Fen Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Öğrencilerinin Çevre Davranış Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Bu çalışmanın amacı, Harran Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümünün farklı kademelerinde eğitim gören öğrencilerin çevre davranış düzeylerini belirlemek ve demografik özelliklerin ve çevre ile ilişkili geçmiş deneyimlerin çevre davranışları üzerine etkisini ortaya koymaktır. Bu bağlamada, nicel araştırma yöntemleri altında yer alan nedensel karşılaştırma modeli kullanılmıştır. Araştırmada, Harran üniversitesi Coğrafya Bölümü 1., 2., 3., ve 4. sınıf öğrencilerinin çevre davranışlarına ilişkin görüşleri, “Kişinin Ekonomik Yararına Olan Kaynak Koruma Aktiviteleri”, “Çevreye Duyarlı Tüketici”, “Doğa ile İlgili Boş Zaman Aktiviteleri”, “Geri Dönüşüm Çabaları”, “Sorumlu Vatandaşlık”, ve “Çevre Eylemciliği” boyutlarında değerlendirilmiştir. Çalışmaya, 2021-2022 güz döneminde kayıtlı 217 öğrenciden 159’u gönüllülük ilkesi çerçevesinde katılmıştır. Çalışmanın verileri anket yardımıyla online olarak toplanmıştır. Veriler, frekans, yüzde, ortalama ve standart sapma gibi tanımlayıcı istatistiklerle birlikte, bağımsız örneklem t-testi, ANOVA, ve Pearson korelasyon katsayısı gibi yorumlayıcı istatistiklerle analiz edilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre, öğrencilerin çevre davranış düzeylerinin 3.44±0,75 ortalama ile orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, çevre davranış düzeyleri, cinsiyet, sınıf düzeyi, baba mesleği ve yaşanılan yerleşim birimi değişkenlerine göre anlamlı farklılık göstermezken, yaş ve çevre ile ilgili geçmiş deneyimlerin çevre davranışları üzerinde istatistiksel olarak anlamlı etkiler oluşturduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Environmental Education, Environmental Behaviour, Higher education

PDF

___

Acungil, Y., (2020), Üniversite Öğrencilerinin Çevresel Tutum ve Davranış Düzeylerini Belirlemeye Yönelik Bir Çalışma: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Örneği. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 75, No 3, s 997-1032
Akçay, O., Pekel, O. F. (2017). Öğretmen Adaylarının Çevre Bilinci ve Çevresel Duyarlılıklarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Elementary Education Online. 16 (3): 1174-1184.
Altınöz, N. (2010). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Çevre Okuryazarlık Düzeyleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
Arslan, K., Kızıldağ, H. L. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Çevre Duyarlıklarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi: Buca Eğitim Fakültesi Örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 84, s. 175-192.
Aslan, A. (2009). Ortaöğretim Coğrafya Dersi Programındaki Çevre Konularının Analizi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Aydın, F., (2010). Coğrafya Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunları ve Çevre Eğitimi Hakkındaki Görüşleri (Gazi Üniversitesi Örneği). International Online Journal of Educational Sciences, 2 (3), 818-839.
Aydın, F., Ünaldı, Ü. (2013). Coğrafya Öğretmen Adaylarının Sürdürülebilir Çevreye Yönelik Tutumları. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri dergisi, 3 (1), s 11-42
Ayvaz, Z. (1998). Çevre Eğitiminde Temel Kavramlar El Kitabı. Çevre Koruma ve Araştırma Vakfı, İzmir: Çevre Eğitim Merkezi Yayınları.
Barr, S. (2007). Factors Influencing Environmental Attitudes and Behaviors: A UK Case Study of Household Waste Management. Environment and Behavior,39(4), 435-473.
Bozkurt, O. ve Aydoğdu, M. (2004). ilköğretim 6.,7. ve 8. Sınıf Öğrencilerinin "Ozon Tabakası ve Görevleri" Hakkındaki Kavram Yanılgıları ve Oluşturma Şekilleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt: 12, No:2, 369-376
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi.
Charles, C. M., & Mertler, C.A. (2002). Introduction to educational Research. Boston, MA: Allyn & Bacon.
Clayton, S., & Opotow, S. (2003). Identity and The Natural environment. London: The MIT Press.
Çabuk, B., Karacaoğlu, C. (2003). Üniversite Öğrencilerinin Çevre Duyarlılıklarının İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36(1-2), 189-198.
Demirci A., Sekin S., Ünlü M., (2002). Mesleki Açıdan Coğrafyanın Önemi ve Türkiye’de Kullanımı. Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı: 5, s:171-185.
Ek, N.H, Kılıç, N., Öğdüm, P., Düzgün, G. (2009). Adnan Menderes Üniversitesinin Farklı Akademik Alanlarında Öğrenim Gören İlk ve Son Sınıf Öğrencilerinin Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları ve Duyarlılıkları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), 125-136
Ercengiz, M., Kurt, S.K., Polat, S. (2014). Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına Yönelik Duyarlılıklarının İncelenmesi. Ekev Akademi Dergisi, 18 (59), 119-132
Erol, G., Gezer, H.K. (2006). Sınıf Öğretmenliği Öğretmen Adaylarının Çevreye ve Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları. International Journal Of Environmental and Science Education,1 (1), 65–77.
Fisher, J. D., Fisher, W. A., & Shuper, P. (2009). The information Motivation-behavioral Skills Model of HIV Preventive Behavior. R. De Clemente, R. Crosby, & M. Kegler (Ed.), Emerging Theories in Health Promotion Practice and Research içinde (ss.21-65). San Francisco: Wiley ve Sons.
Goldman, D., Yavetz, B., & Pe'er, S. (2006). Environmental Literacy in Teacher Training in Israel: Environmental Behavior of New Students. The Journal of Environmental Education, 38(1), 3-22.
Gülay, H., Öznacar M. D., (2010). Okul Öncesi Dönem Çocukları İçin Çevre Eğitimi Etkinlikleri, Pegem Akademi, Ankara.
Güler, M.P., Afacan, Ö. (2012). A Study On Developıng A Behavıour Scale Towards Sustaınable Envıronmental Educatıon. Journal Of Baltic Science Education, 11,3,224-235.
Güler, M.P.D. (2013). Akademik Personelin Sürdürülebilir Çevre Eğitimine Yönelik Davranış Düzeyi, Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:4, Sayı:13, ss: (67-82).
Güven, H., Aydoğdu, M., (2012). Çevre Sorunlarına Yönelik Davranış Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Öğretmen Adaylarının Davranış Düzeylerinin Belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25 (2), 573-589.
Hacıcaferoğlu, S., Gündoğdu, C., Hacıcaferoğlu, B. ve Yücel, A. (2014). Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencilerinin Serbest Zaman (Rekreasyon) Aktivitelerine Katılımlarının Belirlenerek İncelenmesi (İnönü Üniversitesi Örneği). Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 5(1).
Ilgar, R. (2007). The Role and Importance of Extended Education in Environmental Education. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 38-50.
Jensen, B. (2002). Knowledge, Action and Pro-environmental Behaviour. Environmental Education Research, 8 (3), 325- 334.
Kaiser, F.G., & Fuhrer, U. (2003). Ecological Behavior’s Dependency on Different Forms of Knowledge. Applied Psychology: An International Review, 52 (4), 598-613.
Karatekin K., (2011). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Çevre Okuryazarlık Düzeylerinin Belirlenmesi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
Kayalı, H. (2010). Sosyal Bilgiler, Türkçe ve Sınıf Öğretmenliği Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları, Marmara Coğrafya Dergisi, (21), 258-268.
Keçeci, T.Ö. (2010). Ortaöğretim Coğrafya Derslerinin Çevre Bilinci Oluşturmadaki Rolünün Öğrenci Görüşlerine Değerlendirilmesi (Aydın Örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kocalar, A.O., Balcı, A. (2013). Coğrafya Öğretmen Adaylarının Çevre Okuryazarlık Düzeyleri. International Journal Social Science Research. Year: 2, Issue: 2, s 15-48, ISSN: 2146-8257
Kocataş, A., (2012). Ekoloji Çevre Biyolojisi. Bursa: Dora Yayıncılık.
Koç, H., Karatekin, K. (2013). Coğrafya Öğretmen Adaylarının Çevre Okuryazarlık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, S 28, s 139-174
Kollmuss, A., & Agyeman, J., (2002). Mind the gap: Why Do People Act Environmentally And What Are The Barriers To Pro-environmental Behavior? Environmental Education Research, 8 (3), 239–260.
Makki, M. H., Abd-El-Khalick, F., Boujaoude, S., (2003). Lebanese Secondary School Students’ Environmental Knowledge and Attitudes. Environmental Education Research, 9 (1), 21-33.
MEB, 2018, Ortaöğretim Coğrafya Dersi Öğretim Programı. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara.
Owens, M.A. (2000). The Environmental Literacy of Urban Middle School Teachers, Unpublished Doctoral Dissertation, Faculty of the Graduate School of Emory University, USA.
Önal, H., Güngördü, E. (2008). Coğrafya Öğretiminde Aktif Öğrenme Uygulamaları (Hava Kirliliği). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 11, sayı 19, s 60-74
Önal, T., N., Kılınç, A., Saraçoğlu, S. (2020). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Çevre Kimliklerinin ve Çevre Dostu Davranışlarının İncelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 33, sayı: 3, s 749-777.
Özbuğutu, E. (2021). 2018 İlköğretim ve Ortaöğretim Programlarında Çevre Konusunun Yeri. Ekev Akademi Dergisi, Yıl 25, Sayı 86, s 249-268. Özmen, D., Çetinkaya Çakmakçı, A. ve Nehir, S. (2005). Üniversite Öğrencilerinin Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4(6), 330-344.
Poortinga, W., Steg, L. and Vlek, C. (2004). “Values, Environmental Concern and Environmental Behavior: A Study into Household Energy Use”. Environment and Behavior, 36(1), 70-93.
Sağır, U.Ş., Arslan, O., Cansaran, A., 2008, İlköğretim Öğrencilerinin Çevre Bilgisi ve Çevre Tutumlarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Elementary Education Online, C 7, S 2, s 496-511
Sam, N., Gürsakal, S., Sam, R. (2010). Üniversite Öğrencilerinin Çevresel Risk Algısı ve Çevresel Tutumlarının Belirlenmesi, Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, (20).
Schultz, P. W., (2000). Empathizing with Nature: The Effects of Perspective Taking on Concern For Environmental Issues. Journal of Social Issues, 56, 391-406.
Schultz, P.W., (2002). Inclusion With Nature: Understanding Human–nature Interactions. P. Schmuck & P. W. Schultz (Ed.), The Psychology of Sustainable Development içinde (ss. 61–78). New York: Kluwer.
Teddlie, C., ve Yu, F. (2007). Mixed Methods Sampling: A Typology with Examples. Journal of Mixed Methods Research, 1(1), 77-100. doi: 10.1177/2345678906292430
Timur S. (2011). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Çevre Okuryazarlık Düzeylerinin Belirlenmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Timur, S., ve Yilmaz, M. (2013). Çevre Davranış Ölçeğinin Türkçe'ye Uyarlanması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2).
Uzel, N., Karatekin, K. (2020). Biyoloji ve Coğrafya Öğretmen Adaylarının Bazı Ekolojik Kavramlara İlişkin Bilişsel Yapılarının İncelenmesi. Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi. Sayı 24, s 33-53.
Yılmaz, O., Boone, W. J., & Andersen, H. O., (2004). Views of Elementary and Middle School Turkish Students Toward Environmental Issues. International Journal of Science Education, 26(12), 1527-1546.
Yücel, S., Morgil, İ., (1999). Çevre Eğitiminin Geliştirilmesi, Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1, 76-89