Geçmişten Günümüze Yaygın Eğitimde Singer Dikiş Kursları Aracılığıyla Kadın Halk Eğitimi

Avrupa’da yaşanan aydınlanma hareketlerinin Osmanlı Devleti’nde de gerçekleştirilmesi gerektiği inancı ile Tanzimat ve Meşrutiyet ilan edilse de, özellikle eğitim ve hukuk alanlarında gerçekleşmesi arzulanan yenilikler ancak 1923’te ilan edilen Cumhuriyet sonrasında gerçekleştirilmiştir. Yaşanan savaşlar yüzünden ülkeyi yeniden ayağa kaldırmak, ekonomik açıdan iyileştirmek, iş imkânları sağlamak, üretime geçerek kalkınmayı sağlamak, okuryazarlık oranını yükseltmek, eğitimde eşitsizliği gidermek, kadınların ikinci planda kalışını ortadan kaldırmak amaçlarıyla günlük yaşamda birçok reform uygulanmıştır. Bu reformların halka aktarılması ve eğitimin sağlanması amaçlarıyla 1932’de 14 şehirde Halkevleri açılmıştır. Halkevleri bünyesindeki şubelerde okuma yazma, müzik, resim biçki-dikiş gibi ücretsiz kurslar düzenlenmiştir. Bu süreçte, biçki-dikiş kursları Halkevleri aracılığıyla 1850’den beri adını dünyaya duyurmuş dikiş makinesi markası SINGER tarafından düzenlenmiştir. Halkevleri 1950’de kapatıldıktan sonra da bu kurslar Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı Halk Eğitim Merkezleri’nde devam etmektedir. Bu makalede, SINGER tarafından verilen dikiş kurslarına katılan kadınların toplumdaki yeri ve bu kursların kadınlar üzerindeki etkileri özellikle aynı aileye mensup iki farklı kuşaktaki üç kadın özelinde o döneme ait fotoğraflarla incelenmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler:

Yaygın eğitim, kadın hakları, Halkevleri Dönemi, Halk Eğitim Merkezleri, SINGER, ücretsiz dikiş kursları

From Past to the Present: Women Public Education with Singer in Turkey’s Non-Formal Education System

The enlightenment movements in Europe effected other countries such as Ottoman Empire. Eventhough The Tanzimât and the First Constitutional Era were proclamation, especially in the fields of education and law Could not be done until the Republic was proclaimed in 1923. Many reforms have been implemented in everyday life in order to lift the country again due to wars that have been waged, to improve the economy, to provide job opportunities, to pass through production, to increase the literacy rate, to eliminate inequality in education and to remove women from the second plan. People’s Houses were opened in 14 cities in 1932 with the aim of transferring these reforms to the public and providing education. In this process, through Halkevleri sewing courses have been organized by SINGER which is a sewing machine brand that has announced its name to the world since 1850. Free courses such as reading, writing, music, painting and sewing were organized in the branch offices of the Halkevleri. Since the Halkevleri were closed in 1950, these courses continue at the Public Education Centers affiliated to the Ministry of National Education. In this article, the place of the women participating in the sewing courses given by SINGER and also the effects of these courses on women were tried to be examined with the photographs of three women from the same family but different generations

Keywords:

Public Education, women rights, Community Houses (Halkevleri) Era, Public Education Centers, SINGER, free sewing courses,

PDF

___

Altınbaş, Odyakmaz Zehra (1989). Anayasalarımızda Kadın Hakları, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, cilt: V, sayı:14.
Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri (2006). CİLT I-III, (Açıklamalı Dizin İle), 5. Baskı, Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayınları:1, Ankara.
Başgöz, İlhan (1995). Türkiye’nin Eğitim Çıkmazı ve Mustafa Kemal, Kültür Bakanlığı Ya- yını, Ankara.
CHP (1941). Halkevleri ve Halkodaları’nın 1940 Çalışmaları, Zerbamat Basımevi, Ankara.
CHP (1943). Halkevleri ve Halkodaları’nın 1942 Çalışmaları, Ankara Basım ve Cildevi, Ankara.
Çeçen, Anıl (1974). Halkevleri, Atatürk ve Halk Evleri, TTK Yayınları, Ankara.
Çeçen, Anıl (2000). Atatürk’ün Kültür Kurumu Halkevleri, Cumhuriyet Kitap Kulübü, İstanbul.
Dönmezer, Hayreddin (1957). Halk Eğitimi Problemi VI. Maarif Şurasına Takdim Edilen Ra- por, İstanbul Halk Eğitimi Derneği Yayınları, Sayı:1, Osman Yalçın Matbaası, İstanbul.
Dulum, Sibel (2006). Osmanlı Devletinde Kadının Eğitimi, Statüsü ve Çalışma Hayatı (1839-1918), Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
Ergun, Mustafa (1997). Mustafa Kemal Devri Türk Eğitimi, Ocak Yayınları, Ankara.
Erkan, Halil (1975). Halk Eğitimi ve Toplum Kalkınması El Kitabı, Gürpınar Matbaası, Adana.
Gediklioğlu, Ş. (1991). Türkiye’de Yaygın Eğitimden Çağdaş Eğitime, Kadıoğlu Matbaası, Ankara.
Kaplan, Kadri (1973). Türk Kültürü, Halkın ve Gençliğin Ulusal ve Çağdaş Eğitimi ve Halkevleri, Halkevleri Dergisi, S. 79.
Kapluhan, Erol (2012). Atatürk Dönemi Eğitim Seferberliği ve Köy Enstitüleri, Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı: 26, İstanbul, ISSN:1303-2429.
Lindeman, Eduard, C. (1969). Halk Eğitiminin Anlamı, (Çeviren: Celal Şentürk), Halk Eğitimi Genel Müdürlüğü Yayınları, Milli Eğitim Basımevi, Ankara.
Malkoç, Eminalp (2010). Bir Aydınlanma Projesi Halkevlerinin Tasfiye Süreci, Türkoloji Kültürü, Vol. 3, No. 6, ISSN: 1307-9476.
Öztürk, Hüseyin (1949). Kamu Eğitimi, Ülkü, Seri 3/32.
Öztürkmen, Arzu (2009). Türkiye’de Folklor ve Milliyetçilik, İletişim Yayınları, İstanbul.
Tekin, Saadet (2010). Osmanlı’da Kadın ve Kadın Hapishaneleri, Tarih Araştırmaları Der- gisi, Cilt: 29 Sayı: 47, DOI: 10.1501/Tarar_0000000457.
Toksoy, Nurcan (2007). Halkevleri-Bir Kültürel Kalkınma Modeli Olarak, Orion Yayınevi, Ankara.
Tuncer, Hüner (1989). Türk Kadınının Geçirdiği Evrimin Tarihçesi ve Bu Günkü Durumu, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, cilt: VI, sayı:16, s.164.
Türkoğlu, Adil ve Uça, Sanem (2011). Türkiye’de Halk Eğitimi: Tarihsel Gelişimi, Sorunları ve Çözüm Önerileri, Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (2).
Yaraman, Ayşegül (2001). Resmi Tarihten Kadın Tarihine, İstanbul: Bağlam Yayınları.
Yılmaz, Durmuş ve Akhan, Nadire Emel (2011). İlk Dönem Halkevlerinin Eğitim Faali- yetleri “Konya Halkevi Örneği”, Karadeniz Araştırmaları, Sayı 29.
Zübeyr, Hamit (1931). Halk Terbiyesi (Ankara Ocak Binasında Verilen Konferanstır), Köy Hocası Matbaası, Ankara.
https://www.singer.com.tr/tr Sözlü Kaynaklar:
Bilgin, Sevil (1960). Doğum yeri Sungurlu-Çorum olan emekli öğretmen ile 2008, 2009 ve 2017 yıllarında Ankara ve İstanbul’da yapılan çok sayıda görüşme notları. Derlemele- rin ses kayıtları P.K.A. arşivindedir.
Bilgin, Sevim (1935-2012). Doğum yeri Sungurlu-Çorum olan ev hanımı ile 2008 ve 2009 yıllarında Ankara’da yapılan çok sayıda görüşme notları. Derlemelerin ses kayıtları P.K.A. arşivindedir.
Kasapoğlu, Fatma (1928-2008). Doğum yeri Sungurlu-Çorum olan ev hanımı ile 2007 ve 2008 yıllarında Ankara’da yapılan çok sayıda görüşme notları. Derlemelerin ses kayıt- ları P.K.A. arşivindedir.