Riskli Gebelerde Yaşanan Anksiyete, Prenatal Bağlanma ve Hemşirenin Rolü

Riskli gebelik, anne ve fetüsün morbidite ve mortalite riskini artırmaktadır. Gebeliği riskli olan kadınlar kendisi ve bebeğiyle ilgili sağlık sorunları, belirsizlik, hastane yatışı, aileden ayrılma gibi birçok nedenle anksiyete ve stres yaşamaktadır. Riskli bir durumda gebeliğin güvenliği tehlikeye gireceğinden gebe, fetüsle iletişim kurmaya korkmakta ve bağlanma olumsuz etkilenebilmektedir. Gebelikte yüksek anksiyete ve zayıf prenatal bağlanma gebe ve fetüsün sağlığını olumsuz etkilemektedir. Gebelik sürecinde sosyal destek, müzik/ninni dinleme ya da söyleme, yoga, meditasyon gibi bazı uygulamaların hem kaygıyı azalttığı hem de prenatal bağlanmayı artırdığı bildirilmiştir. Hemşirenin doğum öncesi dönemde gebenin riskli durumlar ile başa çıkabilmesine, fetüs ile sağlıklı bir şekilde bağlanmasına ve ruhsal sağlığının korunmasına yönelik olarak eğitimci, rol model, danışman ve kaynak kişi gibi birçok rolü vardır. Hemşirelerin gebelikte anksiyetenin ve yetersiz maternal bağlanmanın gebe ve fetüse olası zararlı etkilerini göz önünde bulundurarak riskli gebelerin anksiyete ve bağlanma düzeyini belirlemesi ve takip etmesi, anksiyeteyi azaltmak ve prenatal bağlanmayı artırmak için kanıta dayalı uygulamalardan yararlanması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Maternal Bağlanma, Stres, Doğum Öncesi Bakım, Maternal-Fetal İlişkiler

Anxiety, Prenatal Attachment and Nurses’ Role in Risky Pregnancies

High-risk pregnancy increases the morbidity and mortality of the mother and the fetus. Pregnant women under high risks suffer anxiety and stress related to many reasons such as health problems concerning her and the baby, uncertainty, hospitalization and leaving the family. As the pregnancy will be at risk in a high-risk condition, the mother may be anxious in contacting the fetus and the connection can be effected negatively. In pregnancy, high anxiety and weak prenatal attachment, affects the pregnant and fetus’ health negatively. It has been reported that some practices such as social support, listening or singing music/lullaby, yoga and meditation both reduce anxiety and increase prenatal attachment during pregnancy. In the prenatal period, the nurse has many roles such as educator, role model, consultant and resource person in order to cope with the risky conditions of the pregnant woman, to connect with the fetus in a healthy way and to protect her mental health. Nurses have to determine and follow the anxiety and attachment levels of the pregnant, to benefit from evidence based practices to reduce anxiety and increase prenatal attachment by considering the possible harms of anxiety and insufficient maternal attachment on the pregnant and the fetus.

Keywords:

Maternal Bonding, Stress, Prenatal Care, Maternal-Fetal Relations,

PDF

___

1. Gilbert SE, Harmon SJ. Yüksek riskli gebelik ve doğum el kitabı. 2. Basım. Taşkın L. Ankara Palme Yayıncılık; 2002: 35, 118-131.
2. Çoban A. Riskli gebelikler. İçinde Şirin A, Kavlak O, Kadın Sağlığı. 2. Basım. İstanbul Nobel Tıp Kitabevleri; 2016: 324-346.
3. Deliktaş A, Körükcü Ö, Kukulu K. Farklı gruplarda annelik deneyimi. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2015; 5(4): 274-283.
4. Ölçer Z, Oskay Ü. Yüksek riskli gebelerin yaşadığı stresörler ve stresle baş etme yöntemleri. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2015; 12(2): 85-92.
5. Bekmezci H, Özkan H. Gebelikte psikososyal sağlık bakım, prenatal bağlanma ve ebe-hemşirenin sorumlulukları. Uluslararası Hakemli Kadın Hastalıkları ve Anne Çocuk Sağlığı Dergisi 2016; 8: 50-60.
6. Corbijn van Willenswaard K, Lynn F, McNeill J, McQueen K, Dennis CL, Lobel M et al. Music interventions to reduce stress and anxiety in pregnancy: a systematic review and meta-analysis. BMC Psychiatry 2017; 17 (1): 271.
7. Atasever İ, Çelik AS. Prenatal stresin ana-çocuk sağlığı üzerine etkisi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2018; 21(1): 60-68.
8. Abasi E, Tahmasebı H, Zafarı M, NTG. Assessment on effective factors of maternal fetal at¬tachment in pregnant women. Life Science Journal 2012; 9: 68-75.
9. Ding XX., Wu YL, Xu SJ, Zhu RP, Jia XM, Zhang SF et al. Maternal anxiety during pregnancy and adverse birth outcomes: A systematic review and meta-analysis of prospective cohort studies. J Affect Disord 2014; 159(20), 103-110.
10. Pisoni C, Garofoli F, Tzialla C, Orcesi S, Spinillo A, Politi P et al. Risk and protective factors in maternal-fetal attachment development. Early Hum Dev 2014; 90(suppl 2): 45-46.
11. Lang C. Bağlanma-Doğum Öncesi ve Sonrası Dönemde Bağlanmanın Güçlendirilmesi. 1. Basım. N Üzel, S Özbalcı. Ankara Modern Tıp Kitabevi; 2018: 1-2, 15-17, 29-30, 55-58.
12. Taşkın L. Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği. 13. Basım. Ankara Özyurt yayıncılık; 2016: 14-15, 153-155, 253, 265-273.
13. Şanlı Y, Dinçer Y, Oskay Ü, Bulduk S. Yüksek riskli gebelik yaşayan kadınlarda ortaya çıkan stresörler ve baş etme yöntemleri: Niteliksel bir çalışma. STED 2018; 27(5): 333-342.
14. Queenan JT, Spong CY, Lockwood CJ. Overview of high-risk pregnancy. In Queenan JT, Spong CY, Lockwood CJ, Queenan’s Management of High-Risk Pregnancy. 6 th Edition. UK John Wiley and Sons Ltd; 2012: 1.
15. World Health Organization, Maternal Mortality, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/maternal-mortality (Erişim tarihi: 15.12.2019).
16. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. ICON-INSTITUT Public Sector GmbH ve BNB Danışmanlık Ulusal Anne Ölümleri Çalışması, 2005. Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü ve Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu, Ankara, 2006.
17. Gümüşdaş M, Apay S, Özorhan E. Riskli olan ve olmayan gebelerin psiko-sosyal sağlıklarının karşılaştırılması. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi 2014; 1(2): 32-42.
18. Talley L. Stress management in pregnancy. Int J Childbirth Educ 2013; 28(1): 43-45.
19. Cranley MS. Development of a tool for the Measurement of Maternal Attachment During Pregnancy. Nurs Res 1981; 30(5): 281-284.
20. Bilgin Z, Alpar ŞE. Kadınların maternal bağlanma algısı ve anneliğe ilişkin görüşleri. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi 2018; 5(1): 6-15.
21. Yılmaz SD, Beji KN. Gebelerin stresle başa çıkma, depresyon ve prenatal bağlanma düzeyleri ve bunları etkileyen faktörler. Genel Tıp Dergisi 2010; 20(3): 99-108.
22. Akarsu HR, Oskay Ü. Yüksek riskli gebelerin tehlike belirtileri hakkında bilgi ve prenatal bağlanma düzeylerinin belirlenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2017; 33(2):16-26.
23. Eswi A, Khalil A. Prenatal attachment and fetal health locus of control among low risk and high risk pregnant women. World Appl Sci J 2012; 18(4): 462-471.
24. Bakır N, Ölçer Z, Oskay Ü. Yüksek riskli gebelerin prenatal bağlanma düzeyi ve etkileyen faktörler. Uluslararası Hakemli Kadın Hastalıkları ve Anne Çocuk Sağlığı Dergisi 2014; 1(1): 25-37.
25. Zabielski MT. Recognition of maternal identity in preterm and full-term mothers. Matern Child Nurs J 1994; 22(1): 2-36.
26. Mu PF. Maternal role transition experiences of women hospitalized with PROM: A phenomenological study. Int J Nurs Stud 2004; 41(8): 825-832.
27. Mehran P, Simbar M, Shams J, Ramezani-Tehrani F, Nasiri N. History of perinatal loss and maternal-fetal attachment behaviors. Women and Birth 2013; 26: 185-189.
28. Özorhan EY, Apay SE, Düzyurt M. Riskli olan ve olmayan gebelerin prenatal bağlanma düzeylerinin karşılaştırılması. Uluslararası Hakemli Kadın Hastalıkları ve Anne Çocuk Sağlığı Dergisi 2015; 3(1): 1-15.
29. Tunçel NT, Süt HK. Gebelikte yaşanan anksiyete, depresyon ve prenatal distres düzeyinin doğum öncesi bebeğe bağlanmaya etkisi. Jinekoloji-Obstetrik ve Neonatoloji Tıp Dergisi 2019; 16(1): 9-17.
30. Üstünsöz A, Güvenç G, Akyüz A, Oflaz F. Comparison of maternal and paternal-fetal attachment in turkish couples. Midwifery 2010; 26: 1-9.
31. Hopkins J, Miller JL, Butler K, Gibson L, Hedrick L, Boyle DA. The relation between social support, anxiety and distress symptoms and maternal fetal attachment. J Reprod Infant Psychol 2018;36(4):381-392.
32. Aksoy YE, Yılmaz SD, Aslantekin F. Riskli gebeliklerde prenatal bağlanma ve sosyal destek. Türkiye Klinikleri J Health Sci 2016; 1(3):163-169.
33. Carolan M, Barry M, Gamble M, Turner K, Mascareñas O. The limerick lullaby project: an intervention to relieve prenatal stress. Midwifery 2012; 28: 173–180.
34. Persicoa G, Antolinib L, Vergania P, Costantini W, Nardi MT, Bellotti L. Maternal singing of lullabies during pregnancy and after birth: Effects on mother–infant bonding and on newborns’ behaviour. Concurrent Cohort Study. Women and Birth 2017; 30(4): e214–e220.
35. Akarsu RH, Tuncay B, Alsaç SY. Anne-bebek bağlanmasında kanıta dayalı uygulamalar. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2017; 6(4): 275-279.
36. Julian LJ. Measures of anxiety. Arthritis Care Res 2011; 63 (s11): s467-s472.
37. Bulecher GM, Buther HK, Dochterman JM, Wagner C. Hemşirelik Girişimleri Sınıflaması (NIC). Altıncı Basım. Firdevs Erdemir, Sultan Kav, Arzu Akman Yılmaz. İstanbul Nobel Tıp Kitabevleri; 2017: 96, 135, 275.
38. Yılmaz SD. Prenatal anne - bebek bağlanması. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2013; 10(3): 28-33.
39. Yılmaz SD, Beji NK. Prenatal Bağlanma Envanteri’nin Türkçe'ye uyarlanması: Güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences 2013; 16(2): 103-109.
40. Gölbaşı Z, Uçar T, Tuğut N. Validity and reliability of the Turkish version of the Maternal Antenatal Attachment Scale. Japan Journal of Nursing Science 2015; 12: 154–161.
41. Türkmen-Çevik F, Kurnaz FB. Prenatal Bağlanma Ölçeği: Güvenirlik ve geçerlik çalışması. H.Ü. Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2019; 6(2): 112-138.