ULUSLARARASI BELGELERDE EZİYET YASAĞI VE ANAYASA MAHKEMESİNİN EZİYET YASAĞINI ELE ALIŞI

765 sayılı Türk Ceza Kanunu’ndan farklı olarak 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, eziyet teşkil eden eylemleri ayrıca düzenlemiş ve bunları yaptırım altına almıştır. Gerek uygulamada gerekse öğretide işkence ve eziyet yasağı kavramlarına ilişkin yapılan açıklamalar genellikle işkence yasağını ele almış, eziyete ilişkin açıklamalar arka planda kalmıştır. Bu açıdan öğretide eziyet yasağına yönelik çok az sayıda spesifik çalışmanın bulunduğu söylenmelidir. Buradan hareketle bu çalışma, eziyet yasağını işkenceden ayrı olarak, özellikle uluslararası belgelerin içeriklerinde doğrudan bulunmasa da aramayı amaçlamaktadır. Böylece çalışmanın bu alandaki boşluğu doldurmada bir parça yardımcı olacağı ümit edilmektedir. Ayrıca eziyet yasağının temel hak ve özgürlükler ışığında Anayasa Mahkemesi içtihatlarında kendisine nasıl yer bulduğu sorusu da cevaplanacaktır. İşte bu çalışma, inceleme konusu kavramın uluslararası belgelerde yer alıp almadığı ve özellikle temel hak ve özgürlükler bakımından doğrudan Anayasa Mahkemesi’nin içtihatlarında nasıl ele alındığı sorularına cevap aramaktadır.

THE PROHIBITION OF TORMENT IN INTERNATIONAL DOCUMENTS AND THE CONSTITUTIONAL COURT’S HANDLING OF THE PROHIBITION OF TORMENT

The Turkish Criminal Code numbered 5237 has organized and sanctioned the acts which constitute torment, different from the Turkish Criminal Code numbered 765. In both practice and doctrine the explanations on the concepts of torture and torment have generally taken the prohibition of torture, explanations of torment have remained in the backround. In this respect, it should be said that there are very few specific studies on the prohibition of torment in the doctrine. From this perspective, this study aims to seek the prohibition of torment separately from torture, even if it is not directly found in the contents of international documents. Thus, it is hoped that the study will be helpful in filling a breach in this area. In addition, the question of how the prohibition of torment found itself in the case-law of the Constitutional Court in the light of fundamental rights and freedoms will also be answered. This study aims to question whether the concept of the review is included in international documents and how it is handled in Constitutional Court’s judgements, in particular in terms of fundamental rights and freedoms.

PDF

___

Aksar, Yusuf: Teori ve Uygulamada Uluslararası Hukuk I, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2013.
Algan, Bülent: İşkence ile Mücadelede Yargı Organlarının Tutumu, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Zabunoğlu Armağanı, içinde (1-36), Ankara Üniversitesi Yayınları No:316, Ankara 2011.
Altunç, Sinan: Eziyet Suçu, Özel Ceza Hukuku, C.II, Kişilere Karşı Suçlar (1), içinde (371-390), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2017.
Anayasa Hukukçuları Derneği, Türk Anayasa Hukuku Mevzuatı, 3. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2014.
Anayurt, Ömer: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihatlarında İşkence Kavramı, GÜHFD, Prof. Dr. Attila Özer Armağanı, içinde (421-460), C.XII, S.1-2, 2008.
Anayurt, Ömer: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde İşkence ve Kötü Muamele Yasağı, İlyas Doğan (Ed.), İşkencenin Önlenmesi ve İstanbul Protokolü, içinde (213-281), Adalet Bakanlığı Eğitim İşleri Daire Başkanlığı, Ankara 2009.
Anayurt, Ömer: İnsan Hakları Bölgesel Koruma Sistemlerinde İşkence ve Kötü Muamele Yasağı, İlyas Doğan (Ed.), İşkencenin Önlenmesi ve İstanbul Protokolü, içinde (181-212), Adalet Bakanlığı Eğitim İşleri Daire Başkanlığı, Ankara 2009.
Artuk, Mehmet Emin: İşkence Suçu (TCK m.94, 95), CHD, Y.3, (7), 5-40, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2008.
Artuk, Mehmet Emin/Gökcen, Ahmet, Gerekçeli Ceza Kanunları, 17. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2016.
Artuk, M. Emin/Gökcen, Ahmet/Yenidünya, A. Caner: Ceza Hukuku Özel Hükümler, Adalet Yayınevi, Ankara 2015.
Bakım, Sevi: 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda İşkence Suçu, Beta Yayıncılık, İstanbul 2008.
Balak, Ahmet Can, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda İşkence ve Eziyet Suçu, Çankaya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2009.
Bayraktar, Köksal: İşkenceyi Önlemenin Yolları, Bülent Davran’a Armağan, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Eğitim Öğretim ve Yardımlaşma Vakfı, İstanbul 1998, 185-190.
Bayraktar, Köksal: Yeni Türk Ceza Kanunu’nda Kişilere Karşı İşlenen Suçlar, Hukuk ve Adalet Eleştirel Hukuk Dergisi, Y.2, S.5, 2005, 220-226.
Çavuşoğlu, Naz: Avrupa Konseyi: İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin Denetim Sistemi, Oktay Uygun (Ed.), İnsan Hakları, içinde (456-477), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2000.
Çiftçioğlu, Cengiz Topel: Ceza Muhakemesi Hukukunda İşkence Yasağı, Fasikül CEHAMER Aylık Hukuk Dergisi, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2015, Y.7, S.65, 14-26.
Çiftçioğlu, Cengiz Topel: Yaşama Hakkı, TBBD, 2012/103, 137-168.
Demirbaş, Timur: İşkence Suçu, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2016.
Demirdal, M. Balkan: BM İşkence ve Diğer Zalimane, Gayri İnsani veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı Sözleşme, İlyas Doğan (Ed.), İnsan Hakları Hukuku, 2. Baskı içinde (247-270), Astana Yayınları, Ankara 2015.
Doğan, İlyas: Avrupa Konseyi Çerçevesinde İnsan Haklarını Koruma Sistemi, İlyas Doğan (Ed.), İnsan Hakları Hukuku, 2. Baskı içinde (247-270), Astana Yayınları, Ankara 2015.
Doğan, İlyas/Akıl, Abdülkadir/Çamurcuoğlu, Gülden: Uluslararası Hukukun Değişim Süreci ve İstanbul Protokolünün Uygulamadaki Anlamı, İlyas Doğan (Ed.), İşkencenin Önlenmesi ve İstanbul Protokolü, içinde (3-46), Adalet Bakanlığı Eğitim Dairesi Başkanlığı, Ankara 2009.
Doğan, İlyas/Çamurcuoğlu, Gülden: İşkence ve Kötü Muamele Yasağı, İlyas Doğan (Ed.), İnsan Hakları Hukuku, 2. Baskı içinde (451-474), Astana Yayınları, Ankara 2015.
Doğan, İlyas/Kaya, Mehmet: İstanbul Protokolü ve İşkencenin Önlenmesi, Adalet Yayınevi, Ankara 2010.
Doğan, İlyas/Özdemir, Omca: Afrika’da İnsan Haklarının Gelişimi ve Koruma Mekanizmaları, İlyas Doğan (Ed.), İnsan Hakları Hukuku, 2. Baskı içinde (339-366), Astana Yayınları, Ankara 2015.
Doğan, İlyas/Özdemir, Omca: Amerika Kıtasında İnsan Haklarının Korunması Bölgesel Rejimi, İlyas Doğan (Ed.), İnsan Hakları Hukuku, 2. Baskı içinde (307-338), Astana Yayınları, Ankara 2015.
Dönmezer, Sulhi/Erman, Sahir: Nazarî ve Tatbikî Ceza Hukuku C.I, (Hzl. Köksal Bayraktar ve Diğerleri), 14. Bası, Der Yayınları, İstanbul 2016.
Dutertre, Gilles: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarından Örnekler, Avrupa Konseyi Yayınları, Ankara 2007.
Er, Cüneyd: İşkenceye Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi, TBBD, 2005/60, 169-188.
Eren, Abdurrahman: Birleşmiş Milletler Sisteminde İşkence Yasağı ve Koruma Mekanizmaları, İlyas Doğan (Ed.), İşkencenin Önlenmesi ve İstanbul Protokolü, içinde (119-180), Adalet Bakanlığı Eğitim İşleri Daire Başkanlığı, Ankara 2009.
Gemalmaz, Mehmet Semih: İşkence Yasağına İlişkin Ulusalüstü Belgeler, İstanbul Barosu Yayını, İstanbul 2002.
Gemalmaz, Mehmet Semih: Ulusalüstü İnsan Hakları Hukuku Belgeleri – Bölgesel Sistemler, C.I, Legal Yayıncılık, İstanbul 2010.
Gemalmaz, Mehmet Semih: Ulusalüstü İnsan Hakları Hukuku Belgeleri – Uluslararası Sistemler, C.II, Legal Yayıncılık, İstanbul 2010.
Gemalmaz, Mehmet Semih: Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunun Genel Teorisine Giriş, C.2, 8. Bası, Legal Yayıncılık, İstanbul 2012.
Gözler, Kemal: Anayasa Hukukunun Genel Teorisi C.II, 1. Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa 2011.
Gözübüyük, A. Şeref/Gölcüklü, Feyyaz: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, 10. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2013.
Hafızoğulları, Zeki/Ketizmen, Muammer, İşkence ve Eziyet Suçları, Mehmet Ünal ve diğerleri (Ed.), Prof. Dr. Ali Naim İnan’a Armağan, içinde (1207- 1214), Seçkin Yayıncılık, Ankara 2009.
Hafızoğulları, Zeki/Özen, Muharrem: Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler Kişilere Karşı Suçlar, US-A Yayıncılık, Ankara 2016.
Hakeri, Hakan: Türk Ceza Kanunu’nda İşkence Suçu, İlyas Doğan (Ed.), İşkencenin Önlenmesi ve İstanbul Protokolü, içinde (341-374), Adalet Bakanlığı Eğitim İşleri Daire Başkanlığı, Ankara 2009.
Harper, Julliane, Defining Torture: Bridging the Gap between Rhetoric and Reality, Santa Clara Law Review, Vol.49, 2009, pp. 893-928.
Huntington, Erin: Torture and Cruel, Inhuman or Degrading Treatment: A Definitional Approach, University of California Davis Journal of International Law and Policy, Vol.21-2, pp. 279-300.
İçel, Kayıhan/Yenisey, Feridun: Ceza Kanunları, 8. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul 1997.
Koca, Mahmut / Üzülmez, İlhan: Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, Adalet Yayınevi, 5. Baskı, Ankara 2018.
Nowak, Manfred: What’s in a name? The prohibitions on torture and ill treatment today, in The Cambridge Companion to Human Rights Law, Conor Gearty and Costas Douzinas (Ed.), Cambridge University Press, Cambridge 2012, pp. 307-328.
Nuhoğlu, Ayşe: İşkence Yasağı ve İşkence Suçu, Prof. Dr. Sahir Erman’a Armağan, içinde (527-592), İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Eğitim, Öğretim ve Yardımlaşma Vakfı Yayını, No.8, İstanbul 1999.
Önok, R. Murat, Uluslararası Boyutuyla İşkence Suçu, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2006.
Özbek, Veli Özer/Kanbur, Mehmet Nihat/Doğan, Koray/Bacaksız, Pınar/Tepe, İlker: Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 9. Baskı, Ankara 2015.
Özbudun, Ergun: Türk Anayasa Hukuku, 15. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2014.
Özgen, Eralp: İşkence ve İnsanlık Dışı Davranışlara Karşı Birleşmiş Milletler Andlaşması, TBBD, 1988/2, 208-233.
Özgenç, İzzet/Şahin, Cumhur: İşkence Suçu, GÜHFD, IV(1-2), 178-200, 2000.
Reidy, Aisling: The Prohibition of Torture - A guide to the implementation of Article 3 of the European Convention on Human Rights, Avrupa Konseyi, Human Rights Handbooks, No.6, Almanya 2003.
T.C. Anayasa Mahkemesi Yıllık Rapor 2015, Anayasa Mahkemesi Yayınları, Ankara 2016.
Tanör, Bülent: Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunu, 3. Baskı, BDS Yayınları, İstanbul 1994.
Tanör, Bülent/Yüzbaşıoğlu, Necmi: 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 14. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul 2014.
Tezcan, Durmuş/Erdem, Mustafa Ruhan/Önok, Rifat Murat: Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 14. Baskı, Ankara 2017.
Tezcan, Durmuş/Erdem, Mustafa Ruhan/Sancakdar, Oğuz: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunu, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2004.
Tezcan, Durmuş/Erdem, Mustafa Ruhan/Sancakdar, Oğuz/Önok, Rifat Murat: İnsan Hakları El Kitabı, 4. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2011.
Ünver, Yener: Ceza Hukuku Felsefesi Açısından İnsan Onuru ve Mevzuatımız, CHD, Y.3, S.7, 40-82, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2008.
Üzülmez, İlhan: Yeni Türk Ceza Kanunu’nda İşkence ve Eziyet Suçu, Hukuk ve Adalet Eleştirel Hukuk Dergisi, Y.2, S.5, 2005, 227-247.
Weissbrödt, David/Heilman, Cheryl: Defining Torture and Cruel, Inhuman, and Degrading Treatment, Law and Inequality, Vol.29, 2001, pp. 343-394.
Yanık, Murat: 1982 Anayasası’nın İnsan Hakları Anlayışının Uluslararası Belgeler ve Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Değerlendirilmesi, GÜHFD, Prof. Dr. Attila Özer Armağanı, içinde (1133-1162), C.XII, S.1- 2, 2008.
Yokuş Sevük, Handan: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin İşkence Bakımından Türkiye Kararlarının Değerlendirilmesi, CHD, Y.7, (20), Seçkin Yayıncılık, Ankara 2012, 7-42.
Yokuş Sevük, Handan: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında İşkence Suçu, MÜHFD, 2009/1, 85-115.
Yokuş Sevük, Handan: 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda Eziyet Suçu, İÜHFM, C.LXXI, S.1, 1273-1290.
Yüzbaşıoğlu, Necmi: İnsan Haklarının Ulusal Düzeyde Korunması, Oktay Uygun (Ed.), İnsan Hakları, içinde (397-406), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2000.