YAYLA VE MERA YASAKLARININ KÜÇÜKBAŞ HAYVANCILIK FAALİYETLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: VAN ÖRNEĞİ

İklim ve yeryüzü şekilleri gibi coğrafi etmenler ile birtakım beşeri faktörler yapılan hayvancılık türünü ve şeklini belirlemektedir. Van’ın da sahip olduğu coğrafi koşullar gereği tarih boyunca küçükbaş hayvancılığın yaygın olmasını sağlamıştır. Yükselti ortalamasının çoğunlukla 2000 metrenin üzerinde olması, iklimin kurak dönemler içermesine bağlı olarak bitki örtüsünün zayıf olması, bitkisel tarım olanaklarının sınırlı olması küçükbaş hayvancılığın yapılmasını zorunlu kılmıştır. İl genelinde yapılan hayvancılığın % 82’sini küçükbaş hayvancılık faaliyetleri oluşturuyorken sadece % 6’sı, büyükbaş hayvancılık faaliyetlerinden oluşmaktadır. Nitekim ilde yapılan küçükbaş hayvancılık faaliyetlerinin temel kaynağını çoğunlukla yayla ve mera alanları oluşturmaktadır. Kaba ve kaliteli yem konusunda önemli bir besin deposu durumunda olan yayla ve meralar küçükbaş hayvancılık faaliyeti için hayati bir öneme sahiptir. Yaylalar sadece otlatma dönemi olan yaz mevsimi için değil yıl boyunca hayvansal besin temininde bir kaynak görevi üstlenmektedir. Küçükbaş hayvancılığın gelişimi ve sürdürülebilirliği bakımından önem arz eden yayla alanlarının güvenlik gerekçesiyle yasaklanmış olması hayvancılık faaliyetlerinin hızlı bir şekilde gerilemesine neden olmakla birlikte hayvansal üretimin de son derece sınırlı olmasına neden olmaktadır. Yasaklar özellikle hayvan başına düşen et ve süt veriminin azalmasına ve hayvancılıkla uğraşan çiftçi sayısının azalmasına neden olmaktadır. Bu çalışmada da söz konusu yaylaların güvenlik gerekçesiyle yasaklanmasının hayvancılık faaliyetleri üzerindeki etkisi tartışılacaktır. 2017 yılı itibari ile Van nüfusunun % 38’i kırsal alanlarda yaşamaktadır. Yapılan saha çalışmasına göre bu kırsal nüfusun da büyük çoğunluğu küçükbaş hayvan yetiştiriciliği ile uğraşmaktadır. Yayla yasakları söz konusu çiftçilerin hayvancılık sektöründen uzaklaşmalarına ve kırsal ekonominin zayıflamasına sebep olmuştur. Çalışmanın temel amacı ise bu yayla yasaklarının hayvancılık, kırsal ekonomi, kırsal kalkınma ve kırsal nüfus üzerindeki etkilerini araştırmaktır.

Anahtar Kelimeler:

Van, Yaylacılık, Yayla Yasakları

The Effect of Plateau and Pasture Prohibitions on Ovine Livestock Activities: The Case of Van

Geographical factors such as climate and landforms and a number of human factors determine the type and shape of animal husbandry. Due to the geographical conditions of Van, sheep farming has been widespread throughout history. The elevation average is mostly above 2000 meters, the vegetation is weak due to the arid periods, and the limited opportunities for vegetative farming make it compulsory for ovine livestock. While 82% of the livestock farming in the province is composed of ovine livestock only 6% is composed of cattle farming activities. As a matter of fact, the main source of ovine livestock activities in the province is mostly plateau and pasture areas. Plateaus and pastures, which are an important food store for coarse and quality feed, are vital for ovine livestock. The plateaus serve as a resource not only for the grazing summer season but also for the supply of animal nutrition throughout the year. The prohibition of highland areas, which are important in terms of development and sustainability of ovine livestock, for reasons of security, causes rapid decline in animal husbandry activities and also causes the animal production to be extremely limited. The prohibitions lead to a decrease in meat and milk yields per animal and a decrease in the number of farmers engaged in animal husbandry. In this study, the effect of prohibiting these plateaus for security reasons on livestock activities will be discussed. As of 2017, 38% of Van's population lives in rural areas. According to the field study, the vast majority of this rural population is engaged in sheep breeding. Prohibitions Of Transhumance have caused these farmers to move away from the livestock sector and weaken the rural economy. The main purpose of this study is to investigate the effects of these highland bans on livestock, rural economy, rural development and rural population.

Keywords:

Van, Transhumance, Prohibitions Of Transhumance,

PDF

___

Abiola, F.A., Teko-Agbo, A., Biaou, C. And Niang M. (2005). Socıo-Economıc And Anımal Health Impact Of Transhumance, Ecole Inter-Etats des Sciences et Médecine Vétérinaires BP 5 077 Dakar, Senegal.
Alagöz, C.A.(1993(, Türkiye’de Yaylacılık Araştırmaları. A.Ü. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi, Coğrafya Araştırmaları Dergisi, Sayı: 2, Ankara
Baysal, A. (2012). Doğu Anadolu Arkeolojisinde Göçebelik ve Yaylacılık Kültürü (M.Ö. II. Bin) :Veriler Işığında Yeni Düşünceler. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (23), 255-268. Bursa.
Braudel, F. (1993). II. Felipe Döneminde Akdeniz ve Akdeniz Dünyası I. İmge Kitap Evi Yayınları. Ankara.
Darkot, B. (1968). Türkiye İktisadi Coğrafyası. İstanbul Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 1307, Coğrafya Enstitüsü Yayın No: 51. İstanbul.
Emiroğlu, M. (1977). Bolu’da Yaylalar Ve Yaylacılık. Ankara Üniversitesi, Dil Ve Tarih -Coğrafya Fakültesi Yayınları. Ankara.
Erinç, S. (1953). Doğu Anadolu Coğrafyası. İst. Üniv. Ed. Fak. Coğr. Ens. Yay. No: 15. İstanbul.
Koday S. (2005). Doğu Anadolu Bölgesinde Hayvancılık.). Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Yayınları. Erzurum.
Rozas, E.O., Sanvher, R.O., Sanosa, P., Baggethun, E.G., Garcia, V.R. and Gonzalez, J.A. (2013). Traditional ecological knowledge among transhumant pastoralists in Mediterranean Spain, Ecology and Society 18(3), Spain
Röportaj: Prof. Dr. Suphi DENİZ, 16.05.2019. Veterinerlik Fakültesi, Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Anabilim Dalı. Van
Saraçoğlu, H. (1956). Doğu Anadolu Bölgesi, Milli Eğitim Bakanlığı, Maarif Basımevi, Cilt I. İstanbul
Tolun-Denker, B. (1977). Yerleşme Coğrafyası, Kır Yerleşmeleri. İstanbul Üniversitesi Yayınları, No: 2275. Coğrafya Enstitüsü Yayınları, No: 93, İstanbul.
TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu (2018). https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr
Tümertekin, E. ve Özgüç, N. (2016). Ekonomik Coğrafya, Küreselleşme Ve Kalkınma. (On beşinci Basım). Çantay Yayınları. İstanbul.
Van Tarım ve Orman İl Müdürlüğü (2017). Çayır ve Mera Birimi, Van’ın Çayır ve Mera Alanları.
Zaman, M. (2007), Doğu Karadeniz Kıyı Dağlarında Yaylalar ve Yaylacılık. Atatürk Üniversitesi Yayınları, No: 960. Erzurum
Zogib, L. (2014). On the Move – for 10’000 years: Biodiversity Conservation through Transhumance and Nomadic Pastoralism in the Mediterranean, ‘Turkey - the ecological knowledge of the Sarikeçililer nomads’, p.58. Switzerland