MELTEM SAYGILI, ÖZLEM ÖZER, ÖZGÜR UĞURLUOĞLU

Bir Kamu Hastanesinde Hemşirelerin Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Bilgi ve Davranışlarının Değerlendirilmesi

Giriş: Hastanelerde ilaçların akılcı kullanımı konusunda hemşireler önemli bir role sahiptir. Amaç: Bu çalışmanın amacı Kırıkkale ili merkezinde faaliyet gösteren bir kamu hastanesinde görevli hemşirelerin akılcı ilaç kullanımına ilişkin bilgi ve davranışlarını inceleyerek, akılcı ilaç kullanımı davranışlarını etkileyen faktörleri belirlemektir. Yöntem: Çalışmada örneklem seçilmeksizin araştırmaya katılmak isteyen tüm hemşirelere anket uygulanmış ve toplam 296 kullanılabilir anket elde edilmiştir. Böylece toplam evrenin (441) %67.1'ine ulaşılmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler ve ki-kare analizi uygulanmıştır. Bulgular: Çalışmada elde edilen sonuçlara göre hemşirelerin uygulama yapacakları ilaçlar konusunda bilgi almak için en çok hekim-eczacıya (%78.7) ve ilaç kaynak kitaplara (%48) başvurdukları, en sık karşılaşılan ilaç uygulama hatalarının; ilacın yanlış zamanda verilmesi (%47.6) ve ilaç dozunun atlanması (%46.3) olduğu belirlenmiştir. Ki kare analizi sonuçlarına göre ise; çalışılan birim ve hizmet içi eğitim alma değişkenleri, hemşirelerin akılcı ilaç konusundaki bilgi ve davranışlarını etkileyen önemli faktörler olarak saptanmıştır (p < .05). Sonuç: Hastanelerde ilaçların akılcı tüketimi konusunda hemşirelerin, sorumluluklarının farkında olduğu ancak bir bütün olarak akılcı ilaç kullanımı ve özellikle advers etki bildirimi konusuyla ilgili eğitim ihtiyacının olduğu tespit edilmiştir.

An Evaluation on Levels of Knowledge and Behavior of Nurse About Rational Drug Use In A Public Hospital

Giriş: Hastanelerde ilaçların akılcı kullanımı konusunda hemşireler önemli bir role sahiptir. Amaç: Bu çalışmanın amacı Kırıkkale ili merkezinde faaliyet gösteren bir kamu hastanesinde görevli hemşirelerin akılcı ilaç kullanımına ilişkin bilgi ve davranışlarını inceleyerek, akılcı ilaç kullanımı davranışlarını etkileyen faktörleri belirlemektir. Yöntem: Çalışmada örneklem seçilmeksizin araştırmaya katılmak isteyen tüm hemşirelere anket uygulanmış ve toplam 296 kullanılabilir anket elde edilmiştir. Böylece toplam evrenin (441) %67.1’ine ulaşılmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler ve ki-kare analizi uygulanmıştır. Bulgular: Çalışmada elde edilen sonuçlara göre hemşirelerin uygulama yapacakları ilaçlar konusunda bilgi almak için en çok hekim-eczacıya (%78.7) ve ilaç kaynak kitaplara (%48) başvurdukları, en sık karşılaşılan ilaç uygulama hatalarının; ilacın yanlış zamanda verilmesi (%47.6) ve ilaç dozunun atlanması (%46.3) olduğu belirlenmiştir. Ki kare analizi sonuçlarına göre ise; çalışılan birim ve hizmet içi eğitim alma değişkenleri, hemşirelerin akılcı ilaç konusundaki bilgi ve davranışlarını etkileyen önemli faktörler olarak saptanmıştır (p < .05). Sonuç: Hastanelerde ilaçların akılcı tüketimi konusunda hemşirelerin, sorumluluklarının farkında olduğu ancak bir bütün olarak akılcı ilaç kullanımı ve özellikle advers etki bildirimi konusuyla ilgili eğitim ihtiyacının olduğu tespit edilmiştir.

___

Abacıoğlu, N. (2005). Akılcı (Rasyonel) ilaç kullanımı, Bilim, Eğitim ve Düşünce Dergisi, 5 (4).
Adimasu, A. (2014) Nurses knowledge related to adverse drug reaction reporting and associated factors at Felegehiwot Referral Hospital and University of Gondar Teaching Hospital, Northwest Ethiopia, American Journal of Health Research, 2(4), 164-170.
Armitage, G., Knapman, H. (2003). Adverse events in drug administration: a literature review. Journal of Nursing Management, 11(2), 130-140.
Ateş, Ç. (2010). Bir eğitim ve araştırma hastanesinde hemşirelerin ilaç uygulama hataları ve hata nedenlerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Programı, Ankara, Türkiye.
Aydın, B., Gelal, A. (2012). Akılcı ilaç kullanımı: yaygınlaştırılması ve tıp eğitiminin rolü, Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 26 (1), 57-63.
Aydınkarahaliloğlu, D. (2007). Farmokovijilansın önemi ve Türkiye’de farmakovijilans uygulamaları, Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi, Sayı:4.
Dağıstanlı, S. (2007). Bir tutam terminoloji, İyi Klinik Uygulamalar Dergisi, Sayı:18.
Demirtaş, E., Soylu, M., Soylu, M., Ödevci, N. (2013). Akılcı ilaç uygulamalarında sağlık çalışanlarının farkındalık düzeyleri (uygulamalı bir örneği Yeşilyurt Hasan Çalık Devlet Hastanesi). IV. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi (Sözel Bildiriler Kitabı). 1.Cilt, Ankara. 02-04 Mayıs, 553-570.
Erken Kılıç, L. (2013). Akılcı ilaç kullanımı, Ulusal Akciğer Kanseri (Kongre Kitabı), (Edt. Mandel MN., Ece T.), Kapadokya. 14-17 Mart,15-7.
Keohane, C.A., Bane, A.D., Featherstone, E., Hayes, J., Woolf, S., Hurley, A., Bates, D.W., Gandhi, T.K. & Poon, E.G. (2008). Quantifying nursing workflow in medication administration. The Journal of Nursing Administration, 38(1),19-26.
Liu, Y., Çelik, Y., Şahin, B. (2005). Türkiye’de sağlık ve ilaç harcamaları, Sağlıkta Umut Vakfı, Ankara.
Oguz, E., Alaşehirli, B., Demiryürek, A.T. (2015). Evaluation of the attitudes of the nurses related to rational drug use in Gaziantep University Sahinbey Research and Practice Hospital in Turkey, Nurse Education Today, 35, 395-401.
Ojo, M.A., Igwllo, C.I., Emodoh, T. (2014). Prescribing patterns and perceptions of health care professionals about rational drug use in a specialist hospital clinic, Journal of Public Health in Africa, 5(242),99-103.
OECD, (2013). OECD health data 2012–frequently requested data. Erişim:13.04.2014.http://www.oecd.org/health/healthsystems/o ecdhealthdata2013frequentlyrequested data.htm
Pınar, N. (2012). Ülkemizde ilaç harcamaları, İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 19 (1), 59-65.
SGK, (2012). İstatistik Yıllıkları, http://www.sgk.gov .tr/wps/portal/tr/ kurumsal/istatistikler Erişim:12.04.2014
Şahingöz, M., Balcı, E. (2013). Hemşirelerin akılcı ilaç kullanımı, TAF Preventive Medicine Bulletin, 12 (1), 57-64.
T.C. Sağlık Bakanlığı. (1993). Sağlık projesi genel koordinatörlüğü, rasyonel ilaç kullanımı bölümü, Akılcı ilaç kullanımının alfabesi, Ankara.
Turan, N. (2003). İlaca bağlı advers etki takibi ve Türkiye'de antibiyotiklerin kayıtlı advers etkileri, Antibiyotik ve Kemoterapi Dergisi, 17 (3), 326-328.
World Health Organization. (1985). Conference of experts on the rational use of drugs, Nairobi, Kenya, WHO/CONRAD/WP/RI, 25-9.
World Health Organization, (2000). Essential medicines and health products information portal. Safety monitoring of medicinal products: guidelines for setting up and running a pharmacovigilance centre,http://apps.who.int/medicinedocs/e n/d/Jh2934e/ Erişim:10.06.2014.
World Health Organization, (2007). Progress in the rational use of medicines, A60/24, 1-4.
World Health Organization, (2010). The world health report, health systems financing, the path to universal coverage, achieving better health outcomes and efficiency gains through rational use of medicine technical brief series (Brief No 3). http://www.who.int/healthsystems/topics/financing/healthreport /whr_techbrief/en/ Erişim:24.07.2014