Zaman ve Zihin İlişkisi Bağlamında Bazı İdealist ve Realist Zaman Öğretileri

Uzam kavramlarıyla birlikte evrendeki olguları açıklamaya olanak sağlayan zaman, kendisini tanımlayan içeriklerin varsayımlara dayanmasından dolayı başlı başına bir sorunsal oluşturmaktadır. Mevcut pozitif bilim dallarının en temel teorilerinde bir değişken olarak kullanılmasının, zamana irdelenmesi gerekmeyen bir tanım kazandırdığına inanılmaktadır. Ancak zamanın ontolojik yapısına ve epistemolojideki rolüne dair, bilim adamlarının çalışma alanlarına genellikle girmeyen felsefi sorunları kapsayan felsefi bir zaman betimlemesine ulaşmadan doğayı anlama çabalarının doldurulamayan yanları olacaktır. Bu kaygının eşliğinde, tarihte oluşturulan değişik zaman anlayışlarında objektif bir gerçeklik olarak zaman olgusunu ontolojik bağlamda ele alan filozofl arın önem verdiği konulardan biri, zaman ile zihin (bilinç) arasındaki ilişkidir. Bu ilişkinin değerlendirilmesindeki en önemli sorun ise zamanın ne ölçüde bilinçli varlıkların varlığına bağlı olduğudur. Felsefe ve doğa bilimlerindeki mevcut bilgi düzeyinden hareketle gerçekleştirilen, bir gerçeklik olarak zamanın ne tarzda var olduğu, insan zihninin dışında ve ondan bağımsıAz nesnel bir gerçeklik mi yoksa insan zihninin içinde, ona bağımlı öznel bir gerçeklik mi olduğu sorgulamalarının, temel olarak idealizm ve realizm arasındaki sürekli bir mücadeleye dahil edildiği görülmektedir

Anahtar Kelimeler:

Zaman, zihin (bilinç), idealist, realist

Some Idealist and Realist Time Doctorines in the Context of Relationship between Time and Mind

Time that, both in everyday life and in the world of science and philosophy together with the concept of space allows to explain the phenomena in the universe, identifies itself with the content generated due to the assumption in itself constitutes a problematic. It is believed that the application of time as avariable in the basic theory of the present positive science gains a description to time, which need not be discussed. However, without the philosophical time description in reference to the ontological structure of time and the role of time in epistemology of time which covers the issues which generally don’t come into the scientists’ study field, some aspects of the eff ort to understand the nature can not be filled will be as well. one of the important issues of philosophers who discussed time as an objective reality in the context of ontological in created various time apprehensions is the relationship between the time and the mind (consciousness). Th e most important problem in assessing this relationship is to what extent time depends on the presence of conscious beings. It is seen that what kind of time as a reality,either independent from and outside of the human mind or dependent on the human mind as an objective reality, is the subject of a constant struggle basically between idealism and realism

Keywords:

Time, mind (consciousness), idealist, realist,

PDF

___

Alayoğlu, A. O. (1999). Materyalist Zaman. Teori ve Politika,14.
Aristoteles. (2005). Fizik. Saffet Babür (Çev.). İstanbul: Yapı Kredi.
Bergson, H. (1992). Creative Mind: An Introduction to Metaphysics. New York: Carol. (Özgün eser 1946 tarihlidir).
Bergson, H. (1998). Creative Evolution. New York: Dover. (Özgün eser 1907 tarihlidir).
Borst, A. (1997). Computus (Avrupa Tarihinde Zaman ve Sayı). Zehra Aksu Yılmazer (Çev.). Ankara: Dost.
Camcı, C. (2009). Heidegger’in Aristoteles’in Zaman Anlayışının Yorumuyla Kant’ın Zaman Kavramını Eleştirisi. ﬂ sfdergisi.com/sayı8/2009.
Cevizci, A. (2005). Paradigma Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma.
Cornford, F. M. (2004). Plato’s Cosmology: The Timaeus of Plato Translated with a Running Commentary. London: Kessinger.
Cushing, J. (2003) Fizikte FelseŞ Kavramlar 1. B. Özgür Sarıoğlu (Çev.). İstanbul: Sabancı Üniversitesi.
Davis, A. H. (2013) Zaman. Cem Duran (Çev.). İstanbul: NTV.
Duhem, P. (1985). Medievel Cosmology. U.S.A: The University of Chicago.
Falcon, A. (2013). Aristoteles on Time and Change. Heather Dyke ve Adrian Bardon (Ed.) A Companion to the Philosophy of Time içinde. Oxford: Wiley-Blackwell.
Fisher, S. (2005) Pierre Gassendi’s Philosophy and Science. Leiden-Boston: Brill.
Gökberk, M. (2008). Felsefe Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Güçlü, A., Uzun, E., Uzun, S. ve Yolsal, Ü. (2003). Felsefe Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat.
Gündoğan, A. O. (1988). Aristoteles’in Zaman Görüşü İle Bergson’un Zaman Görüşünün Karşılaştırılması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
Heimsoeth, H. (2007) Kant’ın Felsefesi. Takiyettin Mengüşoğlu (Çev.). Ankara: Doğu-Batı.
Magee, B. (2000). Felsefenin Öyküsü. Bahadır Sina Şener (Çev.). Ankara: Dost.
Aschoff, J. (1994). Zaman/Nasıl İçimizde Niçin Dışımızda. Yılmaz Öner (Ed. ve Çev.), Zaman / Nasıl İçimizde Niçin Dışımızda içinde. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
Öztürk, K. (2007). Henri Bergson’da Süre. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Platon. (2001). Timaios. Erol Güney, LütŞ Ay (Çev.).İstanbul: Sosyal Yayınları. (Özgün eser M.Ö. 360 tarihlidir.)
Pöppel, E. (1994). Yaşanan Zaman ve Genelde Zaman. Yılmaz Öner (Ed. ve Çev.), Zaman / Nasıl İçimizde Niçin Dışımızda içinde. İstanbul: Evrensel.
Rosenthal, M., ve Yudin, P. (1997). Felsefe Sözlüğü. Aziz Çalışlar (Çev.). İstanbul: Sosyal.
Ross, D. (2011). Aristoteles. Özcan Yalçın Kavasoğlu (Çev.). İstanbul: Kabalcı.
Sofuoğlu, H. (2004) Bergson ve Sinema, Selçuk İletişim, 3, 3.
Solomon, R. C., Higgins, K. M. (2013). Felsefenin Kısa Tarihi. Mustafa Topal (Çev.). İstanbul: İletişim.
Taşdelen, D. K. (2003). Bergson’s Conception of Time: Its effects on a possible Philosophy of Life (Doktora Tezi). ODTÜ/Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Topakkaya, A. (2013). Felsefe, Din ve Kültürde Zaman, İstanbul: Paradigma.
Topdemir, H. G. (2008). Felsefe. Ankara: Pegem.
Turetzky, P. (2000).Time. NewYork: Routledge.
Wood, A. W. (2009). Kant. Aliye Kovanlıkaya (Çev.) Ankara: Dost.