ME’ÂLİMÜ’T-TENZÎL ADLI ESER BAĞLAMINDA VERŞ VE HAFS RİVAYETLERİNİN TAHLİLİ: İSRÂ VE KEHF SURELERİ ÖRNEĞİ

İmam Begavî, Mealîmu’t Tenzîl adlı tefsirinde, kıraat ilmine önem veren âlimlerden olduğu için, müfessirlerin önde gelenlerinden sayılmıştır. Bu çalışma, İmam Begavî hakkında; kıraat sunumu, kıraate verdiği önem ve onunla istişhad getirme yöntemlerini ayrıca Hafs ve Verş (rahimehumullah) ravîlerinin bu dönemde en çok okunan Kur’an tilavetleri ve Hafs ve Verş kıraatlerinin çok yaygın olduklarını açıklamak için yapılmıştır. İki ravî arasındaki kıraat farklılıkları anlam farklılığına yol açtığı için, bu çalışma iki kıraaat arasındaki farkı ve meydana gelen anlam değişikliklerini açıklamıştır. Bu çalışma, kıraatler arasındaki farklılıkları açıklarken İmam Begavî’nin kendi kitabı Mealîmu’t Tenzîl ’de İsrâ ve Kehf adlı surelerde bulunan kıraat ve ona bağlı olan anlam farklılıklarını açıkladığı şekle göre yapılmıştır. Ayrıca mevcut ise diğer kıraat âlimlerinin ve müfessirlerin yöntemleri de eklenmiştir.

COLLECTION AND DIRECTION OF THE TWO NARRATIONS HAFS AND WARSH FROM THE BOOK “MA’ALIM AL-TANZIL”. (SURAT ALISRAA AND SURAT AL-KAHF EXAMPLES)

Imam Al-Baghawi is one of the most notable interpreters of the Quran that highlighted the discipline of Qira’at in his exegesis “Ma’alim Al-Tanzil”. Therefore, this study presented his method in the presentation and invocation of the Qira’at. Because the two narrations Hafs and Warsh are the most widespread recited narrations in this era, and because of the great effect different narrations have on the interpretation of the Quran, this study portrays the differences in these recitations and their resulting effects. This was done based on what Imam al-Baghawi’s discussed in “Ma’alim Al-Tanzil” about the differences in the Qira’at and his specific explanation of these features in Surat Al-Isra and Al-Kahf addition to the guidance provided by other interpreters and scholars of the Qira’at when available

___

Dani, Ebu Amr Osman Bin Said, Cami-ul Bayan Fil-Kiraati's-seba, Sharjah Üniversitesi tarafından derlenen Üniversite Tezleri, İslami İlimler Fakültesi, Kitap ve Sünnet Konuşmaları Derlemesi, 1. baskı, h.1428-m. 2007.

Dani, Ebu Amr Osman Bin Said, Et-Teysir Fil-Kiraati's-seba, tahkik: Dk. Hatim Damın, Sahabe Yayınevi, Şarika, 1. baskı, m.1997.

Ebu Hayyan Endülüsi, Esir'üd-Din Muhammed bin Yusuf, El-bahr el-muhit fi et-tefsir, tahkik: Sıtkı Muhammed Cemil, El-fikir yayınevi, Beyrut, h.1412 .

Ebu Hayyan Endülüsi, Esir'üd-Din Muhammed bin Yusuf, El-Behr'ülMuhit Tefsiri, tahkik: Adil Ahmed Abdulmevcud ve diğerleri, İlmi kitab yayınevi, Beyrut, 1. baskı, h. 1422 - m. 2001.

Ed-Dimyati, Şahabettin Ahmet bin Muhammed bin Abdulğani, İthaf fudale el-beşer fi el-kıraat el-erbaata aşar, tahkik: Enes Mahra, el-Kutub İlmiye Yayınevi, Beyrut, 1. baskı, h.1419.

El-Adanavi, Ahmed b.Muhamned, Tabakatül-Mufessirin, tahkik: Süleyman b. Salih el-Hizyi, Mektebetül-ulum ve'l Hikem, Medinetü'l - Münevvere, 1. baskı, h. 1417- m. 1997.

El-Alusi, Mahmud b. Abdullah El-hüseyni, Ruhül Meani fi Tefsiril kuranil Azim vessebil Mesani, Dar ihya' üt-Türasi'l-Arabi, Beyrut.

El-Bağvi el-Hüseyin bin Mesut el-Fera, Muallim et-tenzil, el-Kutubu’l-İlmiye Yayınevi, Beyrut, 1. baskı, h.1424.

El-Bez, Muhammed Abbas, Mebahis fi ilmi'l kıraat mea beyani usuli rivayeti Hafs, Darü'l kelime, kahire, 1.baskı, h.1425- m. 2004.

El-Esnawi, Cemaleddin Abdürrahim, Tabakat Eşşafiyye, tahkik: Kemal Elhut, Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2. baskı, h.1407 – m.1987.

El-Farahidi, Halil b.Ahmed b. Amr b.Temim, (ö.174h.), Al-Ayn, Tahkik: Dr. Mehdi el-Mahzumi, Dr. İbrahim Samaraî, Darü’l-Mektebeti’lHilâl.

El-Hamevi, Yakut bin Abdullah, Mucem'ül Buldan, Fikir Yayınevi, Beyrut.

El-Hamzhani, el-Hasan bin Ahmed, Gayet-ül İhtisar, tahkik: Muhammed Fuad, el-Hayriye Üniversitesi Kur'an-ı Kerim’i Koruma, Cidde, 1.baskı, h.1414- m.1994.

El-Kadı, Abdülfettah Abdülgani, El Buduru elzehra fi kıraat el aşere el mütevetira, Dar’ül-Kitabu’l-Arabi, Beyrut, 1.baskı, h. 1401.

El-Kastalani, Ahmed b.muhammed, Lataiful işarat li fununu el kıraat, tahkik: Amir el seyyid, ve Abd el sabur Şahin, İhyau et-Teras Heyeti, Kahire, h.1392.

El-Kaysi, Mekki b.ebi Talip, El keşf an vucuhil kiraatis es-seb a ve ilalyhe ve hucecihye, Tahkik: Dr. Muhyeddin Ramazan, Risale Müessesesi, Beyrut, 5.baskı, h. 1418- m. 1997.

El-Kaysi, Mekki b.ebi Talip, Müşkil irabul kur-an, Tahkik: Hatim Salih azZamin, Risale Müessesesi, Beyrut, 2.baskı, h. 1405.

El-Kurtubi, Muhammed b.Ahmed b.ebi Bekr (ö.671h.), El-câmi li Ahkamı' l kur'an, tahkikat: Ahmed el Berduni ve İbrahim Alfişh, Darü’lKütübi’l-Mısriyye, Kahire, 2. Baskı, h.1384 – m. 1964.

El-Muhalleleti, Rıdvan bin Muhammed, Şerh el-Alemetü El-Muhalleleti bi'lkavl el-Veciz Fi Fevasıl el-Kitab el-Aziz Ele Naimeti el-Zühr li İmam elŞatibi, Tahkik: Abdurezzak bin Ali İbrahim Musa, 1. baskı, h. 1412- m. 1992.

El-Nahhas, Ebu Cafer Ahmed bin Muhammed bin İsmail, Maani’l Kur'an, Tahkik: Muhammed Sabuni, Ümmü'l-Qura Üniversitesi, Mekke, 1.baskı, 1409 h.

El-Nahhas, Ebu Cafer Ahmed bin Muhammed bin İsmail, İrab el-Kur'an, tahkik: Züheyr Gazi Zahid, Âlem Kitap, Beyrut, 3. baskı, h. 1409- m.1988.

El-Râzî, Ebû Abdullah Zeynüddin Muhammed b. Ebî Bekr b. Abdülkadir, Muhtârü’s-Sıhah = Mu’cemü'r-Razi , Dımaşk: Matbaatü’l-Amireti’şŞarkıyye, M. 1999-h.1420 .

En-Nahas Ebu Cafer Ahmet bin Muhammed bin İsmail, İrab el-Kur-an, Tahkik: Zahir Gazi Raşit, Alimü’l-Kutub, Beyrut, 3. baskı, h.1409- m.1998

Es-Sebki, Abdülvehab Bin Ali, Tabakat'üş-Şafiiyet'ül-Kübra, tahkik: Mahmud Muhammed Et-Tanahi ve Abdülfettah El-Halu, İsa ElBab'ül-Halabi matbaası, Kahire, 1. baskı, h.1386.

Et-Taberi, Ebû Cafer İbn Cerir Muhammed b. Cerir b. Yezid, Câmiü'lbeyân fî tefsiri'l-Kur'ân. Beyrut: Dârü'l-Fikr, m. 2000 - h.1420 .

Ez-Zahabi, Muhammed bin Ahmet bin Osman, Siyr âlem en -nubele, tahkik: Şuayb el-arnavut, müessese er-risale, Beyrut, 1. baskı, h.1405.

Ez-Zamahşeri, Mahmud Bin Ömer El-Harezmi, Kaşif en Hakakik'üt-Tenzil ve Uyûnül Ekavil fi vechu't-Te'vil, tahkik: Abdurrezzak El-Mehdevi, Daru ihyai't-türasi'l-arabi, Beyrut.

Ez-Zehebi, Muhammed bin Ahmed Ez-Zehebi, el-İber fi Haberi Men Aber, tahkik: Muhammed Es-Said Bin Zeglul, İlim Kitabı Yayınevi, Beyrut.

Ez-Zerkali, Hayreddin Mahmud Bin Muhammed, el-Alam, Daru ilmi Melayin, Beyrut, 16. baskı, m. 2005.

Ez-Zerkaşi, Muhammed Bin Bahadır, el-Burhan fi Ulum'ul-Kur’an, tahkik: Muhammed Ebu Fazıl İbrahim, Marifet yayınevi, Beyrut, 1. baskı, h.1391.

Ez-zucec, İbrahim bin es-seri, Maani el-Kur-an ve İrabuhu, tahkik: Abdulcelil Abduşşelbi, Hadis yayınevi, Kahire, h.1424

Fahreddin Râzî, Ebu Abdillâh (Ebü'l-Fazl) Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn, et-Tefsirü'l-kebir = Mefatihü'l-gayb, Beyrut: Dâru İhyâi't-Türâsi'l-Arabî, m. 1934.

Ferra, Yahya b. Ziyad, Meani’l-Kur’an, sunan: İbrahim Şemseddin, Darü’lKütübü’l-İlmiyye, Beyrut, 1. baski, h. 1423- m. 2002. Fuyumi, Ahmed b. Muhammed, Misbahu’l-Münir fi garibi şerhu’l-Kebir, Mektebetu’l-İlmiyye, beyrut.

Ibn Mücahid El-Bağdadi, Muhammed b.musa, Kitabu’s-Seb’a fi’l-Kıraat, tahkik: Şevki Zayf, Darü’l-Maarif, Kahire, 2.baskı, h. 1400.

İbn Aşur, Muhammed Tahir b. Muhammed b. Muhammed et-Tunusi, Tefsirü’t-Tahrîr ve't-Tenvîr, Tunis : ed-Dârü't-Tunisiyye, M. 1984.

İbn Atiye, Abdulhak bin Galip bin Abdurrahman (Ö.H.542), Mahrur'ulVeciz fi Tefsir el-Ku'ranil-Aziz, inceleme: Abdusselam Abduşşafi Muhammed, el-Kitabu'l-İlmiyye Yayınevi, Beyrut, 1.Basım, H. 1422.

İbn ebi Meryem, Nasr bin Ali bin Muhammed el-Şeyrazi el-Fârisi, elMuvaddah fi Vucuhi’l-Kıraat ve İleliha, tahkik: Ömer bin Hamdeni elKübeysi, 3. Baskı, Mekke Mükerreme, h. 1426 – m. 2005.

İbn Halkan. Ahmed bin Muhammed, Vafiyat'ül-Ayan ve Enbai Ebnai'zZaman tahkik: Dr. İhsan Abbas, Sadır yayınevi, Beyrut, 1. baskı, m.1972.

İbn Huveyli, Ebu Abdullah, Hüseyin bin Ahmed, el-Hucce fil-Kiraati's-Seba, tahkik: Abdulala Salim Mükrim, Şuruk yayınevi, Beyrut ve Kahire, 3. baskı, h.1399 - h.1979.

İbn Mahran, Ebi bekir Ahmet bin El-hüseyin bin Mahran el-Asbahani, elgaye fi’l-Kıraati’l-Aşar, tahkik: Muhammed Gıyas el-Cunbez, Şuvef Yayınevi, Riyad, 2. baskı, h.1411- m.1990.

İbn Manzur, Ebü'l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî, Lisanü'l-Arab. Beyrut: Dâru Sadır, h.1414.

İbn Zencele, Abdurrahman bin Muhammed, Huccet'ül-Kiraat, tahkik: Said Afgani, Müesset'ül-Risale, Beyrut, 5. baskı, h.1422 - m.2001.

İbnu'l-cezeri, El-hafız ebi El-hayr Muhammed bin Muhammed bin Muhammed ed-dimeşki, Tahbir et-teysir fi’l-Kıraati’l-Aşar, tahkik: Ahmet Muhammed Muflih, Furkan yayınevi, Umman, 1. baskı, h.1421.

İbnü'l Cezeri, Muhamed b.Muhammed b. Muhammed b. Ali b. Yusuf, EnNeşru fi'l-kıraati'l-Aşr, tahkik: Ali Muhammed Ed-dibeâ, mektebetur-riyazi'l hadise, Er-riyaz, 1 baskı, h. 1406.

İbnü'l Cezeri, Muhammed b. Muhamed b. Muhammed b.Yusuf, Muncidu'lMukriin ve Mürşidu't-Talibin, tahkik: Arif eş-şeyh, Daru'l-Kütübi'lİlmiyye, Beyrut,1 baskı, h. 1423 – m. 2002.

İbnü'l-Cevzi, Abdurrahman b.Ali b.Muhammed, Zadü'l-Mesir fi ilmi't-Tefsir, tahkik: Zuheyr şaviş, el-Mektebu'l İslami, Dimaşk,9 baskı, h. 1407- m.1987.

Key Lesternic, Dogu Hilafetinin Şehirleri, İrabini yapan: Beşir firnas ve Korkis Avvad, Irak'ın İlmi Camiası, Rabıta Matbaası, Bağdad, h. 1373.

Mahdawi, Ahmed bin Ammar, Şarh el-Hidaya, tahkik: Hazem Said Ramazan, Mektebe Rüşd, Riyad, 1. Baskı, h. 1416 – m. 1995.

Maurice Lombard, İlk Dört Yüzyıl Boyunca İslam Dünyasının Tarihi Coğrafyası, Tercüme: Abd al-Rahman Hamida, Daru’l-Fikr, Şam, 1399 h.

Muhaysin, Muhammed Salim, el-Muğni fi Tevcihi'l-Kıraat, el-Ezher Fakülteleri Kütüphanesi, Kahire ve Beyrut, 4. Baskı, h.1413 - m. 1993.