NINIAN SMART’A GÖRE İSLAMIN BOYUTLARI

Ninian Smart, özellikle yirminci yüzyılın son döneminin en önemli din araştırmacıları arasında yer alır. O, mevcut din tanımlarının ve dini analiz etmede kullanılan yöntemlerin tek yönlülüğüne işaret ederek, dinin çok boyutlu, dinamik ve diyalektik olarak tanımlanmasını ve analiz edilmesini önerir. Bu doğrultuda dini yedi boyutlu bir organizma şeklinde tanımlayarak, dinin yedi boyutlu din modeli bağlamında incelenmesi ve analiz edilmesi gerektiğini söyler. Onun ikili tarzda isimlendirdiği yedi boyutlu din modeli; pratik-ritüel, tecrübi-duygusal, hikayesel-mitolojik, doktrinel-felsefi, ahlaki-yasal, sosyal-organizasyonel ve materyal-sanatsal boyutlardan oluşur. O, bu model aracılığıyla dinin ve dinlerin genel özelliklerinin bir resmini sunmayı amaçlar. Din araştırmalarında fenomenolojik anlayışı benimseyen ve “değer yargısızlık” ilkesini uygulamaya çalışan Smart, İslam’ı büyük dünya dinleri arasında kabul ederek yedi boyutlu din modeli bağlamında incelenebileceğini ifade eder. Bu doğrultuda çeşitli eserlerinde İslam’la ilgili önemli analizler ve görüşler ortaya koyar. Bu makalede Ninian Smart’ın yedi boyutlu din modeli bağlamında İslam’la ilgili görüşleri ele alınmaktadır.
Anahtar Kelimeler:

Ninian Smart, İslam, Din, Boyut

According to Ninian Smart The Dimensions of Islam

Ninian Smart has been among the  most important phenomenologists of religion/researchers especially in the late period of twenty century.  Smart offers to analize and identify of religion as multidimensional, dynamic and dialectical, by pointing to the one-sidedness of the methods used to  analysis religion and present the definitions of religion. In this regard, he argues that religion must be examinated and analized in the context of seven-dimensional model of religion, defining it as a seven-dimensional organisms. Seven-dimensional model of religion that he named the dual mode consists of dimensions practice-ritual, experience-emotional, narrative-mythic, doctrinal-philosophical, ethical-legal, social-institutional and material-artistic. Smart who thinks that these dimensions are more or less all religions, points that dimensions, each religion gives more or less importance by itself, are available and may be available. He aims to provide a picture of the general characteristics of religion and religions through this model. Smart who adopts phenomenological approach and tries to practice the principle of value-freedom in religious studies, recognizing Islam among the major world religions, expresses that the religion can be examined in the context of seven-dimensional model. In this regard, he propounds important analyzes and opinions about Islam in his various works. In this article, it has been discussed ideas of Ninian Smart about Islam in the context of seven-dimensional model.

___

  • Ninian Smart, The Worlds Religions, New York-1998.