Kadın ve erkek cinsiyetin doğumda beklenen yaşam süresinin ve doğumda beklenen sağlıklı yaşam umudunun Küresel Cinsiyet Uçurumu Endeksi ve Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi ile ilişkisinin değerlendirilmesi

Amaç: Bu araştırmada; ülkelerin kadın ve erkek için doğumda beklenen yaşam süresinin ve doğumda beklenen sağlıklı yaşam umudunun Küresel Cinsiyet Uçurumu Endeksi (KCUE) ve Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi (TCEE) ile ilişkisinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırma, tanımlayıcı (ekolojik) türdedir. Araştırma kapsamında kullanılan veriler Dünya Sağlık Örgütü, Dünya Ekonomik Forumu ve Birleşmiş Milletler’e aittir. Araştırma kapsamına karşılaştırmalarda kullanılan verilerin tamamına sahip olan 136 ülke alınmıştır. Veri analizi bilgisayar ortamında gerçekleştirilmiştir. Analizler sırasında verilerin özetlenmesinde ortalama, standart sapma, minimum ve maksimum değerleri kullanılmıştır. Çalışmada değişkenler arası ilişkiler Spearman korelasyon katsayısı ile incelenmiştir. İstatistiksel olarak p’nin 0,05’ten küçük olduğu durumlar anlamlı kabul edilmiştir. Bulgular: Toplam 136 ülke için kadınların doğumda beklenen yaşam süresi ortalaması 76,2±7,4 ve erkeklerin doğumda beklenen yaşam süresi ortalaması 71,3±6,9 idi. Kadınların doğumda beklenen sağlıklı yaşam umudu ortalaması 66,7±6,7 ve erkeklerin doğumda beklenen sağlıklı yaşam umudu ortalaması 63,3±6,4 idi. Hem kadınlar hem erkekler için doğumda beklenen yaşam süresi ile KCUE arasında istatistiksel açıdan anlamlı ve zayıf bir ilişki saptandı (p<0,05). Hem kadınlar hem erkekler için doğumda beklenen sağlıklı yaşam umudu ile TCEE arasında istatistiksel açıdan anlamlı ve kuvvetli bir ilişki belirlendi (p<0,05). Sonuç: Araştırma sonucunda her iki cinsiyetin doğumda beklenen yaşam süresinin ve doğumda beklenen sağlıklı yaşam umudunun toplumsal cinsiyet eşitsizliğinden etkilendiği ve bu etkilenimin kadın cinsiyet üzerinde daha belirgin olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

yaşam süresi, sağlıklı yaşam umudu, toplumsal cinsiyet eşitsizliği

EVALUATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN MALE AND FEMALE GENDER’S LIFE EXPECTANCY AT BIRTH AND HEALTHY LIFE EXPECTANCY AT BIRTH WITH THE GLOBAL GENDER GAP INDEX AND GENDER INEQUALITY INDEX

Objective: The aim of this study is to evaluate the relationship between countries' life expectancy at birth and healthy life expectancy at birth with the Global Gender Gap Index (GGGI) and Gender Inequality Index (GII). Materials and Methods: The research is descriptive (ecological). The data used in the research are from World Health Organization, World Economic Forum and United Nations. One hundred thirty six countries with all the data used in the comparisons are included in the scope of the research. Data analysis is performed on computer. Mean, standard deviation, minimum and maximum are used to summarize the data during the analyzes. In this study, the relationships between variables were examined with Spearman correlation coefficient. Statistically, p <0.05 is considered significant. Results: For a total of 136 countries, the mean life expectancy at birth of women was 76.2±7.4 and the mean life expectancy at birth of men was 71.3±6.9. The mean healthy life expectancy at birth of women was 66.7±6.7, and the mean healthy life expectancy at birth of men was 63.3±6.4. A statistically significant and weak relationship was found between GGGI and life expectancy at birth for both women and men (p<0.05). A statistically significant and strong relationship was found between GII and healthy life expectancy at birth for both women and men (p<0.05). Conclusion: As a result of the study, it is found that both genders' life expectancy at birth and healthy life expectancy at birth are affected by gender inequality and this effect is more pronounced on female gender.

Keywords:

life expectancy, healthy life expectancy, gender inequality,

PDF

___

Oakley A. Sex, gender and society. San Francisco; Harper and Row; 1972.
Vatandaş C. Toplumsal cinsiyet ve cinsiyet rollerinin algılanışı. Sosyoloji Konferansları Dergisi. 2007;35:29-56.
Gönenç İM, Topuz Ş, Yılmaz Sezer N, Yılmaz S, Büyükkayacı Duman N. Toplumsal cinsiyet dersinin toplumsal cinsiyet algısına etkisi. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi. 2018; 7: 22-9.
Akın A, Demirel S. Toplumsal cinsiyet kavramı ve sağlığa etkisi. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 2003;25:73- 82.
Esen E, Soylu Y, Siyez DM, Demirgürz G. Üniversite öğrencilerinde toplumsal cinsiyet algısının toplumsal cinsiyet rolü ve cinsiyet değişkenlerine göre incelenmesi. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi. 2017;8: 46-63.
Ridgeway CL. Framed by gender. İngiltere; Oxford University Press; 2011.
Durgun C, Gök GO. Toplumsal cinsiyet eşitsizliği bağlamında Brics&G7 ülkelerinin karşılaştırmalı analizi. BUJSS. 2017;10:20-32.
Bükecik E, Özkan B. Kadına yönelik şiddet: Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin kadın sağlığına etkisi. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2018;3:33-7.
Rahman O, Strauss J, Gertler P, Ashley D, Fox K. Gender differences in adult health: An ınternational comparison. The Gerontologist. 1994;34:463-9.
Gönç Şavran T. Sağlıkta toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri: Eskişehir'de kırsal ve kentsel alanlarda kadın sağlığı. Feminist Eleştiri. 2014;6: 98-116.
Burström K, Johannesson M, Diderichsen F. Health-related quality of life by disease and socio-economic group in the general population in Sweden. Health Policy. 2001;55:51-69.
Hemström Ö. Health inequalities by wage income in Sweden: The role of work environment. Soc Sci Med. 2005;61:637-47.
Şimşek H. Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin kadın üreme sağlığına etkisi: Türkiye örneği. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi. 2011;25:119-26.
Bird C, Patricia PR. Gender matters: An integrated model for understanding men’s and women’s health. Soc Sci Med. 1999;48: 745-55.
Mackenbach JP, Kunst AE, Groenhof F, Borgan JK. Socioeconomic inequalities in mortality among women and among men: An international study. Am J Public Health. 1999;89:1800-6.
WHO. Global status report on noncommunicable disease. 2018. [Erişim tarihi: 20.12.2019]. Erişim adresi: https://www.who.int/data/gho/indicator-metadata-registry/imr-details/65
DSÖ küresel sağlık gözlemi verisi içinde ülkelere göre doğumda beklenen yaşam süresi ve beklenen sağlıklı yaşam süresi. [Erişim tarihi: 20.12.2019]. Erişim adresi: http://apps.who.int/gho/data/node.main.688?lang=en
World Economic Forum. The global gender gap report. 2016.
UNDP. Human Development Report. 2017.
DSÖ Küresel sağlık gözlemi. [Erişim tarihi: 20.12.2019]. Erişim adresi: http://apps.who.int/gho/data/node.main.688?lang=en
DSÖ Küresel sağlık gözlemi verisi içinde doğumda beklenen yaşam süresi tanımı. [Erişim tarihi: 20.12.2019]. Erişim adresi: https://www.who.int/data/gho/indicator-metadata-registry/imr-details/65
DSÖ Küresel sağlık gözlemi verisi içinde doğumda beklenen sağlıklı yaşam süresi tanımı. [Erişim tarihi: 20.12.2019]. Erişim adresi: https://www.who.int/data/gho/indicator-metadata-registry/imr-details/66
Alpar R. Spor, sağlık ve eğitim bilimlerinden örneklerle uygulamalı istatistik ve geçerlik-güvenirlik. 3. Baskı. Ankara; Detay Yayıncılık; 2014.
Güler Ç, Akın L. Halk sağlığı temel bilgiler. 3. Baskı. Ankara; Hacettepe Üniversitesi Basımevi; 2015.
Hamlacı Y, Yılmaz B, Özerdoğan N. Çalışma hayatının erkek üreme sağlığına etkisi. Androl Bul. 2017; 19:16-22.