Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocukların WISC-R puanları ile annelerinin problem çözme becerileri arasındaki ilişki

Amaç: Çocukluk çağının en sık görülen nöropsikiyatrik rahatsızlığı olan dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB), hastalığın şiddetine göre bireyin sosyal yaşama uyum becerileri ve benlik saygısını olumsuz yönde etkilemektedir. Bu çalışmada, DEHB’li çocukların annelerinin gerçek yaşamda problem çözme ya da stresli yaşam olaylarıyla başa çıkabilme kapasiteleri ile çocukların sosyal yaşama uyum becerilerinin karşılaştırılması amaçlanmıştır. Yöntem: Araştırma, Gazi Üniversitesi Çocuk Nöroloji ve Çocuk Psikiyatrisi polikliniklerine başvuran, yaşları 6 ile 10 (8.11±1.34) arasında değişen, DSM-IV tanı ölçütlerine göre DEHB tanısı konmuş 49 erkek çocuk ve annesi üzerinde yürütülmüştür. Çocuklar; Kovacs Depresyon Ölçeği, Çocuklar İçin Spielberger Sürekli-Durumluk Kaygı Ölçeği ve Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği (WISC-R) ile değerlendirilirken, annelerine Problem Çözme Envanteri uygulanmıştır. Bulgular: WISC-R’nin sözel, performans ve toplam zeka bölümleri açısından DEHB alt tipleri arasında bir fark görülmemiştir. Alt tipler açısından, hem çocukların yargılama hem de annelerin problem çözme becerileri arasında bir fark gözlenmemiştir. Yine, annelerin problem çözme becerileri ile çocukların yargılama becerileri arasında bir ilişki gözlenmemiştir. Annelerden elde edilen sonuçlarda, problem çözme yeteneğinin güven ve kişisel alt parametrelerinde, annelerin kendilerini yetersiz olarak algılamaları ile çocukların yargılama becerileri arasındaki ilişkinin anlamlı olduğu görülmüştür. Tartışma: DEHB olan çocuklar, yıkıcı davranışları, sosyal ilişkilerdeki zorlukları, problem çözme konusundaki yetersizlikleri nedeniyle çevrelerinden olumsuz karşılık almakta ve çoğunlukla cezalandırılmaktadırlar. Çoğu zaman ne yapmaları gerektiği konusunda bilgi sahibi olmakla beraber, bu bilgiyi uygulamaya dökememeleri nedeniyle ağır eleştirilere maruz kalmaktadırlar. Sonuç: Çocuklara model olabilecek uygun erişkin davranışlarının olması, çocukların sürekli eleştirilmemeleri, problem çözümüne dahil edilmeleri DEHB’lilerin benlik saygısını yükseltip, uygun davranışlarda bulunmalarını sağlayacaktır.

___

1. Urbain ES, Kendal PC. Rewiev of social-cognitive problem solving interventions with children. Psychol Bull 1980; 88:109- 143.

2. Di Giuseppe R. Cognitive therapy with children: In Freeman A, Simon KM, Beutler LE, Arkowitz H (editors). Comprehensive Handbook of Cognitive Therapy. New York: Plenum Pres, 1989, 515-533.

3. Shure MB, Spivack G.. Interpersonal problem-solving in young children: a cognitive approach to prevention. Am J Community Psychol 1982; 10:341-356.

4. Braswell L, Kendal PC, Koehler C, Braith C, Carey MP, Vye CS. “Involvement” in cognitive-behavioral therapy with children: Process and its relationship to outcome. Cognit Ther Res 1985; 9: 611-630.

5. Öztürk M, Sayar K, Güveli M, Uğurad I, Acar B, Solmaz M. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocukların annelerinde depresyon ve anksiyete düzeyleri. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi 2000; 13:170-174.

6. Atkinson RL, Atkinson RC, Smith EE. Psikolojiye Giriş. Alogan Y (Çeviri Ed.), Ankara: Arkadaş Yayınevi, 1996, 80-89.

7. Campbell JM, McCord DM. Measuring social competence with the Wechsler Picture Arrangement and Comprehension subtests. Assessment 1999; 6:215-224.

8. Ott SL, Spinelli S, Rock D, Roberts S, Amminger GP, Erlenmeyer- Kimling L. The New York High-Risk Project: social and general intelligence in children at risk for schizophrenia. Schizophr Res 1998; 31:1-11.

9. Culberton FM, Feral CH, Gabby S. Pattern analysis of Wechsler Intelligence Scale for Children-Revised profiles of Delinquent boys. J Clin Psychol 1989; 45: 651-660.

10. Bakar EE, Soysal AŞ, Kiriş N, Şahin A, Karakaş S. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun değerlendirilmesinde Wechsler Çocuklar için Zeka Ölçeği Geliştirilmiş Formunun yeri. Klinik Psikiyatri Dergisi 2005; 8:5-17.

11. Soysal AŞ, İlden-Koçkar A, Erdoğan E, Şenol S, Gücüyener K. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan bir grup hastanın WISC-R profillerinin incelenmesi. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi 2001; 9:205-212.

12. Biederman J. Attention-deficit/hyperactiviy Disorder: A Selective Overview. Biol Psychiatry 2005; 57:1215-1220.

13. Cohen NJ, Thompson L. Perception and attitudes of hyperactive children and their mothers regarding treatment with methilfenidate. Can J Psychiatry 1982; 27:40-42.

14. Kuntsi J, Oosterlaan J, Stevenson J. Psychological mechanisms in hyperactivity: I. Response inhibition deficit, working memory impairment, delay aversion, or something else? J Child Psychol Psychiatry 2001; 42:199-210.

15. Şenol S, Şener S. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu. İçinde: Güleç C, Köroğlu E (editörler). Psikiyatri Temel Kitabı. 2. Cilt. Ankara: Hekimler Yayın Birliği, 1999, 1119-1130.

16. Özcan E, Eğri M, Kutlu O, Yakıncı C, Karabiber H, Genç M. Okul çağı çocuklarında DEHB yaygınlığı: Ön çalışma. Turgut Özal Tıp Merkezi Dergisi 1998; 5:138-142.

17. Savaşır I, Şahin N. Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği (WISC-R) El Kitabı. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 1995, 13-52.

18. Anastasi A. Psychological Testing. Sixth ed., New York: Macmillian Publishing Company, 1990, 125-137.

19. Kovacs M. The Children’s Depression Inventory (CDI). Psychopharmacol Bull 1985; 21:995-998.

20. Öy B. Çocuklar İçin Depresyon Ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Turk Psikiyatri Derg 1991; 2:132-136.

21. Spielberger CD, Gorsuch RL, Lushene R. Manual for state-trail anxiety inventory. Palo Alto, CA: Consulting Psychologists’ Press, 1983.

22. Özusta HŞ. Çocuklar için Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri uyarlama, geçerlik, güvenirlik çalışması. Türk Psikolojisi Dergisi 1995; 10:32-44.

23. Heppner PP, Petersen CH. The development and implications of a personal problem solving inventory. J Couns Psychol 1982; 29:66–75.

24. Şahin N, Şahin N, Heppener P. Psychometric properties of the Problem Solving Inventory in a group of Turkish university students. Cognit Ther Res 1993; 17:379-396.

25. Seipp CM, Johnston C. Mother-son interactions in families of boys with attention-deficit/hyperactivity disorder with and without oppositional behavior. J Abnorm Child Psychol 2005; 33:87-98.

26. Frederick BP, Olmi DJ. Children with attention-deficit hyperactivity disorder: A review of the literature on social skills deficits. Psychol Sch 1994; 31: 288–296.

27. Landau S, Moore LA. Social skills deficits in children with attention-deficit hyperactivity disorder. School Psych Rev 1991; 20:501–513.

28. Novotni M. What does everybody else know that I don’t? Social skills help for adults with attention-deficit hyperactivity disorder (ADHD). Plantation, FL: Specialty Press, 1999, 40-60.

29. Ercan ES. DEHB’de İlaç Dışı Tedavi Yaklaşımları. İçinde: Karakaş S (editör). Kognitif Nörobilimler. Ankara: MN Medikal & Nobel Basım Yayın Şirketi, 2008, 453-470.

30. Murray C, Johnston C. Parenting in mothers with and without attention-deficit/hyperactivity disorder. J Abnorm Psychol 2006; 115:52-61.

31. Nigg JT. Neuropsychologic theory and findings in attentiondeficit/ hyperactivity disorder: the state of the field and salient challenges for the coming decade. Biol Psychiatry 2005; 57:1424- 1435.

32. Robbins CA. ADHD couple and family relationships: enhancing communication and understanding through imago relationship therapy. J Clin Psychol 2005; 61: 565–577.

33. Barkley RA, Edwards G, Laneri M, Fletcher K, Metevia L. The efficacy of problem-solving communication training alone, behavior management training alone, and their combination for parent-adolescent conflict in teenagers with ADHD and ODD. Journal Consult Clin Psychol 2001; 69:926-941.

34. Kendall J, Leo MC, Perrin N, Hatton D. Modeling ADHD child and family relationships. West J Nurs Res 2005; 27:500-518.

35. MTA Cooperative Group. Moderators and mediators of treatment response for children with attention deficit/hyperactivity disorder: the multimodal treatment study of children with attention deficit/hyperactivity disorder. Arch Gen Psychiatry 1999; 56:1088-1096.

36. Barkley RA, Shelton TL, Crosswait C, Moorehouse M, Fletcher K, Baret S, Jenkins L, Metevia L. Multimethod psycho-educational intervention for preschool children with distruptive behaviour: preliminary results at post-treatment. J Child Psychol Psychiatry 2000; 41:319-332.

37. Ercan ES, Varan A, Deniz U. Effects of combined treatment in Turkish children diagnosed with attention deficit/hyperactivity disorder: a preliminary report. J Child Adolesc Psychopharmacol 2005; 15:203-219.
Düşünen Adam - Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi-Cover
  • ISSN: 1018-8681
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 1984
  • Yayıncı: Kare Yayıncılık
Sayıdaki Diğer Makaleler

İzole beyin sapı tüberkülomu: Bir olgu sunumu ve literatürün gözden geçirilmesi

Devrimsel Harika ERTEM, Nurhak Demir ASLAN, Yavuz ALTUNKAYNAK, Didem Sayın YILDIZ, Sevim BAYBAŞ

Ön yazı

Cüneyt EVREN

Beyin kitle lezyonlarında bilgisayarlı tomografi eşliğinde yapılan stereotaktik biyopsinin tanı değeri: 100 olgunun histopatolojik değerlendirilmesi

BEKİR TUĞCU, Osman TANRIVERDİ, Abuzer GÜNGÖR, ŞEVKİ SERHAT BAYDIN, Lütfi Şinaşi POSTACI, Bülent Timur DEMİRGİL, Sinem GÖNENLİ

Klozapine bağlı siyalorenin patofizyolojisi ve güncel tedavi seçenekleri

Sema YEŞİLYURT, İmer ARAS, Kürşat ALTINBAŞ, MURAT İLHAN ATAGÜN, Erhan KURT

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocukların WISC-R puanları ile annelerinin problem çözme becerileri arasındaki ilişki

A. Şebnem SOYSAL, Başak KARATEKE, Ayşegül ÇOPUR, Meral KILIÇ, Sinem AKAY

Edirne ili merkezindeki lise öğrencilerinde obsesif-kompulsif bozukluğun epidemiyolojisi

ERCAN ABAY, Aykan PULULAR, ÇAĞDAŞ ÖYKÜ MEMİŞ, Necdet SÜT

Tıpta uzmanlık sınavına hazırlanan öğrencilerin psikiyatri asistanlığı hakkındaki tutumları

Murat EMÜL, Mihriban DALKIRAN, Sümeyye UZUNOĞLU, Musa TOSUN, Alaattin DURAN, Ruhi YAVUZ, Müfit UĞUR

Novelty seeking among relapsed and non-relapsed male alcohol dependents during 12 month follow-up

Cüneyt EVREN, Mine DURKAYA, Samet KÖSE, Rabia ÇETİN, ERCAN DALBUDAK, Selime ÇELİK

Tek doz sertralin kullanımıyla ortaya çıkan bir panik atak olgusu

SEVDA KORKMAZ, Murat KULOĞLU, Umuıt IŞIK, Mustafa Nuray NAMLI, HASAN KORKMAZ, Murad ATMACA

Sağlık çalışanlarında vardiyalı çalışma sisteminin sebep olduğu genel ruhsal belirtiler ve yaşam kalitesi üzerine etkisi

Yavuz SELVİ, Güzel Pınar ÖZDEMİR, Osman ÖZDEMİR, Adem AYDIN, LÜTFULLAH BEŞİROĞLU