BURDUR ve ÇEVRE KAZALARDA NÜFUS (1834)

Bu çalışmada Osmanlı Arşivi’nde yer alan Burdur ve çevre kazalarının 1834 yılına ait İcmal Nüfus defteri kullanılmıştır. Nüfus defterlerinin doğası gereği sadece erkek nüfusun yer aldığı defterde Burdur, Kemer, Gölhisar, Karaağaç, İrle ve Yavice, Siroz ve Tefenni kazalarının köy ve çiftlik bazında çocuk (sabi), yetişkin (tüvana) ve yaşlı (musin) nüfusuna yer verilmiştir. Defterde yer alan bilgiler tablo ve haritalara aktarılarak nüfusun dağılışı değerlendirilmiştir. Nüfusun yaş yapısı açısından ilk üç sıralamasında Karaağaç, Gölhisar ve Burdur’un yer aldığı görülmektedir. Çocuk (sabi) nüfusta Karaağaç (2595 kişi), Gölhisar (1373 kişi), Burdur (1133 kişi); yetişkin (tüvana) nüfusta Karaağaç (4013 kişi), Gölhisar (1740 kişi), Burdur (1364 kişi); yaşlı (musin) nüfusta Karaağaç (2407 kişi), Gölhisar (905 kişi), Burdur (715 kişi) şeklinde bir sıralanma olduğu tespit edilmiştir. Burdur ve çevre kazaların tahmini toplam nüfusu 47601’dir. Çalışma alanında en fazla nüfusa sahip kaza Karaağaç olup yerleşme başına 453 kişi düşmekte iken en az nüfusa sahip kaza ise Kemer olup yerleşme başına 129 kişi düşmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Tarihi coğrafya, nüfus defteri, arşiv, nüfus coğrafyası

PDF

___

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA): İcmal Nüfus Defteri No: 3274.
Arı, Y. (2014). Bilim, araştırma ve coğrafi araştırma. (Ed. Y. Arı ve İ. Kaya), Coğrafya araştırma yöntemleri içinde (ss. 1–18). Balıkesir: Coğrafyacılar Derneği Yayınları.
Aygün, N. (2018). Nüfus Defterleri’ne göre Boynuincelü Aşireti (1830-1845). Belleten, (295), 889-958.
Barkan, Ö. L. (1988). Giriş. Hüdavendigar livası Tahrir defterleri I içinde (ss. 3–63). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Behar, C. (2000). Osmanlı nüfus istatistikleri ve 1831 sonrası. Osmanlı Devleti’nde bilgi ve istatistik içinde (61–73). Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları.
Behar, C. (2014). Bir mahallenin doğumu ve ölümü (1494-2008) Osmanlı İstanbulu’nda Kasap İlyas mahallesi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Gümüşçü, O. (2001). XVI. Yüzyıl Larende (Karaman) kazasında yerleşme ve nüfus. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Gümüşçü, O. (2008). The Ottoman Tahrir Defters as a source for historical geography. Belleten, (265), 911–941.
Gümüşçü, O. (2016). Osmanlı Avarız tahrirlerinin güvenilirliği üzerine. INOCTE 2016 International new tendencies congress in Ottoman researches, Bildiriler kitabı, Konya, s. 443-468.
Güneş, M. (2014). Osmanlı dönemi nüfus sayımları ve bu sayımları içeren kayıtların tahlili. Gazi Akademik Bakış Dergisi, 8(15), 221–240. Karal, E. Z. (1997). Osmanlı İmparatorluğu’ndan ilk nüfus sayımı 1831. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları.
Karpat, K. M. (2010). Osmanlı nüfusu 1830-1914. İstanbul: Timaş Yayınları.
Koyuncu, A. (2014). Tuna Vilayeti’nde nüfus ve demografi (1864-1877). Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/4 Spring 2014, p. 675-737.
Kütükoğlu, M. S. (2010). Menteşe sancağı 1830 (nüfus ve toplum yapısı). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Neuman, W. L. (2010). Toplumsal araştırma yöntemleri nitel ve nicel yaklaşımlar. İstanbul: Yayınodası Yayıncılık.
Öz, M. (1991). Tahrir defterlerinin Osmanlı tarihi araştırmalarında kullanılması hakkında bazı düşünceler. Vakıflar Dergisi, (22), 429-439.
Öz, M. (2000). Tahrir defterlerindeki sayısal veriler. Osmanlı Devleti’nde bilgi ve istatistik içinde (ss. 17–32). Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Yayını.
Öz, M. (2010). Tahrir. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. C. 39, s. 425-429.
Özel, O (2000). Cizye ve Avarız defterleri. Osmanlı Devleti’nde bilgi ve istatistik içinde (ss.35-50) Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları.
Sahillioğlu, H. (1991). Avarız. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. C. 4, s. 108-109. Temurçin, K. (2007). Hamidâbât kazasında nüfus (1831-1917), 17 (1), 45-68.
Ünal, M. A. (1997). 1646 (1056) tarihli Harput kazası Avarız defteri. Ege Üniversitesi Tarih İncelemeleri Dergisi, (12), 9–73.
Yiğit, İ. (2018a). XVI-XX. yüzyıllarda Anadolu’da kaybolan yerleşmeler: Manisa-Konya örneği, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Afyonkarahisar.
Yiğit, İ. (2018b). Tarihi göç çalışmalarında Osmanlı dönemi istatistiki kaynakları. TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu Bildiriler kitabı, Ankara, s. 641-650.