf.
- Türkiye Belediyeler Birliği. 2014. 6360 Sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanuna İlişkin Rehber, www.tbb.gov.tr/storage /userfiles/rehber_ve_bilgi.../6360_torba_ personel_rehber.pdf, E.T. 14 Aralık 2017.
- Türkiye Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Merkez Birliği, 2015. Koyun ve keçi ırklarımız tanıtma klavuzu, yayın no 5, Ankara.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1983
- Yayıncı: Prof. Dr. Şevket IŞIK
Sayıdaki Diğer Makaleler
THE EFFECT OF ASPECT ON GLACIATION: A CASE STUDY OF EASTERN BLACK SEA MOUNTAINS (TURKEY)
Reşat GEÇEN, Vedat TOPRAK, Saadettin TONBUL
MERSİN-ARSLANKÖY YÖRÜKLERİNİN YAYLACILIK FAALİYETLERİ VE SORUNLARI
Muazzez HARUNOĞULLARI, Yadigar POLAT
KLASİK KENT KURAMLARINDAN ELEŞTİREL KENT KURAMLARINA GEÇİŞ BAĞLAMINDA KENTLERİ YENİDEN OKUMAK
DAVUTLAR KIYI DÜZLÜĞÜNDE (KUŞADASI) PALİNOLOJİK ARAŞTIRMALARA AİT İLK BULGULAR