Osmanlı Kelamcıları Eş'ari Miydi? -Muhammed Akkirmani'nin İnsan Hürriyeti Anlayışı-

Maturidilik Ehl-i Sünnet kelamının iki büyük ekolünden biridir. Eş'ariliğe nispetle İslam düşüncesi tarihinde daha az ilgi gördüğü kabul edilir. Eş'arilik Selçuklular döneminde hakim bir konumda bulunmaktadır. Osmanlı döneminde de Maturidi mezhebine ait eserlere medreselerde yer verilmemiştir.  Buna dayanarak Osmanlı ulemasının şeklen Maturidi  gerçekte ise Eş'ari oldukları iddia edilse de,  sadece Eş'arilerin eserlerinin okutuluyor olması bu iddiayı ispatlamak için yeterli değildir. Osmanlı ulemasının mezhep temayülünü ortaya koymak için, medrese hocalarının kaleme aldıkları eserleri de incelemek gereklidir. Bu makalede Osmanlı dönemi Maturidi kelamcısı Muhammed Akkirmani'nin özellikle insan iradesi konusundaki görüşleri ve Eş'ariliğe yönelttiği eleştiriler ele alınmaktadır. Bu şekilde Osmanlılar döneminde insan hürriyeti anlayışının şekillenmesinde Maturidiliğin de belirleyici olduğu açıklık kazanacaktır. Makalenin sonunda Akkirmani'nin "İrade-i Cüziye" adlı Türkçe eserinin metni de yer almaktadır.

Were Ottoman Teologians Ash‘ari? Muhammed Akkirmani's Understanding of Human Liberty

Maturidite is one of the two great schools of Ahl-i Sunnah Kalam. It is considered to be less interested in the history of Islamic thought than that of Ash'arism. Ash'arism is in a dominant position during the Seljuk period. In the Ottoman period, the works belonging to the Maturidi sect were not included in the madrasahs. Based on this, although the Ottoman clerics are in fact Maturidi, in fact they are claimed to be Ash'ari, it is not enough to prove this claim that only the works of Ash'ari are being taught. In order to reveal the sectarian tendency of the Ottoman Empire, it is necessary to examine the works of the madrasa teachers. This article deals with the views of Muhammed Akkirmani,  the Maturidi Kalami of the Ottoman period, especially on the subject of human will and the criticisms directed towards Ash'arism. In this way, it will become clear that Maturidianism is also determinant in the shaping of the concept of human liberty in the period of Ottomans. At the end of the work, Akkirmani's Turkish text, "İrade-i Cüziye", is also included.