CISG UYGULAMASINDA TAZMİNAT SORUMLULUĞUNUN SINIRLANDIRILMASI

1980 tarihli Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG) kapsamında tarafların sözleşmeden doğan sorumluluğu, hukuki niteliği itibariyle bir kusursuz sorumluluktur. Antlaşmanın 74. maddesinin 1. cümlesinde “Taraflardan birinin sözleşmeyi ihlali halinde ödenecek tazminat, mahrum kalınan kâr dahil olmak üzere, ihlalden dolayı diğer tarafın uğradığı zararın toplamına eşittir.” denmektedir. Bu noktada, antlaşmanın tazminat sorumluluğu bakımından tam tazmin ilkesini benimsediği görülmektedir. Kusursuz sorumluluk ilkesi ile tam tazmin ilkesinin benimsenmesi dolayısıyla sözleşmeyi ihlal eden tarafın, ağır bir sorumluluk altına sokulması nedeniyle antlaşma, tazminat sorumluluğunu sınırlandırma ihtiyacı duymuştur. İşte antlaşmanın 74. maddesinin 2. cümlesi bu ihtiyacı karşılamaya yöneliktir. Buna göre sözleşmenin ihlal edilmesi halinde, sözleşmeyi ihlal eden tarafın ödemekle yükümlü olduğu tazminat miktarı, sözleşmeyi ihlal eden tarafın sözleşmenin kurulması sırasında sözleşme ihlâlinin muhtemel sonucu olarak öngördüğü veya o tarihte bildiği veya bilmesi gerektiği veriler ışığında öngörmesi gerektiği zararı aşamaz.

Anahtar Kelimeler:

Viyana Satım Sözleşmesi, sözleşmenin ihlali, öngörülebilirlik ilkesi, tam tazmin, kusursuz sorumluluk.

Art. 74 CISG sets forth two basic principles concerning the recovery and the calculation of damages under the convention. The remedial system of the CISG is based on strict liability principle. The party in breach will therefore be liable for damages even if he was not negligent. In addition to this, the first sentence of the provision states that damages consist of a sum equal to the loss (including loss of profit) that the other party suffered as a consequence of the breach, which refers full compensation principle. The second sentence of the provision introduces the famous foreseeability principle which smooths the remedial system of the CISG based on strict liability and full compensation principles. Under this, the damages recoverable may not exceed the loss which the party in breach foresaw or ought to have foreseen at the time of the conclusion of the contract as a possible consequence of the breach.

Keywords:

CISG breach of contract, forseeability principle, full compensation, strict liability, damages.,

PDF

___

Acemoğlu, Kevork: “Aliud ve Federal Mahkemenin Aliud Konusundaki Tutumu Üzerine”, İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, C.6, S. 9, 1972, s. 19-29.
Altunkaya, Mehmet: Edimin Baştaki İmkânsızlığı, 1. Baskı, Ankara 2005.
Aral, Fahrettin: Türk Borçlar Hukukunda Kötü İfa, 1. Baskı, Ankara 2011.
Atamer, Yeşim M.: “Birleşmiş Milletler Satım Hukukunun Uluslararası Uygulama Alanı”, İBD 1995, C.69, S. 10-11-12, s. 551-568.
Atamer, Yeşim M.: “Borçlunun CISG Madde 79 Uyarınca Tazminat Sorumluluğundan Kurtulması Halinde Diğer Taleplerinin Akıbeti Ne Olur?”, Prof. Dr. Aydın Zevkliler’e Armağan, Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi, C.8, Özel Sayı, 2013, s. 487-510.
Atamer, Yeşim: Haksız Fiillerden Doğan Sorumluluğun Sınırlandırılması, 1. Baskı, İstanbul 1996.
Atamer, Yeşim M.: “İfa Engelleri Hukukunu Yeniden Sistematize Etmeyi Düşünmek: Borca aykırılık Türleri Yerine Yaptırımları Esas Alan Bir Sistematik”, Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan, C.I, 1. Baskı, İstanbul 2010, s. 317-361.
Atamer, Yeşim M.: Uluslararası Satım Sözleşmelerine İlişkin Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG) Uyarınca Satıcının Yükümlülükleri ve Sözleşmeye Aykırılığın Sonuçları, 1. Baskı, İstanbul 2005. (CISG)
Baş, Ece: “Satım Hukukunda Aynen İfa Talebinin Birincil Yaptırım Olması Sorunu”, Prof. Dr. Aydın Zevkliler’e Armağan, Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi, C.8, Özel Sayı, 2013, s. 623-656.
Başoğlu, Başak: “Borcun İfasındaki İmkansızlık”, Prof. Dr. Mustafa Dural’a Armağan, 1. Baskı, İstanbul 2013, s. 307-347.
Başoğlu, Başak: Türk Hukukunda ve Mukayeseli Hukukta Aynen İfa Talebi, 1. Baskı, İstanbul 2012. (Aynen İfa Talebi)
Bergsten, Eric: “Methodological Problems in the Drafting of the CISG”, CISG Methodology, Eds: Janssen, Andre/Meyer, Olaf, Sellier European Law Publishers, 2009, s. 5-32.
Bingöl, Itır F.: Uluslararası Ticari Satım Sözleşmelerinde Mücbir Sebep, 1. Baskı, Ankara 2011, s. 126.
Bridge, Michael: “Avoidance For Fundamental Breach of Contract Under the UN Convention on the International Sale of Goods”, The International and Comparative Law Quarterly, Vol. 59, No. 4 (October 2010), s. 911-940.
Çakırca, Seda İrem: Türk Sorumluluk Hukukunda Yansıma Zararı, 1. Baskı, İstanbul 2012.
Dayıoğlu, Yavuz: CISG Uygulamasında Sözleşmenin İhlali Halinde Alıcının Hakları ve Özellikle Tazminat Talep Etme Hakkı, 1. Baskı, İstanbul 2011.
Demirelli, Korhan: “11 Nisan 1980 Tarihli Uluslararası Mal satışı Sözleşmeleri Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması İmalatçının Akdi Sorumluluğunda Uygulama Alanı Bulabilir mi?”, İzmir Barosu Dergisi, C.56, S. 4, 1991, s. 58-75.
Epstein, Richard A.: “Beyond Foreseeability: Consequential Damages in the Law of Contract”, The Journal of Legal Studies, Vol.18, No.1 (Jan., 1989), s. 105-138.
Eren, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 16. Baskı, Ankara 2014. Eren, Fikret: Sorumluluk Hukuku Açısından İlliyet Bağı Teorisi, 1. Baskı, Ankara 1975.
Erdem, H. Ercümet: “Milletlerarası Mal Satım Sözleşmeleri Hakkında Birleşmiş Milletler Sözleşmesi”, BATİDER, C.XVI, S. 3, 1992, s. 35- 105.
Erdem, H. Ercüment: “Satıcının Malları ve Belgeleri Teslim Borcu”, Milletlerarası Satım Hukuku: Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG), Editör: Yeşim M. Atamer, 1. Baskı, İstanbul, Haziran 2008, s. 105-163.
Erdem, H. Ercüment: “Uluslararası Mal Satışlarında 11 Nisan 1980 Tarihli Birleşmiş Milletler Sözleşmesinin Uygulama Alanı”, İzmir Barosu Dergisi, S. 54, 1989/1, s. 90-107.
Erdem, H. Ercümet: “Viyana Satım Antlaşması’nda Sözleşmeden Dönme”, Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan, C.I, 1. Baskı, İstanbul 2010, s. 857-895.
Ergüne, Mehmet Serkan: Olumsuz Zarar, 1. Baskı, İstanbul 2008. Faust, Florian: “Hadley v. Baxendale-an Understandable Miscarriage of Justice”, 15 Journal of Legal History, 1994, s. 41-72.
Ferrari, Franco: “Hadley v. Baxendale, Foreseeability under Article 74 CISG”, Contract Damages Domestic and International Perspectives, Edited by Djakhongir Saidov and Ralph Cunnington, Hart Publishing, Oregon 2008.
Grebler, Eduardo: “Fundamental Breach of Contract under the CISG: A Controversial Rule”, Proceedings of the Annual Meeting (American Society of International Law), Vol. 101, (MARCH 28-31, 2007), s. 407-413.
Gündoğdu, Fatih: Borca Aykırılık Hallerinden Kusurlu İfa İmkansızlığı ve Hukuki Sonuçları, İstanbul 2014.
Hatemi, Hüseyin/Gökyayla, K. Emre: Borçlar Hukuku Genel Bölüm, 2. Bası, İstanbul 2012.
Heiderhoff, Bettina: “CISG’ın Uygulama Alanı: Konu Bakımından” (Çeviren: Ajda Gençsoy), Milletlerarası Satım Hukuku: Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG), Editör: Yeşim M. Atamer, 1. Baskı, İstanbul, Haziran 2008, s. 25 vd.
Hendy, J.: “Limiting the Uncertainty of Foreseeability”, The Modern Law Review, Vol.32, No. 4 (Jul., 1969), s. 438-441.
Huber, Peter/Mullis, Alastair: The CISG A New Textbook for Students and Practitioners, Sellier European Publishers 2007.
Kanışlı, Erhan: CISG Uyarınca Alıcının Yükümlülükleri ve Sözleşmeye Aykırılık Halinde Satıcının Hakları, 1. Baskı, İstanbul 2013.
Kaşak, Esra: “Viyana Satım Sözleşmesinde Esaslı İhlal Kavramı”, Prof. Dr. Ersin Çamoğlu’na Armağan, İstanbul 2013, s. 335-356.
Kaya, Cansu: CISG (Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması) Gereğince Alıcının Satım Bedelini Ödeme Borcu, 1. Baskı, İstanbul 2012.
Kılıçoğlu, Ahmet M.: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Genişletilmiş 14. Bası, Ankara 2011.
Magnus, Ulrich: “CISG Uyarınca Tazminat, Faiz, Sorumluluktan Kurtulma” (Çeviren: Cüneyt Süzel) Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG), Editör: Yeşim M. Atamer, 1. Baskı, İstanbul, Haziran 2008, s. 287-307.
Oğuzman Kemal/Öz, Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C.I, 11. Baskı, İstanbul 2013.
Oğuzman, Kemal/Öz, Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C.II, 10. Baskı, İstanbul 2013.
Pearce David/Halson, Roger: “Damages for Breach of Contract: Compensation, Restitution and Vindication”, Oxford Journal of Legal Studies, Vol. 28, No. 1 (2008), pp. 73-98.
Perloff, Jeffrey M.: “Breach of Contract and the Foreseeability Doctrine of Hadley V. Baxendale”, The Journal of Legal Studies, Vol. 10, No. 1 (Jan., 1981), s. 39-63.
Saidov, Djakhongir: The Law of Damages in the International Sale of Goods: The CISG and Other International Instruments, Oregon 2008.
Schlechtriem, Peter/Butler, Petra: UN Law on International Sales, The UN Convention on the International Sale of Goods, Berlin 2009.
Serozan, Rona: Borçlar Hukuku, Genel Bölüm: İfa, İfa Engelleri, Haksız Zenginleşme, Genişletilmiş 4. Baskı, İstanbul 2009.
Serozan, Rona: “Yeni Alman İfa Engelleri Hukuku”, İÜHFM, C.LVIII, S.1- 2, 2000, s. 231-248.
Sert, Selin: Viyana Satım Sözleşmesinde (CISG) İfa Engelleri ve Sonuçları, 1. Baskı, İstanbul 2013.
Sutton, Jeffrey S.: “Measuring Damages Under the United Nations Convention on the International Sale of Goods”, 50 Ohio State Law Journal 1989, s. 737-752.
Tandoğan, Haluk: Türk Mes’uliyet Hukuku, 1961 Tarihli Birinci Basıdan Tıpkı Bası, İstanbul 2010.
Tiryakioğlu, Bilgin: “11 Nisan 1980 Tarihli Milletlerarası Mal Satımlarına İlişkin Birleşmiş Milletler Sözleşmesi ve Sözleşmenin Milletlerarası Özel Hukuk Kuralları ile İlişkisi”, AÜHFD, S. 41, 1989-1990, s. 192- 205.
Toker, Ali Gümrah: Uluslararası Taşınır Mal Satımına İlişkin Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’nin (Viyana Sözleşmesi) Uygulama Alanı, 1. Baskı, Ankara 2005.
Ulusu, Ayşe Elif: Milletlerarası Mal Satımına İlişkin BM Antlaşmasında ve Avrupa Borçlar Hukuku Prensiplerinde Tazminat Sorumluluğunun Sınırlandırılmasında Öngörülebilirlik İlkesi, 1. Baskı, İstanbul 2011.
Welser, Rudolf/Welser, Irene: “Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG) Uyarınca Satıcının Sözleşmeye Aykırılığı Halinde Alıcının Başvurabileceği Hukuki İmkanlar” (Çeviren: Akkayan Yıldırım, Ayça), İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.5, S. 1-2, Aralık 2006, s. 145- 164.
Will, Michael R.: Milletlerarası Mal Satım Hukuku ve Milletlerarası Tahkim, 1. Baskı, Ankara 2002.
Yelkenci, Işıl: “Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG) Uyarınca Sözleşmenin Esaslı İhlali”, Prof. Dr. Mustafa Dural’a Armağan, s. 1333-1372.
Zeller, Bruno: Damages under the Convention on Contracts for the International Sale of Goods, New York 2005.
Zeytin, Zafer: Milletlerarası Mal Satım Sözleşmeleri (CISG) Hukuku, 1. Baskı, Ankara 2011.
Zeytin, Zafer: “Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşmasının Uygulama Alanına İlişkin Bir İnceleme”, BATİDER, C.XXIV, S. 3, 2008, s. 217-264.
CISG-Online : www.cisg-online.ch
Secretariat Commentary : Commentary on the Draft Convention on Contracts for the International Sale of Goods Prepared by the Secretariat
UN DOC. A/CONF. 97/5, United Nations Conference on
Contracts for the International Sale of Goods, Vienna, 10
March-11 April 1980, Official Records. http://www.globalsaleslaw.org/ index.cfm?pageID=644.