HATIR TAŞIMACILIĞINDAN DOĞAN ZARARLARDAN HAKKANİYET İNDİRİMİ

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu (KTK) gereğince, işleten ve teşebbüs sahibinin aracın işletilmesinden doğan sorumluluğu, kusursuz sorumluluğun bir türü olan tehlike sorumluluğudur. Tehlike sorumluluğu, kusursuz sorumluluğun en ağırlaştırılmış hâlidir. Tehlike sorumluluğu gereğince, sorumluluğun söz konusu olduğu hallerde, sorumluluktan kurtuluş imkânı getirilmemiştir. Kanun koyucu, aracın işletilmesinden kaynaklanmasına rağmen hatır taşımacılığının söz konusu olduğu hallerde, sorumluluğun, genel hükümlere göre belirleneceğini belirtmiştir. Genel hükümlere göre, sorumluluğun söz konusu olduğu hallerde zarar verenin kusursuzluğunu ispat ederek sorumluluktan kurtulması mümkündür. Hatır taşımacılığı, maddi ve manevi karşılık olmaksızın, işletenin ve teşebbüs sahibinin, bir kişi veya kişileri bir yerden bir yere motorlu araçla götürmesidir. KTK gereğince, hatır taşımacılığı kapsamında genel hükümlere tabii kılınan sorumluluk, bedensel zarar ve ölüm sonucunda ortaya çıkan zararlarla sınırlıdır. Hatır taşımacılığının karşılıksız olması dikkate alınarak oluşan zararlardan hakkaniyet indirimi yapılabileceği düşüncesi, uzun yıllardır hâkim olan bir anlayıştır. Günümüzde sorumluluğun sigortalanması ön plâna çıkmıştır. KTK gereğince, zorunlu trafik sigortasının yapılması zorunludur. Zorunlu trafik sigortası, tam 3. kişi yararına bir sözleşmedir. İşleten ve teşebbüs sahibi, her ne kadar hatır taşımacılığında taşımayı karşılıksız yapmakta iseler de, oluşan zararların zorunlu trafik sigortası kapsamında olduğunu bilmektedirler. Bu nedenle de hatır taşımacılığı kapsamında oluşan zararlardan hakkaniyet indirimi yapılmaması gerekmektedir.

TRANSPORTATION FOR ACCOMMODATION REDUCTION ON THE DAMAGES ON GROUNDS OF EQUITY PRINCIPLE

Under the Highway Traffic Law, Nr.2918 (KTK), the liability of an operator of a vehicle (driver) and the owner of the enterprise arising from the operation of a vehicle is considered as a danger liability, which is a sub-category of liability without fault. Danger liability is the most aggravated type of liability due to its characteristics. There is no possibility to be excluded from the liability, even in the event of danger arising solely from the actions of the operator (driver) of the vehicle. The legislator states that in the cases of transportation for accomodation, the liability will be determined according to the general provisions of tort law, if a harm occurs due to the operation of a vehicle. In cases where tort liability, according to the general provisions, is to be applied, it is possible for the person, who causes the harm not to be held liable, if his/her faultlessness is to be proven. Transportation for accommodation, within this context, covers the transportation of someone (s) from one place to another, with a motor vehicle by an operator (driver) or the owner of the enterprise without any economic or noneconomic gain. According to the Highway Traffic Law, the liability arising from transportation for accommodation, which is subjected to the general provisions of tort law is limited to bodily harm and the harm resulting from death. It is the prevailing opinion for years that a reduction on the amount of compensation is applicable on grounds of equity principle as the transportation is gratuitous. Nowadays, it has become more common to have a liability insurance that covers such cases. It is also mandotary to have a compulsory traffic insurance under the Highway Traffic Law. Compulsory traffic insurance is a contract for the benefit of the third person. It also has to be taken into account that, although the transportation is gratuitous, the operators (drivers) and the entreprenuers are aware of the fact that the damages incurred in carrying out a transportation are covered by a compulsory traffic insurance. Therefore, a reduction on the amount of compensation on grounds of equity principle shoud not be considered for the damages occured within the scope of transportation for accommodation.

PDF

___

Adal, Erdal: Trafik Kazalarında Akit-Dışı Hukukî Sorumluluk, İstanbul 1963.
Akman, Galip Sermet: Sorumsuzluk Anlaşması, İstanbul 1976.
Akyol, Şener: Dürüstlük Kuralı ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı, İstanbul 1995.
Antalya, Gökhan: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. I, 2. Bası, Beta Yayınevi, İstanbul 2013.
Aras, Bahattin: “Karayolları Trafik Kanununa Göre İşletenin Kusur Sorumluluğu”, Yargıtay Dergisi, C. 34, S. 4 (2008), s. 527-578.
Araslı, Utkan: “Hakkaniyet İndirimi Kaldırılıyor mu?” Çimento Endüstri İşverenleri Sendikası, Ocak 2012, s. 4-13.
Arkan, Sabih: “Taşıcının Ücret Hakkı”, Fadıl H. Sur’un Anısına Armağan, Ankara 1983.
Aşçıoğlu, Çetin: Trafik Kazalarında Hukukî Sorumluluk ve Tazminat Davaları, Ankara 1989.
Ateş, Hüseyin: “Motorlu Araç İşletenin Sorumluluğunun Azaltılması”, TBB Dergisi, S. 100 (2012), s. 301-320.
Ayan, Mehmet: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Konya 2015.
Baysal, Başak: Zarar Görenin Kusuru, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2012.
Bilge, M. Emin: “Hatır İçin Taşınanın Uğradığı Zararların Trafik Sigortası Kapsamında Olup Olmadığı Sorunu ve Yargıtay Uygulaması”, s. 331-347, AÜEHFD, C. 5, S. 1-4 (2001), s. 331-337.
Çelik, Çelik Ahmet: Trafik Kazalarında Tazminat ve Sigorta Hukuk ve Ceza Sorumluluğu, Seçkin 2017.
Doğanay, İsmail: Türk Ticaret Kanunu Şerhi, C. II, Ankara 1981.
Durak, Yasemin/Şahin, Tuna: “Hatır için Taşıma”, İÜHFM, LXXIII-1, s. 339- 363, 2015.
Eren, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 19. Bası, Yetkin Yayınevi, Ankara 2015. (Atıf şekli, Eren)
Eren, Fikret: Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 2. Bası, Yetkin Yayınevi, Ankara 2015.(Atıf şekli, Eren, Özel)
Erten, Ali: Türk Sorumluluk Hukukunda Sorumsuzluk Şartları, Olgaç Matbaası, 1977.
Franko, Nisim: Hatır Nakliyatı ve Hukukî Mahiyeti, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara.
Günal, H. Yılmaz: “Müterafik Kusur”, AÜSBFD, C. 16, S. 1 (1961), s. 208- 220.
Havutçu, Ayşe/Gökyayla, Emre: Uygulamada 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’na Göre Hukukî Sorumluluk, Seçkin Yayınevi, Ankara 1999.
İyimaya, Ahmet: “Hatır Taşımacılığı”, YD, Özel Sayı, 1989, C. 15, s. 746-771.
Kahveci, Nalan: “Sorumluluğun ve Giderim Borcunun Kapsamı/Sorumsuzluk Anlaşması/Yardımcı Kişilerin Fiillerinden Sorumluluk”, İstanbul Şerhi, Türk Borçlar Kanunu, C. I, Genel Hükümler, İstanbul 2018, s. 905-943.
Karacan-Çetin, Hatice: Karayolları Trafik Kanununda Hukuki Sorumluluk, Seçkin Yayınevi, İstanbul 2016.
Kılıçoğlu, Ahmet: “2918 sayılı Yasaya Göre Motorlu Araç İşletenin Sorumluluğu”, BATİDER, C. 12, 1983, s. 3-52.
Kılıçoğlu, Ahmet: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 22. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2018. (Atıf Şekli: Kılıçoğlu, Genel).
Nomer, Haluk: “2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanuna Göre Motorlu Araç İşletenin Hukuki Sorumluluğu”, İBD, 1992, s. 36-89.
Oğuzman, Kemal/Barlas, Nami: Medenî Hukuk, Vedat Kitapçılık, 21. Bası, İstanbul 2015.
Oğuzman, Kemal/Öz, Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. 2, Vedat Kitapçılık, 12. Bası, İstanbul 2016.
Oktay-Özdemir, Saibe: “İsimsiz Sözleşmelerin Geçerliliği, Yorumu ve Boşlukların Tamamlanması”, s. 263-296, İHFM, C. LV (1996).
Özsunay, Ergun: “Araç Sahibinin Hatır İçin Ücretsiz Taşıdığı veya Aracını Hatır İçin Ücretsiz Olarak Kullandırdığı Şahıslara Karşı Sorumluluğu”, İÜHFM, C. 32, S. 1, 1966.
Tandoğan, Haluk: Kusura Dayanmayan Sözleşme Dışı Sorumluluk Hukuku, Ankara 1981.
Tekinay, Selâhattin Sulhi/Burcuoğlu, Hâluk/Altop, Atilla: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Filiz Kitapevi, 7. Bası, İstanbul 1993.
Yavuz, Cevdet/Acar, Faruk/Özen, Burak: Borçlar Hukuku Dersleri Özel Hükümler, Beta Yayınevi, İstanbul 2014.
Yılmaz, Hamdi: Karayolları Trafik Kanununda Zararın Paylaştırılması, Ankara 1995.
Zeybek, Ramazan: Hatır Taşımacılığı, Ankara 2018.
www.yargitay.gov.tr