VEDÂ HUTBESİ’NDEKİ TEMEL PRENSİPLER VE KUR’ÂNÎ TEMELLERİ

Hz. Muhammed (s.a.s.) vefatından (11/632) yaklaşık üç ay kadar önce hac ibadetini edâ etmek için Mekke’ye gitmiştir. Onun Müslümanları da hacca daveti üzerine on binlerce Müslüman da o yıl hac mevsiminde Mekke’ye akın etmişlerdir. Onun bu haccı için Vedâ haccı, burada yüz bin kişi civarında Müslümana yaptığı konuşmaya da Vedâ hutbesi denilmiştir. O, burada 23 yıllık peygamberlik dönemi boyunca tebliğ ettiği temel esasları ana hatlarıyla özetlemiştir. Bu esaslar aynı zamanda bütün insanlar için evrensel temel prensipler niteliğindedir. Bu çalışma, Hz. Muhammed’in Vedâ haccı esnasındaki çeşitli konuşmalarında belirtmiş olduğu temel prensiplerin, onun peygamberlik hayatı boyunca Allah’tan kendisine vahyedilen Kur’ân’a dayandığı tezinden hareket edilerek ortaya çıkmıştır. Bu çerçevede Vedâ hutbesi olarak ifade edilen bu konuş- malarda ele alınan temel konular ve prensiplerin Kur’ân’daki karşılıkları tespit edilmeye çalışılmıştır. Bunun için önce Vedâ hutbesi metninde yer alan ana konular başlıklar hâline getirilmiş, sonra da başlıklar hâlinde belirlenen prensip ya da konunun Kur’ân’daki karşılığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Anlatılan her prensip ve konunun içerik yönünden Kur’ân âyetleri ile ortaklığına dikkat çekilmiştir.

MAJOR PRINCIPLES IN FARE WELL SERMON AND THEIR QURANIC GROUNDS

Prophet Mohammed (saws) went to Mecca to perform the rites of his pilgrimage about three months before his death (11/632). Upon hearing he was going on a pilgrimage to Mecca (hajj), tens of thousands of Muslims rushed to Mecca during the hajj season. That pilgrimage of the prophet’s was called the Farewell Pilgrimage and his address to an audience of about one hundred thousand Muslims was called Farewell (Last) Sermon. In his sermon here, he delivered a concise sermon, outlining major points that he had preached during his 23-year prophetic mission. The main argument of the present paper is that the basic principles outlined by Mohammed (saws) in the Farewell Sermon were based on the Quran, which was revealed to him during his prophetic mission. With this in mind we tried to determine the correspondences of the basic points and principles in the Farewell Sermon to revelations in the Quran. To this end the main issues in the text of the Farewell Sermon were grouped under headings and then the principles or issues that the headings refer to were compared with their possible correspondences in the Quran. Each principle and topic mentioned in the sermon was showed to have common grounds with the Quranic revelations in terms of their content.

___

  • Abdülvehhâb Hallâf, İslâm Hukuk Felsefesi (İlmu Usûli'l-Fıkh), çev. Hü- seyin Atay, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara 1985.
  • Algül, Hüseyin, "Haram Aylar" DİA, İstanbul 1996, c. XVI, s. 105-106,
  • Bayraktar, İbrahim, "İslâm'ın İnsana Tanıdığı Bazı Temel Haklar ve Vedâ Hutbesi", Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy. 9, s. 245-269; sy. 10, s. 221-231.
  • Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail b. İbrahim b. Muğîre Berdizbe el-Cû'fî (ö. 256/870), Sahîhu'l-Buhârî, haz. Kâsım Şemmâî er-Rifâî, Dâru'l-Kalem, Beyrut 1987.
  • Cevad Ali, el-Mufassal fî târîhi'l-Arab kable'l-İslâm, Bağdat 1993.
  • Çağatay, Neşet, İslâm Öncesi Arap Tarihi ve Câhiliye Çağı, Ankara 1957.
  • Fayda, Mustafa, 'Câhiliye', DİA, İstanbul 1993, c. VII, s. 17-19.
  • Hamidullah, Muhammed, Mecmûatü'l-vesâiki's-siyâsiyyeti li'l-ahdi'n-ne- beviyyi ve'l-hilâfeti'r-râşide, Dâru'n-Nefâis, Beyrut 1987.
  • _______, el-Vesâikü's-siyâsiyye, Hz. Peygamber Döneminin Siyasi-İdari Belgeleri, çev. Vecdi Akyüz, Kitabevi Yayınevi, İstanbul 1997.
  • _______, İslâm Peygamberi, çev. Salih Tuğ, İrfan Yayınları İstanbul 1980.
  • _______, İslâm Peygamberi, çev. Mehmet Yazgan, Beyan Yayınları, İstan- bul 2011.
  • İbn Abdirabbih el-Endelûsî, Ahmed b. Muhammed el-İkdü'l-ferîd, haz. Muhammed Saîd el-Uryan, Mektebetü'l-Ticâriyyeti'l-Kübrâ, Kahire 1953.
  • İbn Hanbel, Ahmed b. Muhammed, el-Müsned, haz. Hamza Ahmed ez- Zeyn, Dâru'l-Hadîs, Kahire 1995.
  • İbn Hişam, Ebû Muhammed Cemaluddin Abdülmelik (ö. 218/833), es-Sî- retü'n-nebeviyye, haz. Mustafa es-Sekâ, İbrahim el-Ebyârî, Abdul- hafîz Şelebî, Dâru'l-İhyâi't-Türâsi'l-Arabî, Beyrut ty.
  • İbn Kuteybe ed-Dineverî, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim, Kitâbu A'RÂF SÛRESİ 189 VE 190. ÂYETLERİN YORUMLANMASINDA RİVAYETLERİN ETKİSİ ÜZERİNE uyûni'l-ahbâr, Dâru'l-Kitâbi'l-Arabî, c. I-IV, Beyrut 1925.
  • Karakılıç, Celaleddin, "Hazret-i Muhammed Aleyhi's-Selâm'ın Vedâ Hac- cı", Diyanet Dergisi, Ocak-Şubat 1972, c. XI, sy. I, s. 19-27.
  • Müslim b. El-Haccâc el-Kuşeyrî el-Nisâbûrî, Ebü'l-Hüseyin (ö. 261/875), Sahîhu Müslim, Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Dâru'l-İhyâi'l-Kütü- bi'l-Arabiyye, Beyrut 1991.
  • Özdemir, H. Ahmet, 'Son Peygamberin (s.a.s.) Son Mesajı Olarak Vedâ Hutbesi', Din İlimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2005, c. V, sy 1, s. 95-112.
  • Polat, Selahattin, 'İslâm'ın Anlaşılmasında Sünnetin Yeri ve Değeri', Kutlu Doğum Sempozyumu 2001, 2. baskı, TDV Yayınları, Ankara 2008.
  • Şatibî, Ebû İshâk İbrahim b. Mûsâ b. Muhammed (ö. 790/1388), el-Muvâ- fakât, çev. Mehmet Erdoğan, İz Yayıncılık, İstanbul 1999.
  • Taberî, Ebû Câfer Muhammed b. Cerîr (310/923), Tarihu Taberî, Tari- hu'r-rusûl ve'l-Mulûk, haz. Muhammed Ebü'l-Fadl İbrahim, Dâ- ru'l-Maârif, Kahire 1967.
  • Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ (ö. 279/892), Câmiu'l-kebîr, haz. Beşşâr Avvâd Ma'rûf, Dâru'l-Garbi'l-İslâmî, Beyrut 1996.
  • Tok, Fatih, 'Peygamberimizin Kur'ân'dan İktibasları', II. Lisans Üstü Çalışmalar Kongresi Bildiriler Kitabı IV, edit. Ümit Güneş, İstanbul 2003, s. 1065-1076.
  • _______, İmâm-ı A'zam Ebu Hanife'nin Kur'ân Anlayışı, Marmara Üni- versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Temel İslâm Bilimleri Anabilim Dalı, Tefsir Bilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 2015.
  • Vâkıdî, Muhammed b. Ömer b. Vâhid (207/822), Kitâbu'l-megâzî, haz. Marsden Jones, Oxford University Press, London 1966.
  • Yakûbî, Ahmed b. Ebî Yakûb b. Câfer b. Vehb b. Vâdıh, Târihu'l-Yakûbî (ö. 292/905), haz. Abdülemîr Mühennâ, Şirketü'l-A'lâ li'l-Matbûât, Beyrut 2010. A'RÂF SÛRESİ 189 VE 190. ÂYETLERİN YORUMLANMASINDA RİVAYETLERİN ETKİSİ
  • ÜZERİNE ON THE EFFECT
  • OF NARRATIONS IN THE
  • INTERPRETATION OF THE
  • VERSES OF 189-190 A'RÂF CHAPTER Ahmet YAZICI DR.
  • DİB. AŞIKKUTLU EĞİTİM MERKEZİ MÜD. EĞİTİM GÖREVLİSİ