OSMANLI FİZİĞİNDE EBHERÎ GELENEĞİ VE AVRUPA FİZİĞİNDEKİ GELİŞMELER

Makalemizde, Osmanlılarda genelde Ş zik ve özelde ise hareket kuramlarının gelişimine dair yapılan çalışmalar değerlendirilecektir. Bu hususta, özellikle uzun yıllar boyu Osmanlı medreselerinde ders kitabı olarak okutulan, Ebherî’nin Hidâye el-Hikme adlı kitabına yazılan şerhler ve hâşiyeler üzerine durulacaktır. Yine benzer dönemlerde başta Merton Okulu olmak üzere, Avrupa’da baş gösteren gelişmeler ele alınacak ve bir Avrupa-Osmanlı kıyaslaması üzerinden Osmanlılarda bilimsel gelişmenin seyri ortaya konmaya çalışılacaktır

TRADİTİON OF EBHERİ IN OTTOMAN PHYSİCS AND DEVELOPMENTS OF EUROPEAN PHYSİCS

In our article, studies in Ottomans about physics in general and the development of theories of motion in particular will be evaluated. In this regard, especially the comments and footnotes that are written in Ebheri’s book called ‘Hidaye elHikme’, which was instructed in Ottoman medreses for long years, will be focused on. On the other hand, developments taking place in Europe around the same time period, foremost the Merton School, will be discussed, and in light of a comparison of Europe and Ottomans, the progress of scientiŞ c development in Ottomans will be tried to be presented

Keywords:

Ebherî, Kinematics, Physics in the Ottoman, Physics in Europe Hidâye el-Hikme,

PDF

___

Atar. Armağan. (2012). Kâdî Mîr el-Meybûdinin Felsefî Görüşleri Şehu hidayet’il Hikme’nin MetaŞ zik Kısmının İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankar

Crombie. A.C. (1961). QuantiŞ cation in Medieval Physics. Isis C.52, S.2. 143- 160.

Çelebi. Kâtip. (2007). Keşfu’z-Zunün Cilt 1. Tarih Vakfı Yurt Yayınları. İstanbul. 

Dağ. Mehmet. (1981). Kelam ve İslam Felsefesinde Hareket Kuramı. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c.42.S.1, 221-248.

Dağ. Neslihan. (2006) Muhammed B. Mustafa Akkirmâni’nin “İklilü’t Terâcim” Adlı Eserinde FelseŞ Kavramlar. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.

Demir. Remzi. (2001). Osmanlılar’da Bilimsel Düşüncenin Yapısı. Epos Yayınları. Ankara.

Demir. Remzi. (2005). Philosophia Ottomanica Cilt 1. Lotus Yayınları. Ankara.

Durusoy. Ali. (1997). Hareket. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt. 16). TDV Yayınları. İstanbul.

Gökdoğan, M. D., Demir, R., Unat, Y. (2012). Osmanlılarda Bilim ve Teknoloji Cilt 1. Atatürk Kültür Merkezi Yayınları. Konya.

Önal. Emre. (2006) Hocazade ve Haşiye Ala Şarh Hidayet al-Hikma Adlı Eseri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.

Pedersen. Olaf. (1993) Early Physics and Astronomy: A Historical Introduction. Cambridge University Press. Cambridge.

Sayılı. Aydın. (1984) İbn Sina ve Buridan’ın ‘Merrni Yolu, Hareketinin Dinamiğ i

Ü zerine, İbn Sina, Doğ umunun Bininci Yılı Armağ anı, Ankara. s. 141-160.

Th orndike. Lynn. (1934). History of Magic & Experimental Science Vol: III Fourteenth and Fifteenth Century, Columbia University Press. New York.

Topdermir. H. Gazi. (2007) Işığın Öyküsü. Tübitak Yayınları. Ankara.

Yavuz. Şevki Yusuf. (1997). Hareket. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt. 16). TDV Yayınları. İstanbul.

Yormaz. Abdullah. (2005). Muhalif Bir Metin Nasıl Okunur? Osmanlı Medreselerinde Hidayet’ül Hikme. Divan, 18, 175-192.