İMAM MÂTÜRÎDÎ VE EBUSSUÛD"UN TEFSİRLERİNDE HZ. MERYEM

Hz. Meryem, Hıristiyanlıkta olduğu kadar, Kur"an"ın ona yüklemiş olduğu anlam sebebiyle İslâm dünyasında da önemli bir karakterdir. Onun örnek yaşantısına dair anlatıların Kur"an tefsirlerinde sıklıkla zikredildiğini görmekteyiz. Bu çalışmamızda, dirayet tefsir ekolüne dâhil iki eserde Hz. Meryem ile ilgili yorum ve yaklaşımları karşılaştırmalı olarak ele almaya çalıştık. Bu tefsirlerden birincisi Ebu Mansur el-Mâtürîdî"nin Te"vîlâtü"l-Kur"an adlı eseri, diğeri ise Osmanlı Şeyhülislamlarından Hanefi-Mâtürîdî geleneğe mensup Ebussuûd Efendi"nin İrşâdu Akli"s-Selîm adlı tefsiridir. Bu iki tefsir ait oldukları tarih, coğrafya ve kültürel şartlar bakımından birtakım farklılıklar sergilerler. Bu çalışmamız boyunca söz konusu farklılıkların Hz. Meryem"i anlamada ortaya çıkardığı çeşitliliği göstermeye gayret ettik. Her iki tefsirin de, kullandıkları metotlar ve atıfta bulundukları kaynaklar açısından değerlendirilmesi yapılarak Hz. Meryem"in hikâyesini nasıl ele aldıklarını inceledik. Çalışmamızın sonunda, bu çeşitliliğin günümüze sağlayabileceği katkılar üzerine bir değerlendirmede bulunduk.

VIRGIN MARY IN COMMENTARIES OF IMAM MATURIDI AND EBUSSUUD

Virgin Mary, is an important character in the Islamic World, due to the meaning given to her by the Qur'an, as well as in Christianity. Therefore, we see that the narratives of her exemplary life are frequently mentioned in the Qur'an commentaries. In this paper, we try to examine comperatively comments and approaches about Mary, in two rational commentary works. The first of these commentaries, Abu Mansur al-Mâtürîdî's work, Te'vîlâtü'l Koran, and the other one is Ottoman Sheikhulislam Ebussuud"s İrshadu Akli al-Salim. These two commentaries have some differences in terms of historical, geographical and cultural conditions. In this paper, we tried to show the diversity which caused by the these differences, in understanding Mary. We look at how they are dealing with Mary"s story, in terms of sources and methods, they use. At the end of our study, we present an evaluation, if this diversity can provide contributions of today.

___

Adam, Hüdaverdi, "Nübüvvete Dair ?ki Mesele, Nebi ile Rasul Arasındaki Fark ve Kadının Peygamberliği", Sakarya Üniversitesi ?lahiyat Fakültesi Dergisi, 1996, sayı: 1, ss. 95-105.

Ahmed b. Hanbel, Müsned, tah. ?uayb el-Arnavud, Müessesetü"r-Risale, 1999.

Aydemir, Abdullah, Ebussuud Efendi ve Tefsirdeki Metodu, Ankara 1969.

Aydemir, Abdullah, Tefsirde ?srailiyyat, ?stanbul 1992.

Aziz S. Atiya, Doğu Hıristiyanlığı Tarihi, çev. Nurettin Hiçyılmaz, ?stanbul 2005.

Bedir, Ahmed, "Kur"an ve ?ncillere Göre Hz. ?sa"nın Var Olduğu ?leri Sürülen Karde?leri Meselesi", Harran Üniversitesi ?lahiyat Fakültesi Dergisi, IV (1998), ss. 124-129.

Buhârî, el-Câmiu"s-Sahih, tah. Muhammed Zehîr b. Nâsır, Dâru Tavki"nNecât, 1422.

Cerrahoğlu, ?smail, "Ebus-Suûd ve Tefsiri", Diyanet ??leri Ba?kanlığı Dergisi, c. XIII, s. 4, ss. 195-203.

Düzdağ, Ertuğrul, Ebussuud Efendi Fetvaları, ?stanbul 1983.

Ebussuûd, ?r?âdu Akli"s-Selîm ilâ Mezâya"l-Kitâbi"l-Kerîm, tah. Abdülkâdir Ahmed ,,Atâ, Riyâd 1971.

Emmerich, Anne Cathrine, Life of Blessed Virgin Mary, trans., Sir Michael Palairet, Cambridge 1953.

Foster, Paul, The Non-Canonical Gospels, London 2008.

Galli, Ahmed, "Mâtürîdî Tefsirinin Bazı Yönleri", DEÜ ?lahiyat Fakültesi Dergisi, s. 4, ss. 467-480.

Hâkim en-Nîsâbûrî, el-Müstedrek ale"s-Sahihayn, Dâru"l-Kutubi"l-?lmiyye, Beyrut 1990.

Harman, Ömer Faruk, "Meryem", D?A, XXIX, ss. 236-242.

?bn Hazm, el-Fasl, Beyrut 1996.

Kemalpa?azâde, "Risâle fi"l-?htilâf beyne"l-E?â"ira ve"l-Mâtüridiyye", Hamsu Resâil fi"l-Firak ve"l-Mezâhib, haz. Seyit Bahcıvan, Kahire 2005.

Kermeli, Eugina, "Ebu"s-Su,,ûd"a Göre Kilise Vakıfları ve Osmanlı Hukukundaki Teori ve Pratiği", çev. Özgen Özcan, Vakıflar Dergisi, sayı: 34 (2010), ss. 165-175.

Marulcu, Hasan Tevfik, "Hıristiyanların Hz. Meryem"e Tanrılık ?snadı: Müslüman Kelamı Açısından Bir Değerlendirme", SDÜ ?lahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 24 (2010), ss. 61-72.

Mâtürîdî, Ebû Mansur, Te"vîlâtü"l-Kur"an, tah. Ahmed Vanlıoğlu, ?stanbul 2005.

Müslim, el-Câmiu"s-Sahih, Dâru"l-Cîl, Beyrut trs.

Placher, W.C., A History of Christian Theology, Philadelphia 1983.

Rogers, Adrian "A Portrait of Christ", http://www.oneplace.com/ministries/love-worthfinding/read/articles/a-portrait-of-christ-10200.html

(20.10.2015).

Sarıkçıoğlu, Ekrem, Diğer ?nciller (Apokrif ?nciller), Isparta 2005.

Tirmizî, Sünen, Dâru"l-Cîl, Beyrut 1998 Tümer, Günay, Hıristiyanlıkta ve ?slâmda Hz. Meryem, Ankara 1996.

Uludağ, Süleyman, "Keramet", D?A, XXV, 265-268.

Zemah?erî, el-Ke??âf, tah. ?eyh Âdil Ahmed Abdülmevcud, Riyad 1998. Zeyla,,î, Cemalüddin, Tahricu"l-Ehâdîs, Riyad 1414.