Arkeolojik alanların korunmasında planlamanın önemi: Güvercinkayası alan yönetim planı ve ilk uygulamalar

Aksaray ili, Gülağaç ilçesi, Çatalsu Köyü sınırları içerisinde yer alan Güvercinkayası yerleşmesindeki kazı çalışmaları 1996 yılından itibaren aralıksız devam etmektedir. Kazı çalışmalarında MÖ 5200-4750 (cal.C14) yıllarına tarihlenen Orta Kalkolitik Çağ yerleşmesi açığa çıkarılmıştır. Güvercinkayası'nın aşağı ve yukarı yerleşme tarzındaki plan tipi, insanlık tarihinin kentleşme sürecine ışık tutmaktadır. Etkileri günümüze yansıyan Kalkolitik Dönem'deki toplumsal dönüşümün izlerini bünyesinde barındıran Güvercinkayası buluntularının, gelecek nesillere ulaştırılması zorunludur. Bu amaçla 2008-2011 yıllarında yapılan çok yönlü bir çalışma ile Güvercinkayası ve çevresindeki diğer kültür varlıklarının sürdürülebilir korunmasını hedefleyen Yönetim Planı hazırlanmıştır. Plan kararlarında, bütüncül korumanın gereği olarak, alan içerisinde kalan yerel halkın geleneksel yaşam tarzlarının belgelenmesi ve korunmasına yönelik hükümler de yer almıştır. Bu çalışmada alanın mevcut durum analizleri, Yönetim Planı kararları ve bu güne kadar yapılan uygulamalar hakkında bilgi verilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Arkeoloji, Güvercinkayası Yerleşmesi, Arkeolojik Miras Yönetim Planı, Sürdürülebilir Koruma.

The significance of planning to preservation of archaeological sites: Guvercinkayası sites management plan and first implementations

Güvercinkayası is located in the southwest of Çatalsu village, Gülağaç in Aksaray province. During the excavations which have been in progress since 1996, a Middle Chalcolitic Age settlement dated back to 5200-4700 BC (cal.C14) has been unearthed. The structure of Güvercinkayası, which is in the upper and lower settlement form, has shed light on the process of urbanization. It is crucial to preserve the remains of Güvercinkayası for the future generations as it consists of traces of social transformation in the Chalcolithic Age. For this reason, after a multi-directional study carried out between the years 2008- 2011, a site management plan has been prepared aiming at the sustainable preservation of the remains surrounding the area of Güvercinkayası. Furthermore, as a necessity of holistic preservation, documentation and preservation of traditional lifestyles of local community has been given place in the decisions of the plan. This study consists of the analysis of current condition of the site and the decisions and implementations of the management plan.

Keywords:

Archaeology, Guvercinkayası Settlement, Archaeological Heritage Management Plan, Sustainable Preservation.,

PDF

___

Ahunbay, Z. (2005). Tarihi çevre yönetimi ve yönetim planları. Tarihi Kentlerin Yönetimi-Panel: İçinde 35-50. İstanbul: TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Yayını.
Antikacılar ve Eski Eserleri Sevenler Derneği (1976). 1710 sayılı Eski Eserler Kanunu yorumlar-incelemeler. İstanbul: AEESD.
Biörnstad, M. (2000). The ICOMOS International Committee on Archaeological Heritage Management. H. Cleere (Ed.) Archaeological Heritage Management in the Modern World: İçinde 70-75. Londra ve New York: Routledge.
Cleere, H. (2000). Introduction: the rationale of archaeological heritage management. H. Cleere (Ed.) Archaeological Heritage Management in the Modern World: İçinde 1-19. Londra ve New York: Routledge.
Cooper, M. A., Firth, A., Carman, J. ve Wheatley D. (1995). Managing archaeology. Londra ve New York: Routledge.
Corruchaga, J. L. A. ve Monforte, P. F. (2006). The new museum of the Altamira: finding solutions to tourism pressure. N. Agnew ve J. Bridgland (Ed.) Of The Past For Future Integration Archaeology and Conservation: İçinde 177-183. Los Angeles: The Getty Conservation Institute.
Çaylı, P. (2009). Güvercinkayası 14 numaralı evin çanak çömlek verilerinden yola çıkarak yerleşme düzeni ve toplumsal yapılanmanın değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Feilden, B. M. ve Jokilehto, J. (1993). Guidelines for the management of world cultural heritage sites. Roma: ICCROM.
Gülçur, S. (1999). Aksaray, Nevşehir, Niğde illeri 1994 ortak yüzey araştırması. Anadolu Araştırmaları XV: İçinde 105-136. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
Gülçur,S., Çaylı, P. ve Demirtaş, I. (2011). Güvercinkayası 2009 yılı kazısı. 32. Kazı Sonuçları Toplantısı-Cilt III: İçinde 294-312. Ankara: T.C.Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Gülçur, S. ve Endoğru, M. (1998). Güvercinkayası 1996 yılı kazısı. 19. Kazı Sonuçları Toplantısı: İçinde 85-111. Ankara: T.C.Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Gülçur, S., ve Sağır, G. (2003). Güvercinkayası 2001 yılı kazısı. 24. Kazı Sonuçları Toplantısı-Cilt I: İçinde 49-58. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Hacar, A. (2011). Güvercinkayası: prehistorik kültür mirası alan yönetimi yönetim planlarının hazırlanması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Kiper, Y. ve Gülçur, S. (2005). Güvercinkayası 2003 yılı kazısı. 26. Kazı Sonuçları Toplantısı-Cilt II: İçinde 13-24. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Kiper, Y. ve Gülçur, S. (2008). Güvercinkayası 2006 yılı kazısı. 29. Kazı Sonuçları Toplantısı-Cilt III: İçinde 243-260. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü (2004). 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu. Ankara.
Öz, A. K. ve Güner, S.(Ed.) (2007). Uluslararası kültürel miras mevzuatı. İstanbul: KÜMİD.