ŞEHİR COĞRAFYASI: TÜRKİYE’DE ŞEHİR COĞRAFYASININ GELİŞİMİ

Bu çalışmada Türkiye’deki şehir coğrafyasının gelişimi Batı Dünyası’ndaki şehir coğrafyasının gelişimi dikkate alınarak karşılaştırmalı olarak ele alınmaktadır. Çalışma, kaynak taraması yoluyla Türkiye’de şehir coğrafyası konusunda yapılmış çalışmaların, Batı Dünyası şehir coğrafyasında etkili olan yaklaşımlar açısından, içerik analizi yoluyla ortaya konulmaktadır. Çalışmanın veri kaynaklarını Türkiye’de coğrafya alanında yayınlanan süreli yayınlardaki şehir coğrafyası çalışmaları ile şehir coğrafyası konusunda yapılmış yüksek lisans ve doktora tezleri oluşturmaktadır. Çalışma, pozitifnormatif bakış açısıyla ele alınmaktadır. Türkiye’deki şehir coğrafyasının gelişim süreci üç döneme ayrılarak incelenmektedir. Bu inceleme sonucunda Türkiye’nin şehir coğrafyasında görülen yaklaşımlar ile Batı Dünyası şehir coğrafyasında görülen yaklaşımlar açısından farklılıklar olduğu ortaya çıkmıştır. Bu farklılıklar, ilk dönemde çok büyük değilken zamanla artış göstermiştir. Türkiye’deki şehir coğrafyasında Alman ve Fransız ekolünün etkisi söz konusudur. Bu etki günümüze kadar gelmiştir. Türkiye'de şehir coğrafyası, Batı Dünyası şehir coğrafyasında ortaya çıkan yakın zamanlı değişimler konusunda istenilen düzeye gelmiş değildir.

Anahtar Kelimeler:

Şehir coğrafyası, Coğrafya, Bilimsel gelişme, Türkiye, Batı Dünyası

Urban geography: Development of urban geography in Turkey

In this study, the development of urban geography in Turkey is comparatively dealt with considering the development of cities in the Western world. Working through literature review of studies on the urban geography in Turkey, content analysis is revealed in terms of effective approaches to urban geography in the Western world. The study data sources are published articles on urban geography and graduate and doctoral thesis on the urban geography in Turkey. The study is taken from a positive-normative point of view. The development of urban geography in Turkey is divided into three periods. At the end of this analysis, the approaches to urban development in Turkey and the approaches to urban development in Western world Show differences while these differences are not so severe in the initial periods, they increase in time. There is an German and France style on urban geography in Turkey. This effect is still pervasive. The changes in urban geography in Turkey are still behind the changes observed in the urban geography of the Western word.

Keywords:

Urban geography, Geography, , Scientific development, Western World,

PDF

___

Aytaç, Ö. (2007). Kent Mekânların Sosyo-Kültürel Coğrafyası, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17 (2), 199-226.
Akkan, E. (1972). Cumhuriyet’in 50. Yıldönümünde Coğrafya, Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 5-6, 1-5.
Aslanoğlu, R.A. (1998). Kent, Kimlik, Küreselleşme. Bursa: Ezgi kitabevi.
Baykal, F. (1989) Salihli Kent Coğrafyası. İzmir: Salihli Belediyesi Kültür Yayını.
Beaujeu-Garnier, J. and Chabot, G. (1967). Urban Geography. New York: Longmans Green And Co.
Bergman, E. F. (1995). Human Geography, Cultures, ConnectionsandLandscapes, Englewood Cliffs. New Jersey: Printice Hall.
Carter, H. (1976). The Study of Urban Geography. London: Hodder & Stoughton Educational.
Darkot, B. (1967). Şehir Ayrımında Nüfus Sayısı ve Fonksiyon Kriterleri, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi,16, 3-8.
Dear, M. (2002). Los Angeles and the Chicago School: İnvitationto a Debate, City and Community,1, 5-32.
Dickinson, R.E. (1948). The Scope and Status of Urban Geography. An Assessment, Land Economics, 24 (3), 221-238.
Doğanay, H. ve Doğanay, S. (2015). Coğrafya’ya Giriş. (12. Baskı) Ankara: Pegem Akademi.
Emiroğlu, M. (1975). Türkiye Coğrafi Bölgelerine Göre Şehir Yerleşmeleri ve Şehirli Nüfus, Coğrafi araştırmalar Dergisi, 7, 125-157.
Erinç, S. (1973). Elli Yılda Coğrafya. Ankara: Başbakanlık Basımevi.
Ertin, G. (1994). Eskişehir Kentinde Yerleşmenin Evrimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
Gillmor, D. (1974). A Socio-Ekonomic Geography. Dublin: Cahill Co Limited.
Gümüşçü, O. (2012). Coğrafyaya Davet. Tarihçe, Kavramlar, Yapı, Sistematik, Kaynaklar, Metod. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
Hall, T. (2001). Urban Geography (2th edition). London: Routledge.
Harvey, D. (2003). Sosyal Adalet ve Şehir. Mehmet Moralı (Çev.), İstanbul: Metris Yayınları.
Harvey, D. (2015). Kent Deneyimi. E. Soğancılar (Çev.), İstanbul: Sel Yayıncılık.
Herbert, T.D. and Thomas, J.C. (1982). Urban Geography. New York: John Wiley&Sons.
Holt-Jensen, A. (1999). Geography History & Concepts, London: Sage Publications Ltd.
Holzner, L., Dommisse, E.J. and Mueller, J.E. (1967). Toward a Theory of Cultural-Genetic City Classification, Annals of the Association of American Geographers, 57 (2), 367-381.
Hutchison, R. (2010). Encyclopedia of Urban Studies. Los Angeles, London, New Delhi, Singapore, Washington: Sega.
Johnson, H.J. (1966). Urban Geography An Introductory Analysis. New York: Pergamon Press.
Karaboran, H. (1975). "Die Stadt Osmaniye in der Oberen Çukurova. Entwicklung, Struktur und Funktionen Einer Türkischen Mittelstadt. Ein Beitrag zur Regionalen Stadtgeographie und zur Landskunde dar Südöstlichen Türkei", Heidelberg: Universität Heidelberg.
Kaya, D.A. (2017). Kentsel Coğrafya. S. S. Özdemir, Ö. B. Özdemir ve N. Uzun (Der.), Kent Planlama içinde (s.359-385). Ankara: İmge Kitabevi.
Kaya, İ. (2005). Sosyal Teori ve Beşeri Coğrafya, S. Avcı ve H. Turoğlu (Ed.), Ulusal Coğrafya Kongresi, Prof.Dr. İsmail Yalçınlar Anısına (29-30 Eylül 2005) Bildiriler Kitabı içinde (s.257-266). İstanbul.
Kayan, İ. (2000). Türkiye Üniversitelerinde Coğrafya Eğitimi Amaç, Yeni Hedefler, Sorunlar ve Öneriler, Ege Coğrafya Dergisi, 11, 7-22.
Knox, P. (1994). Urbanization, An Introduction to Urban Geography. New Jersey: Prentice Hall.
Koçman, A. (1999). Cumhuriyet Döneminde Yüksek Öğretim Kurumlarında Coğrafya Öğretimi ve Sorunları, Ege Coğrafya Dergisi, 10, 1-14.
Korkut, C. (1974). İzmir Şehrinin Coğrafi Özellikleri, Türk Coğrafya Dergisi, 22 (26), 89-105.
Kumar, K. (2010). Sanayi Sonrası Toplumdan Post-modern Topluma, Çağdaş Dünyanın Yeni Kuramları. (3. Baskı) Ankara: Dost Kitabevi.
Kurtuluş, H. (2010). Kent Sosyolojisinde Değişen Kavrayışlar ve Türkiye’nin Kentleşme Deneyimi. Ö. Uğurlu, N. Ş. Pınarcığlu, A. Kanbak, M.
Şiriner (Der.), Türkiye Perspektifinden Kent Sosyolojisi Çalışmaları içinde (s.177-226). İstanbul: Örgün Yayınevi.
Mayer, H.M. (1954). Urban Geography, In P. E. James, C. F. Jones, (Eds.), American Geography: Inventory and Prospect, New York: Syracuse University Press.
Murphy, R. E. (1974). The American City: An Urban Geography (2th Edition). New York: McGraw-Hill Book Company.
Özçağlar, A. (2000). Coğrafyaya Giriş. Ankara: Hilmi Usta Matbaacılık.
Özgüç, N. ve Tümertekin, E. (2010). Coğrafya, Geçmiş, Kavramlar, Coğrafyacılar. İstanbul: Çantay Kitabevi.
Özgür, E.M. ve Yavan, N. (2013). Türk Coğrafyacılarının İç Hesaplaşması: Neden Başaramadık? Nasıl Başarabiliriz?, Beşeri Coğrafya, 1(1), 14-38.
Öztürk, M. ve Karabağ, S. (2013). Coğrafyada Paradigmalar, Journal of European Education, 3(1), 8-32.
Pacione, M. (2005). Urban Geography, A Global Perspective. (2th edition) London and New York: Routledge.
Pinchemel, P. (1983). Geographersand the City, In J. Patten (Ed), The Expanding City. London: Academic Press.
Relph, E. (1987). The Modern Urban Landscape. London: Croom Helm.
Selen, H.S. (1945). Türkiye’de Köy Yerleşmeleri ve Şehirleşme Hareketleri, Türk Coğrafya Dergisi, 3 (7-8), 97-106.
Smailes, A.E. (1966). The Geography of Towns, London: Hutchinson.
Soja, E.W. (2017). Post Modern Coğrafyalar, Eleştirel Toplumsal Teoride Mekânın Yeniden İleri Sürülmesi. Y. Çetin (Çev.), İstanbul: Sel Yayıncılık.
Somuncu, M. (1995). Kayseri Şehri’nin Kuruluşu ve Gelişmesi, Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 4, 127-146.
Strand, S. (1973). Urban Geography (1950-‘70): A comprehensive Bibliography of Urbanism as Reflected in the Articlesand Book Reviews of 72 American, Canadian, British, Dutchand Scandinavian Geographical Periodical. İllinois: Monticello.
Şen, E. (1971). Die Entwicklung der Wohngebiete der Stand Ankara Seid 1923 Under Besonderer Berücksichtigung des Gecekondu-Phänomens, Saarbrücken: Phil. Diss.
Şen, E. (1974). Ankara Şehri Mesken Alanlarının Gelişimi (Gecekonu Sorunu Açısından), Türk Coğrafya Dergisi, 22 (26), 73-86.
Şengül, H.T. (2009). Kentsel Çelişki ve Siyaset, Kapitalist Kentleşme Süreçlerinin Eleştirisi. (2. Baskı) Ankara: İmge Kitabevi.
Şenol, G. (1985). Şarköy Şehir Coğrafyası, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Eğitimi Anabilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisan Tezi.
Tekelli, İ. (1982). Türkiye’de Kentleşme Yazıları, Ankara: Turhan Kitabevi.
Tolun-Denker, B. (1970). Silivri’de Gelişen Şehirsel Fonksiyonlar Hakkında, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 1970, 9 (17), 93-102.
Tolun-Denker, B. (1973). Tekirdağ Şehir Nüfusu, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 18-19, 151-166.
Tolun-Denker, B. (1976). Şehir İçi Arazi Kullanılışı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını.
Tuncel, M. (1971). İzmit Şehir Coğrafyası, İstanbul: Basılmamış Doçentlik Tezi.
Tuncel, M. (1973). İzmit Şehri ve Yayılış Sahası, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 10 (18-19), 167-188.
Tuncel, M. (1977). Türkiye’de Yer Değiştiren Şehirler Hakkında Bir İlk Not, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi (1974-1977), 20-21, 119-128.
Tuncel, M. (1980). Türkiye’de Kent Yerleşmelerinin Tarihçesine Toplu Bir Bakış, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 23, 123-160.
Tunçdilek, N. (1957). Eskişehir ve Şehrin Tekamülü, Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 4 (8), 35-47.
Tümertekin, E. (1965). Türkiye’deki Şehirlerin Fonksiyonel Sınıflandırması, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enst. Yayını.
Tümertekin, E. (1971). Türkiye'de Beşeri Coğrafyanın Gelişimi. E. Tümertekin, F. Mansur ve P. Benedict (Ed.), Türkiye Coğrafi ve Sosyal Araştırmalar içinde (s.1-16). İstanbul: Çağlayan Matbaası.
Tümertekin, E. (1980). İstanbul’da Nüfus Dağılışı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayını, Coğrafya Enst. Yayını.
Tümertekin, E. (1998). Beşeri Coğrafya, Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim “Sosyal Bilimler-II içinde (s.187-215). Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
Tümertekin, E. ve Korkut, C. (1964). İzmir Şehrinde Nüfus Dağılışı, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 14, 123-131.
Tümertekin, E. ve Özgüç, N. (1998). Beşeri Coğrafya: İnsan Kültür Mekân. İstanbul: Çantay Kitabevi, 1998.
Uğur, A. (2003). Aydın Şehrinin Kuruluşu ve Gelişme Evreleri, Coğrafi Bilimler Dergisi, 1 (2), 41-62.
Uğur, A. (2014). Spatial Development of Urbanization in Turkey. In Recep Efe, Neslihan Sam, Rıza Sam, Eduardes Spiriajevas, Elena Galay (Eds.), Cities in The Globalizing World and Turkey: A Theoretical and Empirical Perspecpective (353-369) Sofia: St Kliment Ohridski University Press.
Uğur, A. ve Aliağaoğlu, A. (2019). Şehir Coğrafyası. (7. Baskı) Ankara: Nobel Yayınevi.
Wallerstein, İ. (2012). Bildiğimiz Dünyanın sonu Yirmi Birinci Yüzyıl için Sosyal Bilim. (4. Basım) İstanbul: Metris Yayınları.
Whitehand, J.W.R. (1987). Urban Morphology. In M. Pacione (Ed.), Historical, Geography: Progressand Prospect, London: Croom Helm.
Yavan, N. (2005). Bilim Felsefesi Bakımından Coğrafyada Pozitivist Yaklaşım, Ulusal Coğrafya Kongresi, Prof. Dr. İsmail Yalçınlar Anısına (29-30 Eylül 2005) Bildiriler Kitabı içinde (s. 405-414). İstanbul.
Yücel, T. (1960). Türkiye’de Şehirleşme Hareketleri ve Şehirler, Türk Coğrafya Dergisi, 16 (20), 23-35.
Yücel, T. (1961). Türkiye’de Şehirleşme Hareketleri I, Türk Coğrafya Dergisi, 17 (21), 31-45.