Aristoteles’te ‘Poetik Sanat’ın Doğası ve Rasyonel Sınırları

Aristoteles Poetika eserinde, poetik sanatı ya da şiir sanatını inceler. Bu felsefi inceleme, sanat üzerine ilk felsefi soruşturma durumundadır ve Aristoteles özel olarak şiiri ele aldığı bu incelemesinde, hocası Platon’dan farklı olarak şiiri, şairleri/ozanları sahiplenir; şiirin değerini, önemini insan doğasından hareketle göstermeye çalışır; insanı şiir yazmaya sevk eden, yönlendiren doğal ve zorunlu nedenlerin olduğunu düşünür. Aristoteles’e göre şiiri doğal olarak varlığa getirecek temel neden; insanların çocukluktan başlayarak mimetik etkinliklerle uğraşmaya dair doğal eğilimlere sahip olması ve mimesis ile ilgili şeylerden haz almalarıdır. Aristoteles bu temel üzerinde yürüttüğü tartışmada mimesis ve haz ilişkisini belli bir “estetik beğeni” ve “anlama/öğrenme” ile birlikte ele alır. Örneğin Homeros’un şiir sanatında gösterdiği başarıyı olay örgüsünü başarılı bir şekilde bir araya getirme kabiliyetine, doğal yeteneğine bağlar; yine tanımadığımız bir görsel sanat eserinin zevk, haz vermesini o sanat eserinin ustalığına, biçimine dayandırır. Öte yandan sanat eserini izlediğimizde onu daha önce tanımamızdan ötürü haz aldığımızdan da söz eder. Aristoteles’in mimesis ve haz ilişkisini farklı yaklaşımlar içerisinde ele alması S. Halliwell, M.F. Heath, G.R.F. Ferrari gibi yorumcuları farklı okumalara götürmüştür. Bu yorumculardan Halliwell Poetika’nın entellektüalist, rasyonalist okumasını ön plana çıkarırken Ferrari ise saf estetik bir okumasını yapar. Bu çalışmamızda amacımız, Aristoteles’in Poetika’nın doğası ve rasyonel sınırları üzerinde düğümlenen bu ilgi çekici tartışmaları ele almaktır ve bunlara dikkat çekmektir

Anahtar Kelimeler:

Mimesis, Poetik, Olay Örgüsü, Estetik Beğeni, Öğrenme

The Nature of ‘Poetic Art’ and Its Rational Limits in Aristotle

Aristotle examines the art of poetics or poetry in his work, Poetics. This philosophical study is the first philosophical inquiry on art, and Aristotle in this study which he specially treats poetry, in contrast to his teacher Plato, owns poetry, poets; he tries to show the importance and value of poetry via human nature; and he thinks that there are natural and necessary reasons direct people to write poetry. According to Aristotle, the main reason to bring poetry naturally into existence is that people have natural tendencies to deal with mimetic activities starting from childhood and get pleasure from things related to mimesis. Aristotle discusses the relation of mimesis and pleasure with a certain “aesthetic appreciation” and “understanding/learning” on this basis. For example, he ties Homer’s success in poetry to his natural ability; to successfully bring the plot together, again he has based pleausure from an art work that we do not know yet, on its mastery and form. On the other hand, he also mentions that when we contemplate a work of art, we enjoy this work because of our previous recognition about it. Aristotle’s different approaches to the relation of mimesis and pleasure have led interpretes like S. Halliwell, M. F. Heath, G.R.F. Ferrari to make different readings. Halliwell puts Poetics’ intellectualist, rationalist reading in the foreground, while Ferrari makes a pure aesthetical reading. Our aim in this work is to address and draw attention to these intriguing controversies that are tied to the natural and rational limits of Aristotle’s Poetics

Keywords:

Mimesis, Poetics, Plot, Learning,

PDF

___

Aristotle. (1987). Poetics I. R. Janko. (Trans. with notes). Indianopolis/Cambridge: Hackett.
Aristotle. (1995). Poetics. S. Halliwell (trans.), Cambridge. MA: Harvard University Press.
Aristoteles (2012), Poietika (Şiir Sanatı Üzerine). N. Kalaycı (çev.). Ankara: Pharmakon.
Arslan, A. (2007). İlkçağ Felsefe Tarihi-3 (Aristoteles). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Cooper, J. (1999). Reason and Emotion: Essays on Ancient Moral Psychology and Ethical The- ory. NY: Princeton University Press.
Curran, A. (2016). Aristotle and thePoetics. London& New York: Routledge.
Ferrari, G.R.F. (1999). “Aristotle’s Literary Aesthetics”. Phronesis. Vol. 44. No. 3.181-198.
Golden, L. (1962). Katharsis. Transactions and Proceedings of the American Philological Asso- ciation, Vol. 93. 51-60.
Golden, L. (1969). Mimesis and Katharsis. Classical Philology, Vol. 64, No. 3. 145-153.
Halliwell, S. (1987). The Poetics of Aristotle, (trans. and comntry). London: Duckworth.
Halliwell, S. (1992). Pleasure, Understanding, and Emotion in Aristotle’s Poetics. Essays on Aristotle’s Poetics. A. O. Rorty (ed.). Princeton: Princeton University Press.
Halliwell, S. (1995). Introduction. Aristotle: Poetics. Harvard: Harvard University Press.
Halliwell S. (2001). Aristotelian Mimesis and Human Understanding. Making Sense of Aris- totle: Essays in Poetics. Ø. Andersen and Jon Haarberg (eds.). London: Duckworth.
Halliwell, S. (2002). The Aesthetics of Mimesis: Ancient Texts and Modern Problems. Princeton & Oxford: Princeton University Press.
Homerik metinlerin anlatısallığının etiğe kadar uzanan, tüm iyilerimizi düzenleyecek bir taslağını
görmemizde yardımcı olacak rolüne dair bkz. MacIntyre, 2001.
Havelock, E. A. (1963). Preface to Plato. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
Heat, M.F. (2009). Cognition in Aristotle’s “Poetics’. Mnemosyne, Fourth Series, Vol. 62.
Janko, R. (1984). Aristotle on Comedy. Towards a Reconstruction of Poetics II. Berkeley: Uni- versity of California Press.
Kraut, R. (1991). Aristotle on the Human Good. Princeton: Princeton University Press.
MacIntyre, A. (2001). Erdem Peşinde: Ahlak Teorisi Üzerine Bir İnceleme. M. Özcan (çev.). İstanbul: Ayrıntı yay.
Nussbaum, M. C. (2001). The Fragility of Goodness: Luck and Ethics in Greek Tragedy and Philosophy. Cambridge: Cambridge University Press.
Pappas, N. (2001). Aristotle. The Routledge Companion to Aesthetics. B. Gaunt&D. M. Lopes (eds.). London& New York: Routledge
Reeve, C. D. C. (1992). Practices of Reason: Aristotle’s Nicomachean Ethics. Oxford: Clarendon Press.