TÜRKİYE VE ABD’NİN ORTADOĞU DIŞ POLİTİKASI: IRAK VE SURİYE ÖRNEKLERİ ÜZERİNDEN ÇATIŞAN VE ÖRTÜŞEN DEĞERLER İKİLEMİ

Ortadoğu Bölgesi’ni son yüzyılın en hareketli, en karışık, istikrarsızlığa en meyilli, çatışmaların sürekliliği en uzun olan bölgelerden birisi olarak nitelendirmek yanlış olmayacaktır. Bu tablonun mikro ve makro ölçekte insani, siyasi ve ekonomik sonuçları söz konusu olmaktadır. Bölgenin bu yapısı bölge içi ve bölge dışı aktörleri, hadiselerin mahiyetine göre kimi zaman yan yana kimi zaman da karşı karşıya getirmektedir. Irak ve Suriye özelinde son yaşanan hadiseler, küresel bir aktör olarak ABD ile bölgesel bir aktör olan ve küresel bir aktör olma arzusunu da açıkça telaffuz eden Türkiye’yi karşı karşıya getirmiştir. Stratejik ortak ve müttefik olan bu iki ülkenin söylem ve eylem farklılıkları artarak devam etmiş ve nihayet, Türkiye’nin hasmı olan bir takım terör örgütleri ile ABD’nin yan yana gelmesi noktasına gelinmiştir. Bu çalışmada iki aktörün Irak ve Suriye özelinde söylem ve eylem farklılıklarının neler olduğu tespit edilecektir. Bu farklılıkların iki aktör arasında nasıl bir rekabet ve politik çatışma alanları oluşturduğu analiz edilecektir.

MIDDLE EAST FOREIGN POLICY OF TURKEY AND THE USA: CONFLICTING AND OVERLAPPING VALUES OVER THE EXAMPLES OF IRAQ AND SYRIA

It would not be wrong to describe the Middle East Region as one of the most moving, disorganized, most unstable, conflict-lasting regions in the last century. This picture brings humanitarian, political and economic consequences on micro and macro scale. This structure of the region brings the actors in and out of the region sometimes side by side, and sometimes in a confronting manner based on the nature of the events. The last events happening specifically in Iraq and Syria have pit Turkey, which is a regional actor and clearly articulates its desire to become a global actor, against the USA, which is a global actor. The discourse and action differences of these two countries, which are strategic partners and alliances, have continued to increase and finally came to the point where a number of terrorist organizations, which are the enemies of Turkey, and the USA have come side by side. In this study, the discourse and action differences of the two actors will be determined especially in terms of Iraq and Syria. It will be analyzed how these differences constitute areas of competition and political conflict between the two actors.

Keywords:

Iraq, Syria Turkey, USA,

PDF

___

Arı, T. (2012), Uluslararası İlişkiler ve Dış Politika, Bursa, Marmara Kitap Merkezi Yayınları, 9. Baskı

Arı, T. (2002), Uluslararası İlişkiler Teorileri, Alfa Yayınları

Ateş, D. (2009), Uluslararası İlişkiler Disiplininin Oluşumu: İdealizm Realizm Tartışması ve Disiplinin Özerkliği, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 10 (1), s.11-25

Ateş, D. (2014), Uluslararası Politika, Dora Yayınları

Blum, W. (2013), Emperyalizmin En Ölümcül Silahı Demokrasi Yalanı, Say Yayınları.

Bostanoğlu, B. (2008), Türkiye-ABD İlişkilerinin Politikası, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara, 2. Basım

Çalış Ş. ve Özlük E. (2007), Uluslararası İlişkiler Tarihinin Yapı Sökümü: İdealizm Realizm Tartışması, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl 2007, Sayı 18, ss.225-243

Çeçen, A. (2005), Türkiye Açısından Suriye, Dergi 2023, sayı 56 s. 35

Daban C. (2017), “Turgut Özal Dönemi Türkiye Dış Politikası” Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Cilt 17, Sayı 33, ss.77-96

Duran B. (2011), Türk Dış Politikasının İç Siyaset Boyutu: 2010 Değerlendirmesi, Türk Dış Politikası Yıllığı 2010, SETA Yayınları, ss.15-64

Efegil E., Musaoğlu N. (2009), Soğuk Savaş Sonrası Dönemin Uluslar arası Sisteminin Yapısına İlişkin Görüşler Üzerine Bir Eleştiri, Akademik Bakış, Cilt 2, Sayı 4, ss.1-24

Erdağ, R. (2013), Türkiye’nin Stratejik Kültürü ve Dış Politikada Yansıması, Akademik İncelemeler Dergisi (Journal of Academic Inquiries) Cilt: 8, Sayı:1, ss: 51-76

Evren M. (2015), “Locke ve Rousseau’nun Doğa Durumu ve Mülkiyet Anlayışlarının Karşılaştırılması”, Iğdır Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 6, ss.31-44

Gökcan Ö. (2018), Türkiye Suriye İlişkilerinde Bir Kırılma Noktası: Ekim 1998 Krizi veya Diğer Bir İfadeyle İan Edilmemiş Savaş, Akademik İncelemeler Dergisi, 13(1), ss.169-198

Gözen, R. (2011), Türkiye ve Arap Baharı: Değişimi Açıklamak ve Anlamak, Adam Akademi, 2011/2, ss. 1-25

Gözen, R. (2013), “Amerikan Dış Politikası”, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını sayı: 2609

Gözen, R. (2015), İdealizm, Uluslararası İlişkiler Teorileri, Der. Ramazan Gözen, İletişim Yayınları

Gürbüz, V. (2002), Bir İdeal, Bir Amerikan Başkanı ve Onun Başarısızlığı: Başkan Wilson ve Milletler Cemiyeti, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S. 29-30, Mayıs Kasım, s.87-99

Gürses, E. (2002), “ABD Dış Politikasında Realizm ve İdealizm”, Jeopolitik Strateji Dergisi, İlkbahar

Karabulut U., Eryılmaz E. (2016), PKK Terör Örgütü ve Türkiye Suriye İlişkilerine Etkileri (1991-2003), Belgi Dergi, Sayı :11/1 ss.17-40

Kibaroğlu, M. (2004) , “Kayıp Bill Clinton”, Atom Bilim Dergisi, cilt: 60 sayı: 2 s. 30-32

Kissinger, H. (1995), Diplomasi, Amerika, Türkiye İş Bankası Yayınları s. 212-230

Oran, B. (2009, Türk Dış Politikası Cilt 1, İletişim Yayınları

Oytun, O.(2005), “Suriye, Dönüşüm ve Türkiye, Stratejik Analiz”, sayı: 65 s.18

Öğür, B. B., Zana Balcı, A. (2014), “Kuzey Irak – Türkiye İlişkileri: Pkk, Güvenlik ve İşbirliği”, Ortadoğu Araştırma Merkezi, s. 42-51

Özdağ Ü.(2003), "Türk Amerikan ilişkilerinde Irak Krizi", Stratejik Analiz, cilt: 4 sayı: 37, s.32

Özdağ, Ü. (2008), “Telafer Bir Türkmen Kentinin ABD Ordusu ve Peşmergelere Karşı Direnişi”, Fark Yayınları, s.25

Sağlam, Z. (2006), Türkiye ABD İlişkilerinde Suriye Boyutu, Güvenlik Stratejileri Dergisi, Yıl: 2 Sayı: 3, ss.121-133

Sandıklı A., Ünal B., Semin A. (2015), Irak ve Suriye’deki Gelişmelerin Türkiye’ye Etkileri, Bilgesam Yayınları,

Sinkaya B. (2011), Geçmişten Günümüze Türkiye’nin Ortadoğu Politikası ve Batı Etkisi, Adam Akademi, 2011/1, ss.79-100

Taşpınar, Ö. (2008), “Türkiye’nin Neo-Osmancılık ve Kemalizm Arasındaki Ortadoğu Politikaları”, Carnegie Mellon Beyaz Kâğıtları, cilt: 10 s.7

Uğrasız B. (2003), “Uluslararası İlişkilerde İki Farklı Yaklaşım: İdealizm ve Realizm” Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 5, Sayı 2, ss.139-145

Üstünel, R. (2014), “Realizm İlkeleri Işığında BM Uygulamalarında Libya ve Suriye İkilemi”, Ankara, Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü Güvenlik Bilimleri Ana BilimDalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi

İnternet Kaynakları Akbal Ö., ABD’nin Irak Politikası ve IŞİD, 21.yy Türkiye Enstitüsü, 07.07.2014, http://www.21yyte.org/tr/arastirma/amerika-arastirmalarimerkezi/2014/07/07/7691/abdnin-irak-politikasi-ve-isid Erişim Tarihi:20.06.2018

Anadolu Ajansı, Suriye'nin terör örgütü PKK'ya sağladığı destek CIA belgesinde ortaya çıktı, 03.02.2017, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/suriyenin-teror-orgutu-pkkya-sagladigidestek-cia-belgesinde-ortaya-cikti/740640 Erişim Tarihi:20.06.2018

Bila F. “Davutoğlu sıfır sorunda ısrarlı” Milliyet, 19.09.2011, http://www.milliyet.com.tr/yazarlar/fikret-bila/davutoglu--sifir-sorun-da-israrli-1440577/ Erişim Tarihi:20.06.2018

Çağlar İ., “Rakibin Bile Akıllısı”, https://www.setav.org/rakibin-bile-akillisi/, E.T: 11 Ağustos 2016

Fars Haber Ajansı, Amerikan karşıtlığı Türkiye’de zirve yaptı, 07.02.2018, http://tr.farsnews.com/world/news/13961118000164

Hürriyet, “Davutoğlu, Türk-Arap İşbirliği Forumu’nda Konuştu”, http://www.hurriyet.com.tr/davutoglu-turk-arap-isbirligi-forumunda-konustu-14985312, E.T: 10.06.2010

Korkmaz S. C., “Türkiye’nin Terörle Mücadelesi ve Batı’nın Sözde Müttefikliği, http://www.orsam.org.tr/index.php/Content/Analiz/5037?s=orsam|turkish, ”, E.T: 29 Aralık 2016

Milliyet, “Komşularla sıfır sorun mobilya sektörüne de yaradı” 29.12.2010, http://www.milliyet.com.tr/komsularla-sifir-sorun-mobilya-sektorune-de-yaradiekonomi- 1332361/ Erişim Tarihi:20.06.2018

Obama'nın ilk Asya çıkarması, BBC, 13 Kasım 2009, http://www.bbc.com/turkce/haberler/2009/11/091113_obama_asia

Obama Savaşı Bitime Sözümü Tuttum, Amerika’nın Sesi, 28.28.2018, https://www.amerikaninsesi.com/a/obama-sava-bitirme-sozumu-tuttum101715808/886816.html

Orhan O., “ABD’nin Suriye’de Bir “B Planı” var mı”, http://www.orsam.org.tr/index.php/Content/Analiz/4699?s=su%7Cturkish, E.T: 15 Nisan 2015,

Orhan O., “Kuzey Suriye Cephesinde Köşe Kapmaca”, http://www.orsam.org.tr/index.php/Content/Analiz/4697?s=su%7Cturkish, E.T: 12 Nisan 2016,

Öztürk K. Trump İslam dünyası için umut mu, kabus mu?, Yeni Şafak, 31.01.2017, https://www.yenisafak.com/yazarlar/kemalozturk/trump-islam-dunyasi-icin-umut-mukabus-mu-2035889 E.t. 20.06.2018

Sputniknews, Beyaz Saray: Irak’ın Toprak Bütünlüğünden Yanayız, 25.09.2017, https://tr.sputniknews.com/abd/201709251030303709-beyaz-saray-referandum-ikby/ E.T. 20.06.2018

Telci İ. N., “Trump’ın Başkanlığı Ortadoğu İçin Ne Anlama Geliyor”, https://www.setav.org/trumpin-baskanligi-ortadogu-icin-ne-anlama-geliyor/, E.T: 29.01.2017

USASabah, Obama'nın 4 yıllık Suriye politikası, 4.10.2015, http://www.usasabah.com/Guncel/2015/10/04/obamanin-4-yillik-suriye-politikasi E.T. 21.06.2018.

Yeşiltaş M., “Trump, Ortadoğu ve Türkiye”, https://www.setav.org/trump-ortadogu-veturkiye/, E.T: 20 Kasım 2016.