Nadir ERSEN, İlker AKYÜZ, Mustafa KARAMANLI, Bahadır Çağrı BAYRAM

Ahşap Levha Endüstrisinde Çalışanların Kişilik Özelliklerinin Örgütsel Vatandaşlık Boyutları ve Tükenmişlik Düzeyleri Üzerine Etkisi

Çalışmada odun esaslı levha sanayinde çalışanların kişilik özellikleri, örgütsel vatandaşlık davranış gösterme sıklıkları ve tükenmişlik düzeyleri belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca, kişilik boyutları ile örgütsel vatandaşlık davranış ve tükenmişlik boyutları arasında bir ilişki olup olmadığı ve kişilik boyutlarının örgütsel vatandaşlık ve tükenmişlik boyutlarına etkisi araştırılmıştır. 140 anket değerlendirmeye alınmıştır. Yüz yüze anket yöntemi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, kişilik ve örgütsel vatandaşlık davranış boyutlarının puan ortalaması orta-yüksek ve tükenmiş düzeyi orta düzeyde çıkmıştır. Beş faktör kişilik ile örgütsel vatandaşlık davranış ve tükenmişlik arasında sırasıyla “orta düzeyde ve pozitif” ve “orta düzeyde ve negatif” yönlü bir ilişki bulunmuştur. Kişilik örgütsel vatandaşlık davranışı üzerinde olumlu yönde etkiye sahipken, tükenmişlik düzeyini ise olumsuz yönde etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler:

Orman ürünleri endüstrisi, Beş faktör kişilik, Örgütsel vatandaşlık davranışı, Tükenmişlik

The Effect of Personality Traits of Employees in the Wood Panel Industry on Organizational Citizenship Dimensions and Burnout Levels

In the study, it was tried to determine the personality traits, frequency of organizational citizenship behavior and burnout levels of the employees in the wood-based board industry. In addition, it was investigated that whether there is a relationship between personality dimensions and organizational citizenship behavior and burnout dimensions, and the effect of personality dimensions on organizational citizenship and burnout dimensions. 140 surveys were evaluated. Face-to-face survey method was used. As a result of the study, the average score of the personality and organizational citizenship behavior dimensions was medium-high and the average score of the burnout level was moderate. A "moderate and positive" and "moderate and negative" relationship was found between the five-factor personality and organizational citizenship behavior and burnout, respectively. While personality has a positive effect on organizational citizenship behavior, personality has a negative effect on the level of burnout.

Keywords:

Forest products industry, Five factor personality, Organizational citizenship behavior, Burnout,

PDF

___

[1] P. Kanten, “Narsist kişilik özelliğinin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisinde örgüt ikliminin düzenleyici rolü,” İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadi Enstitüsü Yönetim Dergisi, c. 25, s. 26, ss. 1-26, 2014.
[2] M. Ş. Şimşek, A. Çelik ve T. Akgemci, Davranış Bilimleri, Konya, Türkiye: Eğitim Yayınevi, 2019.
[3] A. Cohen and E. Vigoda, “Do good citizen make good organizational citizens? an empirical examination of the relationship between general citizenship and organizational citizenship behavior in Israel,” Administration and Society, vol. 32, no. 5, pp. 596-625, 2000.
[4] S. Gürbüz, “Örgütsel vatandaşlık davranışı ile duygusal bağlılık arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma,” Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, c. 3, s. 1, ss. 48-75, 2006.
[5] G. Sağlam Arı ve E. Çına Bal, “Tükenmişlik kavramı: birey ve örgütler açısından önemi,” Yönetim ve Ekonomi, c. 15, s. 1, ss. 131-148, 2008.
[6] T. İpek, “Satış elemanlarında tükenmişlik sendromunun incelenmesi: mobilya sektörüne yönelik bir araştırma,” Yüksek lisans tezi, İşletme, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya, Türkiye, 2014.
[7] E. Yıldız ve H. H. Uzunbacak, Kişilik ve Örgüt Kültürü Bağlamında Prososyal Motivasyon, İstanbul: Hiper Yayın, 2019.
[8] P. Aliyev, “Beş faktörlü kişilik özellikleri ve cinsiyet rollerinin üniversite alan seçimi ile ilişkisinin incelenmesi,” Yüksek lisans tezi, Psikoloji, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, Türkiye, 2008.
[9] B. Girgin, “Beş faktör kişilik modelinin iş yerinde Duygusal Taciz’e (Mobbing) etkileri,” Yüksek lisans tezi, İşletme, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya, Türkiye, 2007.
[10] Ö. A. Tekin, S. N. Turan, M. Özmen, A. A. Turhan ve A. Kökçü, “Beş faktör kişilik özellikleri ve örgütsel çatışma yönetimi arasındaki ilişkiler: Ankara’daki beş yıldızlı otel işletmeleri üzerine bir uygulama,” Yaşar Üniversitesi Dergisi c. 27, s. 7, ss. 4611-4641, 2012.
[11] R. Glass, J. Prichard, A. Lafortune and N. Schwab, “ The influence of personality and Facebook use on student academic performance,” Issues in Information Systems, vol. 14, no. 2, pp. 119-126, 2013.
[12] S. R. Perry, “Big five personality traits and work drive as predictors of adolescent Academic, Performance,” Doctorate Dissertation, The University of Tennessee, Tennesseee, 2003.
[13] R. W. Althoff, “The Big Five Personality Traits As Predictors of Academic Maturity,” M. S. thesis, Dept. Clinical Psychology, Eastern Illinois Univ., Charleston, United States, 2010.
[14] P. T. Costa and R. R. McCrae, “Domains and facets: hiyerarchical personality assessment using the revised NEO personality inventory,” Journal of Personality Assessment, vol. 64, no. 1, pp. 21-50, 1995.
[15] C. J. Soto, A. Kronauer and J. K. Liang, “Five-Factor Model of Personality, Encyclopedia of Adulthood and aging,” In: Whitbourne, S. K. (ed.), Hoboken, NJ: Wiley, 2016.
[16] T. S. Bateman and D. W. Organ, “ Job satisfaction and the good soldier: the relationship between affect and employee citizenship,” Academy of Management Journal, no. 26, pp. 587-595, 1983.
[17] D. W. Organ, Organizational Citizenship Behavior: The Good Soldier Syndrome, Lexington: Lexington Books, 1988.
[18] P. M. Podsakoff, S. B. MacKenzie, J. B. Paine and D. G. Bachrach, “Organizational citizenship behaviors: a critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research,” Journal of Management, vol. 26, no. 3, pp. 513-563, 2000.
[19] T. Thiruvenkadam, I. Yabesh Abraham Durairaj, “Organizational citizenship behavior: its definitions and dimensions,” GE-International Journal of Management Research, vol. 5, no. 5, pp. 46-55, 2017.
[20] C. A. Smith, D. W. Organ and J. P. Near, “ Organizational citizenship behavior: ıts nature and antecedents,” Journal of Applied Psychology, no. 68, pp. 653-663, 1983.
[21] M. DasMohapatra, I. Satpathy and B. C. M. Patnaik, “Impact of dimensions of organizational citizenship behaviour on job satisfaction in ınformation technology sector,” International Journal of Innovative Technology and Exploring Engineering, vol. 8, no. 12, pp. 2503-2508, 2019.
[22] M. C. Lo and T. Ramayah, “Dimensionality of Organizational Citizenship Behavior (OCB) in A multicultural society: the case of Malaysia,” International Business Research, vol. 2, no. 1, pp. 48-55, 2009.
[23] R. J. Deluga, “ Leader–Member Exchange Quality and Effectiveness Ratings: The Role of Subordinate–Supervisor Conscientiousness Similarity,” Group & Organization Management, vol. 23, no. 2, pp. 189–216, 1998.
[24] H. J. Freudenberger, “ Staff Burn‐Out,” Journal of Social Issues, vol. 30, no. 1, pp. 159-165, 1974.
[25] P. Erdoğan ve R. İraz, Örgütsel Vatandaşlık, Örgütsel Sinizm ve Tükenmişliğe Pozitif Psikolojik Sermaye Etkisi, Konya, Türkiye: Eğitim Yayınevi, 2019.
[26] C. Maslach and S. E. Jackson, “The measurement of experienced Burnout,” Journal of Organizational Behavior, vol. 2, no. 2, pp. 99-113, 1981.
[27] A. S. Huarng, “Burnout syndrome among ınformation system professionals,” Information Systems Management, vol. 18, no. 2, pp. 15-20, 2001.
[28] C. Maslach, W. B. Schaufeli and M. P. Leiter, “Job Burnout,” Annu. Rev. Psychol, no. 52, pp. 397-422, 2001.
[29] K. Tatlıoğlu, “Maslach ve jackson’un tükenmişlik modeli bağlamında tükenmişlik kavramı,” in III. Uluslararası Taras Şevşenko Sosyal Bilimler Kongresi, Ukrayna, 2019, ss. 357-367.
[30] B. M. Byrne, “Burnout: testing for the validity, replication, and ınvariance of causal structure across elementary, ıntermediate, and secondary teachers,” American Educational Research Journal, vol. 31, no. 3, pp. 645-673, 1994.
[31] R. T. Lee and B. E. Ashforth, “a meta-analytic examination of the correlates of the three dimensions of job Burnout,” Journal of Applied Psychology, vol. 81, no. 2, pp. 123–133, 1996.
[32] V. Benet-Martinez and O. P. John, “Los Cinco Grandes Across cultures and ethnic groups: multitrait multimethod analyses of the big five in Spanish and English,” J Pers Soc Psychol, vol. 75, no. 3, pp. 729-750, 1998.
[33] D. Schmitt, J. Allik, R. R. Mccrae and V. Benet-Martinez, “The geographic distribution of big five personality traits patterns and profiles of human self-description across 56 Nations,” Journal of Cross-Cultural Psychology, vol. 38, no. 2, pp. 1-40, 2007.
[34] O. Somer, M. Korkmaz ve A. Tatar, “Beş Faktör Kişilik Envanteri’nin Geliştirilmesi-I: Ölçek ve Alt Ölçeklerin Oluşturulması,” Türk Psikoloji Dergisi, c. 17, s. 49, ss. 21-33, 2002.
[35] N. Sümer ve H. C. Sümer, “Beş faktör kişilik özellikleri ölçeği,” (Yayınlanmamış çalışma), 2005.
[36] N. G. Karaman, T. Doğan, A. E. Çoban, “A study to adapt the big five inventory to Turkish,” Procedia Social and Behavioral Sciences, no. 2, pp. 2357-2359, 2010.
[37] Ü. Morsunbul, “The validity and reliability study of the Turkish version of quick big five personality test,” Düşünen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, vol. 4, no. 27, pp. 316-322, 2014.
[38] A. Tatar, “Beş faktör kişilik ölçeğinin kısa formunun geliştirilmesi,” Anadolu Psikiyatri Dergisi, s. 17, ss. 14-23, 2016.
[39] M. B. Horzum, T. Ayas ve M. A. Padır, “Beş faktör kişilik ölçeğinin türk kültürüne uyarlanması,” Sakarya Üniversitesi Eğitim Dergisi, c. 7, s. 2, ss. 398-408, 2017.
[40] M. B. Bulut ve M. Yıldız, “Boyutlandırılmış Beş Faktör Kişilik Envanteri’nin (B5FKE) Türkçeye uyarlanması: üniversite öğrencileri örnekleminde geçerlik ve güvenirlik çalışması,” Mediterranean Journal of Humanities, c. 8, s. 2, ss. 181-200, 2018.
[41] O. İ. Bolat, ve T. Bolat, “Otel işletmelerinde örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi,” Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c. 11, s. 19, ss. 75-94, 2008.
[42] S. Özdemir, “Burnout Levels of Teachers of Students With AD/HD in Turkey: comparison with teachers of Non-AD/HD Students,” Education and Treatment of Children, vol. 29, no. 4, pp. 693-709, 2006.
[43] C. Ergin, “Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach tükenmişlik ölçeğinin uyarlanması,” in VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Ankara, Türkiye, 1992, ss. 143–154.
[44] O. Çam, “Tükenmişlik envanterinin geçerlik ve güvenilirliğinin araştırılması,” VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Ankara, Türkiye, 1992, ss. 155–160.
[45] N. Turgut, S. Karacalar, C. Polat, Ö. Kıran, F. Gültop, S. T. Kalyon, B. Sinoğlu, M. Zincirci ve E. Kaya, “Uzmanlık eğitimindeki doktorlarda tükenmişlik sendromu,” Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Dergisi, s. 44, ss. 258-264, 2016.
[46] S. Özsoylu, B. Akyıldız ve A. Dursun, “Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin tükenmişlik düzeyi ve etkileyen faktörler,” J Pediatr Emerg Intensive Care Med, s. 4, ss. 104-109, 2017.
[47] A. Sökmen, “Ankara’daki beş yıldızlı konaklama işletmelerinde örgütsel bağlılık ile işgören performansı arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik ampirik bir araştırma,” Yüksek lisans tezi, Turizm İşletmeciliği, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, Türkiye, 2000.
[48] A. Altay, “Örgütsel vatandaşlık davranışı ile kişilik arasındaki ilişki üzerine bir araştırma,” Yüksek lisans tezi, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, Türkiye, 2015.
[49] S. Ceyhan ve M. Yıldırım, “Kişilik özelliklerinin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi: beş yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma,” Yönetim Bilimleri Dergisi, c. 18, s. 38, ss. 723-745, 2020.
[50] R. Da’as, C. Schechter and M. Qadach, “School Leaders’ Cognitive Complexity: Impact on The Big 5 Model and Teachers’ Organizational Citizenship Behavior,” Journal of School Leadership, vol. 30, no. 5, pp. 398-423, 2020.
[51] U. Udin and A. Yuniawan, “Psychological capital, personality traits of big-five, organizational citizenship behavior, and task performance: testing their relationships,” Journal of Asian Finance, Economics and Business, vol. 7, no. 9, pp. 781-790, 2020.
[52] E. N. Joseph, P. Luyten, J. Corveleyn and H. De Witte, “The relationship between personality, Burnout, and Engagement among the Indian Clergy,” International Journal for the Psychology of Religion, vol. 21, no. 4, pp. 276-288, 2011.
[53] M. Sadoughi, “The relationship between personality traits, perfectionism and job Burnout: The Case of Iranian High-School Teachers,” International Journal of Academic Research in Progressive Education and Development, vol. 6, no. 1, pp. 1-10, 2017.
[54] S. Molavynejad, M. Babazade, F. Bereihi and B. Cheraghian, “Relationship between personality traits and Burnout in oncology nurses,” J Family Med Prim Care., vol. 8, no. 9, pp. 2898–2902, 2019.
[55] L. Zaninotto, G. Rossib, A. Danielic, A. Frassona, L. Meneghettia, M. Zordanb, P. Titob, B. Salvettid, A. Concad, R. Ferrantia, S. Salcunie and M. Solm, “Exploring the relationships among personality traits, Burnout Dimensions and Stigma in a sample of mental health professionals,” Psychiatry Research, no. 264, pp. 327-333, 2018.
[56] P. A. Brown, M. Slater and A. Lofters, “Personality and Burnout among primary care physicians: an ınternational study,” Psychology Research and Behavior Management, no. 12, pp. 169-177, 2019.
[57] D. J. Prins, S. N. Van Vendeloo, P. L. P. Brand, I. Van der Velpen, K. De Jong, F. Van den Heijkant, F. M. M. A. Van der Heijden and J. T. Prins, “The Relationship Between Burnout, Personality Traits, and Medical Specialty: A National Study Among Dutch Residents,” Medical Teacher, vol. 41, no. 5, pp. 584-590, 2019.
[58] K. Kumar, A. Bakhshi and E. Rani, “Linking The ‘Big Five’ personality domains to organizational citizenship behavior,” International Journal of Psychological Studies, vol. 1, no. 2, pp. 73-81, 2009.
[59] S. T. A. Phipps, L. C. Prieto and M. H. Deis, “The role of personality in organızational citizenship behavior: ıntroducing counter productive work behavior and ıntegrating ımpression management as a moderating factor,” Journal of Organizational Culture, Communications and Conflict, vol. 19, no. 1, pp. 178-196, 2015.
[60] S. Leephaijaroen, “Effects of The Big-five personality traits and organizational commitments on organizational citizenship behavior of support staff at Ubon Ratchathani Rajabhat University, Thailand,” Kasetsart Journal of Social Sciences, no. 37, pp. 104-111, 2016.
[61] Zellars, K. L., Perrewe, P. L., Hochwarter and W. A., 2000. Burnout in Health Care: The Role of The Five Factors of Personality, Journal of Applied Social Psychology, vol. 30, no. 8, pp. 1570-1598. [62] B. Morgan and K. De Bruin, “The relationship between the big five personality traits and Burnout in South African University Students,” South African Journal of Psychology, vol. 40, no. 2, pp. 182-191, 2010.
[63] B. Çiçek ve A. Aknar, “Kişilik özelliklerinin tükenmişlik ve presenteizm davranışları üzerindeki etkisi,’’ Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, c. 54, s. 3, ss. 1234-1258, 2019.