FRANSIZ GAZETELERİNE GÖRE OSMANLI’DA BİR FRANSIZ KREDİ KURULUŞU: CRÉDİT GÉNÉRALE OTTOMANE (İTİBAR-I UMUMİ BANKASI)

19. Yüzyıl’da Osmanlı Devleti uzun yıllar dışa açılmadan korumuş olduğu kapalı ekonomik sistemini terk ederek, Avrupa ile ekonomik entegrasyon sürecine girmişti. Baltalimanı ticaret anlaşması ve onu takip eden ticari anlaşmalar sanayileşmesini tamamlamış Avrupa devletlerine daha önceden kapitülasyonlarla verilen hakları genişletmiş ve Osmanlı pazarına egemen olmalarını kolaylaştırmıştı. Ayrıca bu ekonomik entegrasyon sürecinde Kırım savaşı ile beraber borç ilişkileri de başladı. Nitekim Kırım Savaşı ile beraber başlayan borç ilişkileri kısa zamanda Avrupalı sermayedarların yerel bankerlerle iş birliğine sahne olmuş, bu süreçte hızlı bir borçlanma serüveni yaşayan Osmanlı Devleti kısa zamanda borçlarını ödeyemez duruma gelmişti. Bu dönemde Avrupa devletleri örnek alınarak merkez bankası kurma girişimleri her ne kadar para piyasasını düzenleme amacını taşısa da aslında var olan borçlanma ilişkilerinde aracı rolü üstlenmeye ve yabancı sermayenin koruyuculuğunu üstlenen bir mekanizmanın kurulmasına neden oldu. Çalışmamızın ana temasını oluşturan İtibar-ı Umumi Bankası (Crédit Général Ottoman) Osmanlı Bankası kurucuları arasında olmayan farklı bir sermaye grubunun bazı Galata bankerleri ile beraber kurmuş oldukları aracı bir kredi kurumudur. Özellikle Rotschild grubuna ait olan bu kredi kurumu birçok borçlanma konusunda aracılık görevi üstlenmiş daha sonra kendi bünyesindeki bankerlerin rakip kredi kurumuna geçmesi ile kendisini fesh etmiştir. Bu çalışmadaki amaç Fransız kaynaklarından şirketin Osmanlı Devleti içinde borç ilişkilerindeki rolünü incelemek ayrıca yıllık faaliyet raporları çerçevesinde kurulan kredi kurumunun işleyişi hakkında bilgi sahibi olmaktır.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı Devleti, Banka, Galata Bankerleri, Borçlar, Fransa

PDF

___

Akgüç, Ö. (1992). 100 Soruda Türkiye'de Bankacılık. İstanbul: Gerçek Yayınevi. Autheman, A. (2002). Tanzimattan Cumhuriyete Osmanlı Bankası, Bank-ı Osmanî-i Şahane. İstanbul: Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştıma Merkezi.
Autin, J. (1984). Les Frères Pereire Le Bonheur d’Entreprendre. Paris : La Libraire Académique Perrin.
Berkes, N. (2013). Türkiye İktisat Tarihi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Clay, C. (2000). Gold for the Sultan: Western Bankers and Ottomane Finance, 1856-1881. Newyork: I.B. Tauris.
Eldem, E. (1997). 135 Yıllık Bir Hazine. Osmanlı Bankası Arşivinde Tarihten İzler . İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları,.
Ergüder, B. (2011). Galata Hanları: Paranın Serüveni (1868-1945) . İstanbul,: Sosyal Araştırmalar Vakfı . Ferid, H. (2008). Osmanlı’da Para ve Finansal Kredi: Bankacılık (Cilt 3). (M. H. Sağlam(Haz.), Dü.) İstanbul: T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü.
Hulkiender, M. (2003). Bir Galata Bankerinin Portresi George Zafiri 1806-1884 . İstanbul: Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi.
İpek, N. (2011). Selanik ve İstanbul’da Seçkin Yahudi Bankerler . İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
Kazgan, H. (1991). Galata bankerleri (Cilt 1). İstanbul : Tük Ekonomi Bankası,.
Kazgan, H. (1997). Osmanlı’dan Cumhuriyete Türk Bankacılık Tarihi. İstanbul: Türkiye Bankalar Birliği Yayınları.
Kazgan, H. (2014). Osmanlı Finansında Galata Bankerleri. İstanbul: Tarihçi Kitabevi. Nora Şeni, S. L. ( 2000). Camondolar Bir Hanedanın Çöküşü. İstanbul: İletişim Yayınları.
Ortabağ, E. (2018). Osmanlı İmparatorluğu'nda Bankacılığın Gelişimi ve Regülasyon. İstanbul: Türkiye Bankalar Birliği Yayınları.
Özcan, T. (2003). Osmanlı Para Vakıfları, Kanûnî Dönemi Üsküdar Örneği . Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Pamuk, Ş. (2008). Osmanlı Ekonomisi ve Kurumları . İstanbul : Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Rapport Du Censeur De Parıs Au Comıté De Parıs Du Conseıl D’admınıstratıon Du Crédıt Général Ottoman.
Tezel, Y. (2015). Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi (1923-1950). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
Toprak, Z. (2005). İktisat Tarihi . Türkiye Tarihi 3 Osmanlı Devleti 1600-1908. içinde İstanbul: Cem Yayınevi.
Velay, A. D. (1903). Essai sur L’histoire Financière de la Turquie depuis le règne du sultan Mahmoud II jusqu'à nos jours. Paris: A. Rousseau.