MEME KANSERLİ HASTALARDA AĞRI VE UZUV KAYBINA (MASTEKTOMİ) BAĞLI DEPRESYON DÜZEYLERİNİN YAŞAM KALİTESİ VE DİNDARLIK İLE İLİŞKİSİ

Bu araştırmanın amacı, meme kanseri kadın hastalarda ağrı ve mastektominin neden olduğu uzuv kaybına bağlı depresyon ile yaşam kalitesi ve dindarlık arasındaki ilişkileri belirlemektir. Araştırmanın örneklemini, Bursa Ali Osman Sönmez Onkoloji Hastanesi Radyasyon Onkolojisi Polikliniği’nden seçilen 360 meme kanseri kadın hasta oluşturmaktadır. Araştırmada kullanılan ölçme araçları; Beck Depresyon Envanteri, EORTC QLQ C-30 Yaşam Kalitesi Ölçeği, Ok-Dini Tutum Ölçeği ve Sayısal Ağrı Skalası’ndan oluşmaktadır.Araştırma sonuçlarına göre; dini tutum ile ağrı algısı arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Dini tutum ve dini tutumun tüm alt boyutlarındaki puan ortalaması; olumlu beden algısına sahip hastalarda, olumsuz beden algısına sahip hastalardan anlamlı olarak daha yüksektir. Dini tutum ile depresyon arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki olduğu bulunmuştur. Dini tutum (toplam) ile yaşam kalitesinin Genel İyilik Hali boyutu arasında pozitif yönde; dini tutumun davranış alt boyutu ile yaşam kalitesinin Fonksiyonel Durum ve Genel İyilik Hali boyutları arasında da pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Meme Kanseri, Mastektomi, Ağrı Algısı, Beden Algısı, Depresyon, Yaşam Kalitesi, Dini Tutum, Dindarlık

RELATIONSHIP BETWEEN DEPRESSION LEVELS DUE TO PAIN AND LOSS OF LIMB (MASTECTOMY) AND QUALITY OF LIFE AND RELIGIOSITY IN PATIENTS WITH BREAST CANCER

The aim of this research is to determine the relationships between depression due to pain, and loss of limbs due to mastectomy and quality of life, and religiousness of women with breast cancer. Sample of the study consisted of 360 women with breast cancer selected from Ali Osman Sönmez Oncology Hospital, Radiation Oncology Clinic. The measures used in the study included the Beck Depression Inventory (BDI), European Organization for Research and Treatment of Cancer Quality of Life Questionnaire (EORTC QLQ C-30), the OK-Religious Attitude Scale (RA), and the Numeric Rating Scale (NRS) for pain. According to results ; no significant correlations were found between a religious attitude (RA) and the pain perception. Mean scores of the RA and subscales of RA of patients with a positive body perception were higher than that of patients with a negative body perception. There was a significant negative correlation between the religious attitude (RA) and depression. A significant positive correlation was found between the RA (total) and a global health scale of quality of life. In addition, a significant positive correlation was found only between behavior subscale of (RA) and a functional and the global health scales of quality of life.

Keywords:

Breast Cancer, Mastectomy, Pain Perception, Body Perception, Depression, Quality of Life, Religious Attitude, Religiosity,

___

Aaronson N. - Ahmedzai S. - Bergman B. , “For The European Organization For Research And Treatment Of Cancer Study Group On Quality Of Life. The European Organization For Research And Treatment Of Cancer Qlq-C30: A Quality Of Life Instrument For Use İn İnternational Clinical Trials İn Oncology”, J Natl Cancer Inst, Vol. LXXXV, N. 5, 1993.
Alacacıoğlu Ahmet, Kanser Hastası ve Hasta Yakınlarının Depresyon, Umutsuzluk ve Kaygı Düzeylerinin Değerlendirilmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, (Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi), İzmir 2007.
Arda Şeyda, Kanser Hastalarında Yaşamda Anlamın İncelenmesi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 2011.
Ayten Ali ve diğerleri, “Dini Başa Çıkma, Şükür ve Hayat Memnuniyeti İlişkisi”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, C. XII, S. 2, Samsun 2012.
Babgi Amani A, “Pain Coping Behaviors of Saudi Patients Suffering from Advanced Cancer : A Revisited Experience”, Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, Vol. XI (MECC Supplement), 2010.
Balcı Fatma, Psikolojik ve Öznel İyi Olma Hali ile Dini İnançlar Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Bursa 2011.
Beser Nalan G. - Öz Fatma, “Kemoterapi Alan Lenfomalı Hastaların Anksiyete-Depresyon Düzeyleri ve Yaşam Kalitesi”, Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, C. VII, S. 1, Sivas 2003.
Black J. M. - Jacobs E. Matasarrin, Medical-Surgical Nursing, 4th Edition, London, WB Saunders Co., 1993.
Ceylan Veysi, Meme Kanseri Olan Hastalarda Tanı Sonrası Psikososyal Sorunlar, Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi, (Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi), Diyarbakır 2009.
Ekşi Halil, Başa Çıkma, Dini Başa Çıkma ve Ruh Sağlığı Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma: Eğitim, İlahiyat ve Mühendislik Fakültesi Öğrencilerinin Karşılaştırılması, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Bursa 2001.
Eti-Aslan Fatma, “Ağrı Değerlendirme Yöntemleri”, Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, C. VI, S. 1, Sivas 2002.
Ferreira-Valente Maria Alexandra et al., “Validity of Four Pain Intensity Rating Scales”, Pain, Vol. CLII, 2011.
Ferrell B. R. et al., “Quality of Life in Breast Cancer: Part II. Psychological and Spiritüel Well-Being”, Cancer Nursing, Vol. XXI, No. 1, 1998.
Fredette S. L., “Breast Cancer Survivors: Concerns and Coping”, Cancer Nursing, Vol. XVIII, No. 1, 1995.
Galanter M., “Charismatic Religious Sects and Psychiatryan Overview”, Am J Psychiatry, Vol. CXXXIX, 1982.
Gartner J., “Religious Commitment Mental Health and Prosocial Behavior: A Review of the Emprical Literature”, Religion and the Clinical Practice of Psychology, ed. E. P. Shafranske, American Psychological Association, Washington 1996.
Gibson L. M. - C. S., “Integrative Review of Spirituality in African American Breast Cancer Survivors”, ABNF Journal, Vol. XVII, No. 2, 2006, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed, (28.12.2014).
Güven Hülya, Depresyon ve Dindarlık İlişkisi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2008.
Güzelant A. et al., “The European Organization for Research and Treatment of Cancer C-30: An Examination into the Cultural Validity and Reliability of Turkish Version of the EORTC QLQ-C30”, Eur J Cancer Care, Vol. XIII (2), 2004.
Haghighi Fatemeh, “Correlation Between Religious Coping and Depression in Cancer Patients”, Psychiatria Danubina, Vol. XXV, No. 3, Zagrep 2013.
Hawker Gillian A. et al., “Measures of Adult Pain”, Arthritis Care & Research, Vol. LXIII, No. S-11, 2011.
Hayta Akif, “Anneden Allah’a: Bağlanma Teorisi ve İslam’da Allah Tasavvuru”, Değerler Eğitimi Dergisi, C. IV, S. 12, İstanbul 2006.
Hisli Nesrin, “Beck Depresyon Envanterinin Geçerliliği Üzerine Bir Çalışma”, Psikoloji Dergisi, C. 6, S. 22, Ankara 1989.
Hisli Şahin Nesrin, “Beck Depresyon Envanterinin Üniversite Öğrencileri için Geçerliği, Güvenirliği”, Psikoloji Dergisi, C. 7, S. 23, Ankara 1989.
Horozcu Ümit, “Tecrübi Araştırmalar Işığında Dindarlık ve Maneviyat ile Ruhsal ve Bedensel Sağlık Arasındaki İlişki”, Milel ve Nihal, C. VII, S. 1, İstanbul 2010.
Hökelekli Hayati, Din Psikolojisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2010.
Kağıtçıbaşı Çiğdem, Yeni İnsan ve İnsanlar, Evrim Yayınevi, İstanbul 1999.
Kalaycı Şeref, SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayın, Ankara 2010.
Kımter Nurten, Benlik Saygısı ve Dindarlık İlişkisi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmış Doktora Tezi), Bursa 2008; Kriter Yay., 2012.
Kirkpatrick L. A. - Shaver P., “An Attachment-Theoretical Approach to Romantic Love and Religious Belief”, Personality and Social Psychology Bulletin, Vol. III, 1992.
Koç Mustafa, Ergenlik Döneminde Dua ve İbadet Psikolojisinin Ruh Sağlığı Üzerindeki Etkileri, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Bursa 2002.
Koenig H. G. - George L. K.. - Titus P., “Religion, Spirituality, and Health in Medically III Hospitalized Older Adults”, Journal of the American Geriatrics Society, Vol. LII, No. 4, 2004.
Koenig H. G. et al., “Religious Coping and Depression Among Elderly, Hospitalized Medically Ill Men”, Am J Psychiatry, Vol. CXLIX, 1992.
Köylü Mustafa, “Ruh ve Beden Sağlığı ile Din İlişkisi Üzerine Yapılan Araştırmaların Bir Değerlendirmesi”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 28, Samsun 2010.
Levine Ellen G., “The Benefits of Prayer on Mood and Well-Being of Breast Cancer Survivors”, Support Care Cancer, Vol. XVII, No. 3, HillerØd 2009.
Lucchetti G. et. al., “Religiousness Affects Mental Health, Pain, and Quality of Life in Older People in an Outpatient Rehabilitation Setting”, Journal of Rehabilitation Medicine, Vol. XLIII, No. 4, 2011.
Morgan P. D. - Johansson F. G. - Mock V., “Spiritual Well-Being, Religious Coping, and the Quality of Life African-American Breast Cancer Treatment: A Pilot Study”, ABNF Journal, Vol. XVII, No. 2, 2006.
Musick M. A. et al., “Religious Activity and Depression Among Community-Dwelling Elderly Persons with Cancer: The Moderating Effect of Race”, The Journal of Gerentology, Vol. LIII, No. 4, Philadelphia 1998.
Nelson C. J. et al., “Spirituality, Religion and Depression in the Terminally Ill”, Psychomatics, Vol. XLIII, No. 3, 2002.
O’Connor M. et. al., “Realationships Between Quality of Life, Spiritual Well-Being, and Psychological Adjustment Styles for People Living with Leukaemia: An Exploratory Study”, Mental Health, Religion and Culture, Vol. X, 2007.
Ok Üzeyir, “Dini tutum Ölçeği: Ölçek Geliştirme ve Geçerlik Çalışması”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, C. VIII, S. 2, Sakarya 2011.
Olson M. M. et al., “Religious Coping and Mental Health Outcomes: An Exploratory Study of Socioeconomically Disadvantaged Patients”, Explore (NY), Vol. VIII, 2012.
Onay Ahmet, Dindarlık, Etkileşim ve Değişim, Dem Yayınları, İstanbul 2004.
Özkan Asiye, “Kanser Hastalarında Ağrı Değerlendirmesi”, XIII. TPOG Ulusal Pediatrik Kanser Kongresi, Hemşire Programı, İzmir 18-22 Mayıs 2004.
Özkan Sedat, “Meme Kanserli Hastaya Psikolojik Yaklaşım, Yaşam Kalitesi”, Meme Kanseri, ed. Erkan Topuz, İstanbul Üniversitesi, Onkoloji Enstitüsü Yayınları, İstanbul 1997.
Pagé M. Gabrielle et al., “Validation of the Numerical Rating Scale for Pain Intensity and Unpleasantness in Pediatric Acute Postoperative Pain: Sensitive to Cahnge Over Time”, The Journal of Pain, Vol. XIII, No. 4 (April), Seattle 2012.
Pargament Kenneth I., “Tanrım Bana Yardım Et: Din Psikolojisi Açısından Başa Çıkmanın Teorik Çatısına Doğru”, çev. Ahmet Albayrak, Tabula Rasa-Felsefe Teoloji, Y. III, S. 9, Isparta 2003.
Ramirez S. P. et al.,”The Relationship Between Religious Coping, Psychological Distress and Quality of Life in Hemodialysis Patients”, J Psychosom Res, Vol. LXXII, 2012.
Savaşır İskender - Hisli Şahin Nesrin, Bilişsel-Davranışçı Terapilerde Değerlendirme: Sık Kullanılan Ölçekler, Türk Psikologlar Derneği Yayınları, Ankara 1997.
Sherman Allen C. - Simonton Stephanie, “Religious Involvement Among Cancer Patients”, Faith and Health, ed. Thomas G. Plante - Allen C. Sherman, The Guilford Press, New York 2001.
Stewart W. C. et al., “Review of Clinical Medicine and Religious Practice”, Journal of Religion and Health, Vol. 52, No. 1, NY 2013.
Şengül Fatma, Dindarlık ve Ruh Sağlığı İlişkisi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 2007.
T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kanser Daire Başkanlığı, 2009 Kanser İnsidansları, GLOBOCAN 2012, http://www.kanser.gov.tr/daire-faaliyetleri/kanser-istatistikleri.html, (07.04.2014).
Tarhan Nevzat, İnanç Psikolojisi, Timaş Yayınları, İstanbul 2009.
Tulunay M. - Tulunay F.C., “Ağrı Değerlendirilmesi ve Ağrı Ölçümleri”, Ağrı, ed. S. Erdine, Alemdar Ofset, İstanbul 2000.
Yapıcı Asım - Zengin Salih, “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Dinin Etkisini Hissetme Düzeyleriyle Psiko-Sosyal Uyumları Arasındaki İlişki”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. III, S. 2, Adana 2003.
Yapıcı Asım, Ruh Sağlığı ve Din: Psiko-Sosyal Uyum ve Dindarlık, Karahan Kitabevi, Adana 2007.
Yılmaz Eren, Kronik Ağrılı Hastalarda Yaşam Kalitesi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 2006.
Yoğurtçu Fatma, Yetişkinlerde Dindarlık ve Ruh Sağlığı, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Sakarya 2009.