Üniversitede Çalışan Kadınların Meme Kanserı̇nde Erken Tanıya Yönelı̇k Sağlık İnançları ve Sağlık İnançlarını Etkileyen Faktörler

Giriş: Kadınların meme kanserinin tanılanmasında erken tanıya yönelik sağlık inançlarının belirlenmesi önemlidir. Amaç: Araştırma, bir üniversitede çalışan kadınların meme kanserinde erken tanıya yönelik sağlık inançları ve etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı nitelikteki araştırmanın evrenini, üniversitede görev yapan 472 kadın, örneklemini araştırmaya katılma kriterlerine uyan 235 kadın oluşturmuştur. Veriler “Tanıtıcı Özellikler Formu” ve “Champion Sağlık İnanç Modeli Ölçeği” kullanılarak 28 Aralık 2016 ve 20 Mart 2017 tarihleri arasında araştırmacılar tarafından toplanmıştır. Araştırmada, etik kurul ve kurum izni alınmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı analizler ve Mann-Whitney U testi, Kruskal-Wallis testi kullanılmıştır. Bulgular: Kadınların yarından fazlasının mamografi çektirdiği ve klinik meme muayenesi yaptırdığı, çoğunluğunun kendi kendine meme muayenesi yaptığı bulunmuştur. Kadınların güven ve sağlık motivasyonu algılarının yüksek, duyarlılık ve engel algısının düşük, ciddiyet ve yarar algılarının orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. İdari kadroda çalışan kadınların engel algısı alt boyutundan aldıkları puanların akademik kadrodaki kadınlara göre yüksek olduğu saptanmıştır. Kendi Kendine Meme Muayenesi yapan ve yapmayan kadınlar arasında yarar algısı, engel algısı, güven algısı ve sağlık motivasyonu alt boyutlarında, Klinik Meme Muayenesi yaptıran ve yaptırmayan kadınlar arasında duyarlılık ve ciddiyet algısı alt boyutlarında, Mamografi çektiren ve çektirmeyen kadınlar arasında yarar algısı ve güven algısı alt boyutlarından aldıkları puanlar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır (p

Health Beliefs of Women Working at University on the Early Diagnosis in Breast Cancer and the Factors Influencing Health Beliefs

Background: Women’s health beliefs on early diagnosis is highly important for diagnosis of breast cancer. Objectives: This study aims to determine the health beliefs of women working at a university on the early diagnosis in breast cancer and the factors affecting their health beliefs. Methods: 472 women working at a university constituted the universe and 235 women that agreed to participate constituted the sample of this descriptive study. Data was collected between 28 January 2016 and 20 March 2017 by using "Descriptive Characteristics Form" and "Champion’s Health Belief Model Scale (CHBMS)". We obtained permission from the institution and the ethics board and used descriptive analysis, Mann-Whitney U Test and Kruskal-Wallis test for data analysis. Results: More than half of the women had mammography and Clinical Breast Examination (CBE), and most of them performed the Breast Self-Examination (BSE). On average, the participants scored high from the confidence and the health motivation subscales, low from the susceptibility and the barriers to BSE subscales, and obtained medium scores from the seriousness and the benefits of BSE subscales of the CHBMS. Scores obtained from the barriers to BSE subscale was higher for the women working at the administrative departments, compared to the women working at academic departments. We found a statistically significant difference between the participants that performed and did not perform the BSE in terms of the subscales of susceptibility and seriousness (p

PDF

___

1. Shrivastava S, Shrivastava P, Ramasamy J. Self breast examination: A tool for early diagnosis of breast cancer. Am J Public Health Res 2013;1(6): 135-9.
2. Koçak S, Çelik L, Özbaş S, Sak S, Tükün A, Yalcın B. Meme kanserinde rısk faktörleri, riskin değerlendirilmesi ve prevansiyon: İstanbul 2010 Konsensus Raporu. Meme Sağlığı Dergisi 2011;7(2):47-67.
3. Ferley J, Soerjomataram I, Ervik M, Dikshit R, Eser S, Mathers C, et al. Cancer Incidence and Mortality Worldwide: IARC CancerBase No. 11. Lyon, France: International Agency for Research on Cancer 2013; 136(5):359-386. Erişim Adresi: http://globocan.iarc.fr Erişim Tarihi:16.10.2018.
4. T.C. Halk Sağlığı Kurumu. Türkiye Kanser İstatistikleri, Ankara, 2014. Erişim Adresi: https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanser-db/istatistik/2014-RAPOR._uzuuun.pdf Erişim Tarihi:16.10.2018.
5. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı. Yataklı Tedavi Kurumları Dairesi, Sağlık İstatistikleri. Lefkoşa, 2012. Erişim Adresi: http://www.saglikbakanligi.com/html_files/istatistikler/2012_iSTATiSTiKLERi/istatistik2012.html Erişim Tarihi:10.01.2019.
6. Koçyiğit O, Erel S, Kısmet K, Kılıçoğlu B, Sabuncuoğlu M, Akkuş M. Polikliniğe başvuran kadınların meme kanseri, meme muayenesi ve mamografi hakkında bilgi düzeyi: il merkezinde yapılan bir çalışma. Nobel Med 2011;7(2):19-25.
7. Amerikan Kanser Birliği Cancer Facts and Figürs. 2012. Erişim adresi: http://www.cancer.org/research/cancerfactsstatistics/cancerfactsfigures2012 Erişim Tarihi:16.10.2018.
8. Majidi A, Majidi S, Salimzadeh S, Khazaee-Pool M, Sadjadi A, Salimzadeh H, et al. Cancer screening awareness and practice in a middle income country: A systematic review from Iran. Asian Pacific journal of cancer prevention: APJCP, 2017; 18(12): 3187-3194.
9. Kabatas M, Kızıl H, Duman D. Bayan öğretmenlerin meme kanseri ve kendi kendine meme muayenesi hakkında bilgi, tutum ve davranışlarının incelenmesi. Meme Sağlığı Dergisi 2010;6(4):150-155.
10. Şahin Z, Özdemir F. Kars’ta yaşayan kadınların kendi kendine meme muayenesi uygulamasına yönelik bilgi, inanç ve tutumlarının değerlendirilmesi. Tıp Araştırmaları Dergisi 2015;13(2):54-61.
11. American Cancer Society Recommendations for the Early Detection of Breast Cancer 2017. Erişim adresi: https://www.cancer.org/cancer/breast-cancer/screening-tests-and-early-detection/american-cancer-society-recommendationsfor-the-early-detection-of-breast-cancer.Erişim Tarihi:05.08.2019.
12. TC Sağlık Bakanlığı, Meme Kanseri Tarama Programı Ulusal Standartları. Erişim Adresi: https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kansertarama-standartlari/listesi/485-meme-kanseri-tarama-program%C4%B1-ulusal-standartlar%C4%B1.html Erişim Tarihi:05.08.2019.
13. Akhtari-Zavare M, Juni M, Said S, Ismail I. Beliefs and behavior of malaysia undergraduate female students in a public university toward breast self-examination practice. Asian Pac J Cancer Prev 2013;14(1):57-61.
14. Al-Battawi J, Sofar S. Utilization of health belief model as a guide for prediction of breast self-examination. International Journal for Research In Health Sciences and Nursing 2018;4(1):46-63.
15. Duman N, Algier L, Pınar G. Health beliefs of the female academicians about breast cancer, screening tests and the affecting factors. International Journal of Hematology and Oncology 2013;27(1):233-241.
16. Karayurt Ö, Coşkun A, Cerit K. Hemşirelerin meme kanseri ve kendi kendine meme muayenesine ilişkin inançları ve uygulama durumu. Meme Sağlığı Dergisi 2008;4(1):15-20.
17. Kissal A, Ersin F, Koç M, Vural B, Çetin Ö. Determination of Women’s Health Beliefs, Breast Cancer Fears, and Fatalism Associated with Behaviors Regarding the Early Diagnosis of Breast Cancer. International Journal of Cancer Management, 2018;11(12): e80223.
18. Diab S, Wahdan I, Gawwad E, Sallam S. Mammography screening utilization behavior among Egyptian female employees in Alexandria. Journal of High Institute of Public Health 2018;48(2):114-124.
19. Karayurt Ö, Dramalı A. Adaptation of Champion's health belief model scale for Turkish women and evaluation of the selected variables associated with breast self-examination. Cancer Nurs 2007;30(1):69-77.
20. Aker S, Öz H, Tunçel E. Samsun'da yaşayan kadınların meme kanseri erken tanı yöntemleri ile ilgili uygulamaları ve bu uygulamaları etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Meme Sağlığı Dergisi 2015;11:115-122.
21. Arslan M, Şahin D. Kadınların meme kanseri ve kendi kendine meme muayenesi (KKMM) ile ilgili bilgi durumlarına eğitimin etkisi. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Hemşirelik E-Dergisi 2013;1(1):8-16.
22. Keten H, Yıldırım F, Ölmez S, Üçer H, Çelik M. Kahramanmaraş kanser erken teşhis tarama ve eğitim merkezi'ne başvuran kadınların meme kanseri konusunda bilgi, tutum ve davranışları. Gaziantep Medical Journal 2014;20(3):212-216.
23. Ahmed A, Zahid I, Ladiwala ZR, Sheikh R, Memon AS. Breast self- examination awareness and practices in young women in developing countries: A survey of female students in Karachi, Pakistan. J Edu Health Promot 2018;7:90
24. Okobia MN, Bunker CH, Okonofua FE, Osime U. Knowledge, attitude and practice of Nigerian women towards breast cancer: A cross‐sectional study. World J Surg Oncol 2006;4:11
25. Kartal A, İnci F, Koştu N, Çınar İ. Kadınlara ev ortamında verilen bireysel eğitimin kendi kendine meme muayenesi uygulamasına yönelik sağlık inançlarına etkisi. Pamukkale Tıp Dergisi 2017;10(1):7-13.
26. Şen S, Başar, F. Kütahya bölgesinde yaşayan kadınların kendi kendine meme muayenesi ve meme kanseri ile ilgili bilgi düzeyleri. Meme Sağlığı Dergisi 2012;8(4):185-19.
27. Sohbet R., Karasu, F. Kadınların Meme Kanserine Yönelik Bilgi, Davranış ve Uygulamalarının İncelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2017; 6(4):113-121.
28. Duman N, Algier L, Pınar G. Health beliefs of the female academicians about breast cancer, screening tests and the affecting factors. International Journal of Hematology and Oncology 2013;27(1):233-241.
29. Parsa P, Kandiah M, Zulkefli NM, Rahman HA. Knowledge and behavior regarding breast cancer screening among female teachers in Selangor, Malaysia. Asian Pacific journal of cancer prevention 2008;9(2):221-228.
30. Gürsoy AA, Mumcu HK, Çalık KY, Bulut HK, Nural N, Kahriman, et.al. Attitudes and health beliefs associated with breast cancer screening behaviors among Turkish women. Journal of Transcultural Nursing 2011;22(4),368-375.
31. Ceber E, Yücel U, Mermer G, Ozentürk G. Health beliefs and breast self-examination in a sample of Turkish women academicians in a university. Asian Pac J Cancer Prev 2009;10(2):213-8.
32. Dikmen BT, Bayraktar N. Meme Kanserinde Risk Faktörleri, Erken Tanı ve Tarama Programları. Turkiye Klinikleri Surgical Nursing-Special Topics 2019;5(1):1-7.
33. Abolfotouh M, Ala'a A, Mahfouz A, Al-Assiri M, Al-Juhani A, Alaskar A. Using the health belief model to predict breast self examination among Saudi women. BMC Public Health 2015;15(1):1163.
34. Jumah J. Knowledge & practice of Saudi women about the prevention of breast cancer. International Journal of Applied 2013;3(2):8-13.
35. Marmarà D, Marmarà V, Hubbard G. Lifetime utilization of mammography among Maltese women: A cross-sectional survey. BMC public health 2018;18(1):182.
36. Darvishpour A, Vajari SM, Noroozi S. Can health belief model predict breast cancer screening behaviors?. Open access Macedonian journal of medical sciences 2018;6(5):949-953.
37. Wilt TJ, Harris RP, Qaseem A. Screening for cancer: Advice for high-value care from the American College of Physicians. Annals of internal medicine 2015;162(10): 718-725.
38. Avci I, Kumcagiz H, Altinel B, Caloglu, A. Turkish female academician self-esteem and health beliefs for breast cancer screening. Asian Pac J Cancer Prev 2014;15(1):155-60.
39. Mermer G, Turk M. Assessment of the effects of breast cancer training on women between the ages of 50 and 70 in Kemalpasa, Turkey. Asian Pac J Cancer Prev 2014;14(24):10749-55.
40. Tuzcu A, Bahar Z, Gözüm S. Effects of interventions based on health behavior models on breast cancer screening behaviors of migrant women in Turkey. Cancer nursing 2016;39(2), E40-E50.