Yıldırım ATAYETER, Onur YAYLA, Uğur TOZKOPARAN

Şelaleler, Türkiye’nin Şelalelerine Yeni Bir Örnek Tekke (Çorçol) Şelalesi ve Turizm Potansiyeli (Gümüşhane)

Yurdumuzun jeolojik ve jeomorfolojik şartları bizlere oluşan yeryüzü şekillerinin zenginliği açısından birçok önemli farklılık sunmaktadır. Jeolojik bakımdan genç durumdaki Türkiye’nin yükselti ve eğim şartları jeomorfolojik bakımdan birçok özel şeklin oluşmasına yardım etmiştir. Akarsuların üzerine yerleştiği bu genç arazide oluşan özel şekillerden bir tanesi de şelalelerdir. Ülkemizde son yıllarda özellikle alternatif turizm faaliyetlerinin ön plana çıkmasıyla doğal oluşumlar giderek artan şekilde dikkat çekmeye başlamıştır. Bu doğal oluşumlardan şelaleler son yıllarda turistler tarafından daha çok tercih edilmekte ve bulundukları yerlerin ekonomik gelirlerini artırmada olumlu etkiler sağlamaktadırlar. Araştırmamıza konu olan Tekke Şelalesi de çevresinde barındırdığı turizm potansiyeli ile Gümüşhane ili ve ülkemiz için önemli bir turistik destinasyon olarak planlanabilecek doğal kaynaklarımızdandır. Bu araştırma, Tekke Şelalesi ve çevresinin fiziki ve beşeri coğrafya özelliklerinin ortaya konulması ve bu sahanın turizme kazandırılması amacıyla yapılmıştır. Araştırma için ilk olarak büro çalışmaları ile ön incelemeler, değerlendirmeler yapılmış ve literatür taranmıştır. Gümüşhane ili Tekke Köyü sınırları içerisinde yer alan daha önce tanıtımı yapılmamış bu sahada yapılan gözlemler ile Tekke Şelalesi’nin fiziki coğrafya özellikleri ve şelale yakın çevresinin turizm potansiyeli ile ilgili veriler kayıt altına alınmıştır. Araştırmanın verileri Ağustos 2018’de Tekke Şelalesi havzasında yapılan saha gözlemlerinden elde edilmiştir. Sahada yerinde yapılan tespitlerde altimetre, GPS ve fotoğraf makinası kullanılmıştır. Araştırma sahasının haritaları Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) teknikleri ile gözlemlerde edilen bilgilerin bir araya getirilmesi ile oluşturulmuştur. Söz konusu haritalar MTA ve Harita Genel komutanlığının hazırladığı (1:25.000, 1:100.000 ve 1: 500.000 ölçekli) saha ile ilgili topografya, Jeoloji haritaları paftalarından yararlanılarak elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Gümüşhane Şelaleler, Tekke Şelalesi, Turizm Potansiyeli, Tekke

PDF

___

Alemdağ, H. (2018). Bahçecik (Gümüşhane-Tekke) Traverten Ocağındaki Kırık, Çatlak, Boşluk ve Süreksizliklerin Yer Radarı (GPR) Yöntemi ile Araştırılması. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeofizik alanında Basılmamış Yükseklisans Tezi.
Atabey, E. (2002). The formation of fissure ridge type laminated travertine-tufa deposits microscopical cheacteristics and diagenesis, Kirs¸ehir, central Anatolia. Bullettin of the mineral research and exploration 123–124.
Atayeter, Y., Çiloğlu, M. H. ve Büyükkal, A. H. (2007). Uçansu Çağlayanları (Gebiz-Antalya). Marmara Coğrafya Dergisi, 207-222.
Atayeter, Y., Tozkoparan, U., Yayla, O., (2018), Halgent Şelalesi (Gümüşhane), SDÜ, Fen Edeb Fak. Sos Bil. Der., S:45, s:260-277.
Ayaz, E., (2002). Travertenlerde Gözlenen Morfolojik Yapılar ve Tabiat Varlığı Olarak Önemleri. Cumhuriyet Üniversitesi Müh. Fak. Dergisi., Seri A-Yerbilimleri C.19, S.2, 123-134.
Aygen, T. (1987). Şelaleler. İlgi Dergisi, 1-9.
Bulut, İ. (2010). Aybastı (Ordu) Şelale ve Çağlayanları. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi, 1-14.
Ceylan, M. A. (2000). Güney Çağlayanının Rekreasyonel Önemi. Doğu Coğrafya Dergisi, 61-76.
Chisholm, G. G. (1885). Waterfalls and Rapids. Scottish Geographical Magazine, 401-422.
Doğanay, H. (1990). Turistik Potansiyeli Yönünden Gürlevik Çağlayanı. Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi, 147-161.
Doğanay, H. (1994). Tortum (Uzundere) Çağlayanı ve Turistik Potansiyeli. Türkiye Kalkınma Bankası Turizm Yıllığı, 76-92.
Doğanay, H. (2000). Türkiye’de Az Tanınan Üç Doğa Harikası:Tomara-Sarıkayalar ve Muradiye Çağlayanlar. Doğu Coğrafya Dergisi, 1-25.
Doğanay, H., ve Uzun, A. (1996). Tomara Çağlayanı Raporu. Gümüşhane: T.C. Gümüşhane Valiliği.
Elibüyük, M., Yılmaz, E., (2010), Türkiye’nin Coğrafi Bölge ve Bölümlerine Göre Yükselti Basamakları ve Eğim Grupları, Coğrafi Bilimler Dergisi Cbd 8 (1), 27-55 (2010).
Engeln, O. D. (1942). Geomorphology: Systematic and Regional. The United States of America: The Macmillan Company.
Engin, İ. (1992). Değirmendere-Yanbolu deresi ve Harşit çayı arasındaki sahanın bitki coğrafyası. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü s:146, İstanbul.
Erginli, Z. (2018). Siyâsetle Tasavvufun Bir Kesişme Noktası Olarak Gümüşhane. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 11-39.
Erinç, Jeomorfoloji-I, s: 485, Der yayınları, 2000.
Fatsa, M. (2011). Doğu Karadeniz Bölgesi’nde Vakıf Yoluyla İskân Metoduna Bir Örnek: Alucra’da Çağırgan Zâviyeleri . Vakıflar Dergisi, 87-100.
Gardner, T. (1983). Experimental study of knickpoint and longitudinal profile evolution in cohesive homogeneous material. Geological Society of America Bulletin, 664-672.
Gibson, J. ( 1887). Great waterfalls, cataracts and geysers described and illustrated. London: Nelson and Son.
Harita Genel Komutanlığı, (1984) Türkiye Topografya Haritaları, 1:25.000 Ölçekli Trabzon- H43-a1 Paftası, Ankara.
Holland, W. N., ve Pickup, G. (1976). Flume study of knickpoint development in stratified sediment. Geological Society of America Bulletin, 76-82.
Holley, G. (1983). The Falls of Niagara with supplementary chapters on the other. New York: Armstrong ve Son.
İlhan(Lahn), E. (1944). Tortum Gölü ve Tortum Şelalesi. Türk Coğrafya Dergisi, 137-142.
İzbırak, R. (1978). Hidrografya Akarsular ve Göller. Ankara: Ankara Üniversitesi Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi Yayınları.
Keskin, İ., (2016)., M.T.A. Genel Müdürlüğü Türkiye Jeoloji Haritaları Serisi, 1:100.000 Ölçekli Trabzon-H44 Paftası, Ankara.
M.T.A 1:500.000 Ölçekli sayısal haritalarından yararlanılmıştır. ( http: // www. mta. gov. Tr / v3. 0 / hizmetler / 500 cd ).
Orhan, T., Karahan, F. (2010). Uzundere İlçesi ve Yakın Çevresinin Ekoturizm Potansiyelinin Değerlendirilmesi, Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 11 (1), ss. 27-42.
Plumb, G. A. (2013). Waterfall Lover's Guide Pasific Northwest. United States of America: Mountaineers Books.
Pedley, H. M. (1990). Classification and Environmental Models of Cool Freshwater Tufas. Sedimentary Geology, 68, 143-154.
Rashleigh, E. (1935). Among the waterfalls of the world. London: Jarrolds.
S. Philbrick, S. (1970). Horizontal configuration and the rate of erosion of Niagara Falls. Geological Society of America Bulletin, 3723-3732.
Schwarzbach, M. (1967). Iceland waterfalls and a genetic classification of waterfalls in general. Zeitschrift fu¨r Geomorphologie, 377-417.
Sever, R., ve Kopar, İ. (2009). Maral Şelalesi (Borçka-Artvin), Doğal Ortam Özellikleri ve Ekonomik Potansiyeli. Türk Coğrafya Dergisi, 17-29.
Solmaz, F. (1998). Gümüşhane Çevresinde Karst Şekilleri. Türk Coğrafya Dergisi, 151-162.
Uzun, S., Uzun, A., Yılmaz, C., ve Zeybek, H. İ. (2005). Erfelek Çağlayanları, Sinop. Doğu Coğrafya Dergisi, 331-348.
Yalçınalp, B., Ersoy, H., Ersoy, A. F., Keke, C., Bahçecik (Gümüşhane) Travertenlerinin Jeolojik Ve Jeoteknik Özellikleri , Araştırma Makalesi / Research Article Jeoloji Mühendisliği Dergisi 31 (2) 2007 - 32 (1) 2008.
Yılmaz, E., Çiçek, İ., 2016, Türkiye “Thornthwaite iklim sınıflandırması”, Journal of HumanScienses, ISSN 254-9489, s: 3973-3994, Volume: 13 Issue: 3.
Young, R. (1985). Waterfalls: form and process. Zeitschrift fu¨r Geomorphologie, 81-95.
Zaman, M. (2000). Gümüşhane İlinin Turizm Potansiyeli. Doğu Coğrafya Dergisi, 209-236.