İSLÂM MUHÂKEME HUKUKUNDA DELİL SİSTEMLERİ VE HÂKİMİN TAKDİR YETKİSİ

Bu makale, İslâm muhâkeme hukukunda dava usûlü, delil sistemleri ve hâkimlerin takdir yetkisini konu edinmektedir. Doktrinde, İslâm muhâkeme hukukunun kanunî delil sistemini esas aldığı kanaati hakimdir. Bununla birlikte, delil serbestliği sistemini savunan ve hâkimlere takdir yetkisi tanınyan görüşler de bulunmaktadır. Klasik dönem İslâm hukukçuları içinde de temsilcisi olan bu yaklaşım son dönemlerde bir kısım çağdaş İslâm hukukçuları tarafından savunulmaktadır. Makalede, İslâm muhâkeme hukuk doktrininde delil sistemleri ve buna bağlı olarak hâkimlerin takdir yetkilerinin varlığı etrafındaki tartışmalar değerlendirilmektedir.

THE EVIDENCE SYSTEM AND THE COMPLETENESS AUTHORITY ON ISLAM INTEREST

This article deals with the procedural law, the evidence systems and the discretion of judges in Islamic reasoning law. It is prevailing that Islamic reasoning law adopts the system of legal evidence. However, there are also opinions which advocate the system of evidence freedom and entitle to appreciation for judges. This approach, which is also representative within the classical Islamic jurists, has recently been defended by some contemporary Islamic jurists. In the article, the debates around the evidence systems in Islamic reasoning law and the existence of judges' discretionary powers are evaluated accordingly.

Keywords:

Law, Reasoning, Judge, Evidence Discretion,

PDF

___

Aslan, N. (2014). İslâm Hukukunda Yargılama Etiği ve İlkeleri, Adana: Karahan Kitabevi.

Atar, F. (2013). İslâm Yargılama Hukukunun Esasları, İstanbul: M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Yayınları.

Berojei, S. (2007). Ceza Muhâkemesi Hukuku Açısından İslâm İspat Hukuku, Ankara: Fecr.

Bilmen, Ö.N. (1986). Hukûk-ı İslâmiyye ve Istılâhât-ı Fıkhiyye Kâmusu, I-VIII, İstanbul: Bilmen Yayınevi.

Cin, H. ve Akgündüz A. (1995). Türk Hukuk Tarihi, I-II, İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları.

Erbay, C. (1999). İslâm Ceza Muhâkemesi Hukukunda İspat Vasıtaları, İstanbul: İFAV.

Erdener Y. (1982). Ceza Yargılaması Hukuku, İstanbul: Filiz Kitabevi.

Güriz, A. (2013). Huku Başlangıcı, Ankara: Siyasal Kitabevi.

İbn Ferhûn, (1423/2003). İbrahim Buhânnuddin b. Ali, Tabsıratu’l-hukkâm fî Usûli’l-Akdıyye ve Menâhici’l-Ahkâm, Riyâd: Dâr-u âlemi’l-kütüb.

İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b.Saîd (1347). el-Muhalla, I-XI, Kahire: Matba ‘atu’n-Nehda.

İbnu’l-Kayyım, Şemseddin Ebu Abdillah Muhammed el-Cevziyye, (2007/1428). et-Turuku’l-Hukmiyye fis’-siyaseti’ş-şer’iyye, thk. Nâyif b. Ahmed el-Hamed, Mekke: Daruâlem’il-fevâid.

Karafî, Ahmed b. İdris, Şihâbü’d-dîn (1994). ez-Zahîra, I-XIV, thk Muhammed Huccî, Beyrut: Dâru’l-garbi’l-İslâmî.

--------- (1418/1998). el-Furûk, I-IV, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye.

Karaman, H. (1989). İslâm Hukuk Tarihi, İstanbul: Nesil Yayınları.

Kâsânî, Alâuddîn Ebû Bekir b. Mesûd (1424/2003). Beda'i'u's-sana'i' fî tertîbi’şşerâi’, thk. Ali Muhammed Muavvad-Âdil Ahmed Abdülmevcûd, I-X, 2. Baskı, Beyrut: Dâru’l-kütübü’l-ilmiyye.

Mergînânî, Burhâneddîn Ebü’l-Hasan Ali b. Ebî Bekir (1429/2008). el-Hidâye şerh-u bidâyeti’l-mübtedî, I-IV, thk, Ahmed Câd, Kahire: Dârü’l-hadîs.

Sahnûn, b. Saîd et-Tenûhî (1994). el-Müdevvenetü’l-kübrâ, I-IV, Beyrut: Dârü’lkütübi’l-ilmiyye.

Serahsî, Şemsü’l-eimme Muhammed Ahmed b. Ebû Sehl (1409/1989). el-Mebsût, IXXXI, Beyrut: Dâru’l-ma’rife.

Şenkîtî, Muhammed Abdullah Muhammed (1420/1999). Teâruzu’l-beyyinât fi’lfıkhi’l-İslâmî, Riyad.

Sicistânî, Ebû Dâvud Süleyman b. Eş’as (1997/1418). Sunen, I-V, Beyrut: Dâr-u İbn. Hazm.

Şirbînî, Şemsüddîn Muhammed b. El-Hatîb (1418/1997). Muğni’l-muhtâç ilâ mağrifeti meâni’l-elfâzi’l-Minhâc, I-IV, Beyrut: Dârü’l-mağrife.

Usame Ali Mustafa (2005). Usûlü’l-muhâkemâti’ş-şeriyyeti’l-cezâiyye, Ürdün: Dâru’n-nefâis.

Yavuz, C. (1994). DİA, “Dâva”, IX, ss. 12-16

Zuhaylî, Muhammed Vehbe (1415/1995). Târîhu’l-kadâ fi’l-İslâm, Dımeşk: Dâru’lfikr.