MÜSLÜMAN OLMAYANLARIN CEHENNEM’DE GÖRECEKLERİ AZÂBIN EBEDÎLİĞİ SORUNU

Cehennem azâbının ebedîliği konusu, İslâm tarihinin ilk devirlerinden itibaren bir ilmî mesele olarak ele alınmıştır. Günümüzde de bu tartışmalar devam etmektedir. Asr-ı saadetten uzaklaşıldıkça, yabancı kültürlerin etkisiyle İslâm âleminde Kur’an’dan sapmalar baş göstermiş ve birçok bozuk görüşler, inançlar ve fırkalar ortaya çıkmıştır. Bunların desteklenmesi amacıyla da hadisler uydurulduğu tarihsel olarak variddir. Kur’an âyetleri de keyfi olarak te’vil edilmiştir. Makalede bu görüş müzakere olunacaktır.İslâm’dan önceki inanç sistemlerinde de tartışılan bu konuda, dinler tarihi alanında önemli incelemeleriyle tanınan Makdisî (ö.355/966), uhrevî cezanın mevcudiyetini benimsemeyen hiçbir din men­subunun bulunmadığını ve genellikle ce­zanın hak edildiği kadar devam edip bir gün sona ereceğinin kabul edildiğini söyler.Azâbın ebedî olup olmaması noktasında yapılan değerlendirmelerin, Kur’an’ın ilgili ayetlerinde geçen huld “خلد”  ve ebed “ابد” kelimelerinin sözlük anlamı dışında kazandığı terim anlamı ve yorum farklılıkları üzerinden yapıldığı görülmektedir. Özellikle mezheplerin ortaya çıktığı ve  insanlara tesir ederek görüşlerini kendi yollarına çekme çabalarının yoğun olarak  yaşandığı dönemlerde bu tarz tartışmaların hız kazandığı anlaşılmaktadır.Cehennem azâbının ebedî olmadığı fikri Mevlanâ Celâleddîn-i Rûmî (ö.672/1273), İbn Teymiyye (ö. 728/1328), İbn Kayyım el-Cevziyye (ö.751/1350) ve İbnu’l-Vezir’in (ö.840/1436) yanısıra Musa Carullah Bigiyef ve İsmail Hakkı İzmirli gibi bazı son devir âlimleri tarafından da benimsenmiştir.Ehl-i sünnet’in büyük çoğunluğu ile Mu’tezile, Şia ve Haricîler ahirette kâfirlere uygulanacak azâbın ebedî olduğu fikrini benimsemişlerdir. Ehl-i sünnet kelamcıları, اِلَّا طَرٖيقَ جَهَنَّمَ خَالِدٖينَ فٖيهَا اَبَدًا وَكَانَ ذٰلِكَ عَلَى اللّٰهِ يَسٖيرًا “(Allah onları) ancak içinde ebedî kalacakları cehennemin yoluna iletir. Bu ise Allah'a çok kolaydır.” (Nisâ, 4/169; Ahzâb, 33/65) mealindeki âyetlere dayanarak, cehennem hayatının sonsuz olduğu fikrini benimsemiş, bunun aksini savunan Cehmiye’yi bid’atçi olarak nitelendirmişlerdir.Nitekim zikredilen âyet ile birlikte yine Kur’an’da geçen : اِنَّ الَّذٖينَ كَفَرُوا وَظَلَمُوا لَمْ يَكُنِ اللّٰهُ لِيَغْفِرَ لَهُمْ وَلَا لِيَهْدِيَهُمْ طَرٖيقًا  “Şüphesiz inkâr edenler ve zulmedenler (var ya), Allah onları asla bağışlayacak ve doğru yola iletecek değildir”. (Nisâ, 4:168) âyeti, inkârcılar ve zulmedenler için azâbın ne şekilde olacağını bildirmektedir. Araştırmamızda cehennem ve azâbın ebedîliği süreciyle ilgili kavramlar, Kur’an bütünlüğü bağlamında değerlendirilmiştir. Kur’an’ı Kerim’deki âyetler, Kur’an’ın bütünlüğü içerisinde değerlendirilmeyip tek tek ele alınarak yorumlandığında herkesin kendi doğrularına dayanak bulması son derece kolaydır.Oysa Kur’an bütünlüğü içerisinde çelişkiden uzak bir kitaptır. Bu yaklaşım tarzı objektif bir sonuca ulaşılmasında yardımcı olur. 

The Problem Of Helpless Eternity That Non-Muslims Will See In Hell

The question of the eternity of the hell-of-cause has been dealt with as a problem since the early ages of Islamic history. Various discussions on this problem are continuing today.The eternity of hell or the punishment has been discussed in the belief systems before Islam. Makdisî, known for his important observations in the history of religions, was chosen not to have any religious affiliations that did not adhere to the punishment, and to continue as long as the combination provided, and was chosen to be a day off.As a result of foreign cultures, deviations from the Qur'an in the Islamic world began and many distorted views, beliefs and divisions emerged as “Golden age” moved away. Hadiths were invented for their support; The verses of the Qur’an are distorted arbitrarily. One of these distorted views is that "the hell is not eternal.In this context, the idea that a kind of paradise life will be experienced in hell, that little pleasure will be taken, that there will be no wisdom in eternal punishment, that the divine mercy covers all the believers and the unbelievers, and that all beliefs are right and correct. Finally, the pagan, the Ahl-i book, the Mecussi, the Buddhist, all people have been put forward as “in fact” worshiping Allah. The justice and legal system that exists in the life of the world is not always able to distinguish justice from unjustified and justice. However, Allah, the Absolute Justice, will take a separate account with the Muslim and the non-Muslim hereafter. There are many verses in the Qur'an about this. So the fate of those who believe and do not believe will be different.

___

  • • Abdulbâkî, Muhammed Fuâd (1970). el-Mu’cemu’l-Mufehres li-Elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm, C.I.
  • • Buhârî, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmâîl (1992). el- Câmiu’s-Sahîh, I-VIII İstanbul: Çağrı Yay.
  • • el-Eş’arî, Ebu’l-Hasen Ali b. İsmaîl (1928). Makâlâtü’l-İslâmiyyîn, İstanbul.
  • • el-Makdisî, Mutahhar b. Tahir (1899). el-Bed’ ve’t Târîh, C.I., Paris.
  • • er-Râzî (1992). “Tefsîr-i Kebîr”, XIII, Ankara: Akçağ Yay.
  • • et-Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr (2001). Câmiu’l- Beyan ‘ân Te’vîli Âyi’l Kur’an, Daru Hicr, Kahire.
  • • İbn Kayyım el-Cevziyye, Ebû Abdillah Muhammed b. Ebi Bekr b. Eyyub, (ty). Hadi’l-Ervâh ilâ Bilâdi’l-Efrah
  • • İbn Manzur (1970). “Lisanu’l Arab li’l Muhiyt”, “Huld”, C.I, Beyrut. • Kalkan, Mehmet (2007). İbn Kayyim el-Cevziyye’nin Hâdi’l-Ervâh İlâ Bilâdi’l-Efrâh Eseri Bağlamında Cennet İle İlgili Hadislerin Değerlendirilmesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana.
  • • Karagöz, İsmail- Karaman, Fikret- Paçacı, İbrahim- Canbulat, Mehmet- Gelişgen, Ahmet- Ural, İbrahim (2015). “Dinî Kavramlar Sözlüğü”, Ankara: DİB Yay.
  • • Karaman, Hayreddin- Çağrıcı, Mustafa- Dönmez, İbrahim Kâfi- Gümüş, Sadrettin (2006-2008). “Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir” C.I-V., Ankara.
  • • Kaya, Veysel (2009). “İzmirli İsmail Hakkı’nın Cehennemin Sonluluğu Hakkındaki Risalesi”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C.18, S.1:531
  • • Kutub, Seyyid (1990). “Fî Zılâl-il Kur’an”, C.6., İstanbul.
  • • Müslim, Ebu’l- Huseyin Müslim b. Haccac (1992). el- Camiu’s-Sahih, I- III, İstanbul: Çağrı Yay.
  • • Öztürk, Mustafa (2011). Kur’an’ı Kendi Tarihinde Okumak, (Tefsirde Anakronizme Ret Yazıları), Ankara: Ankara Okulu Yay.
  • • Râgıb el-İsfehani (1986). “el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’an”, İstanbul: Kahraman Yay.
  • • Sabri, Mustafa- Bigiyef, Musa Carullah (1996). “İlâhî Adalet-Rahmet-i İlahiye Bürhanları”, (sad, Ömer H. Özalp) İstanbul.
  • • Temizkan, Ahmet (2009). Kur’an’da Geçen Huld Kavramının Semantik Tahlili Bağlamında Cennet Ve Cehennemin Ebedîliği Meselesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş.
  • • Topaloğlu, Bekir (1993). “Cehennem”, D.İ.A., C.VII., İstanbul.
  • • Toprak, İbrahim (2010). Cennet Ve Cehennemin Ebedîliği, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
  • • Yavuz, Yusuf Şevki (1991). “Azap”, D.İ.A. C. IV., İstanbul.
  • • Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi (ty). Hak Dini Kur‘an Dili, C.VIII., Eser Neşriyat.