Kırgızistan’da Ceditçilerin Eğitim Alanındaki Faaliyetleri

Kazan-Tatar bölgesinde ortaya çıkan Ceditçilik hareketinin bir parçası olan cedit okulları Kırgızistan topraklarında da açılmıştır. Ders müfredatında dini derslerin yanı sıra dünyevi dersleri de bulunduran ve kısa zaman zarfında okuma-yazmayı öğreten cedit okulları Kırgızlar tarafından büyük ilgiyle karşılanmıştır. XX. asrın başlarındaki Kırgız aydınlarının birçoğu bu okullardan eğitim almıştır. Bu makalede Kırgızistan’daki cedit okulları ve Kırgız Ceditçilerinin eğitim alanındaki faaliyetleri incelenmiştir

Anahtar Kelimeler:

Usul-i cedit, Cedit okulları, Ceditçilik, Kırgız Ceditçileri, Kırgızistan

The Activities of the Jadidists in the Educational Sphere in Kyrgyzstan

The jadid schools, a part of Jadid movement that emerged in the Kazan-Tatar region, have also been established in Kyrgyzstan. The jadid schools containing courses on religion and humanities in their curriculum, taught the people to read and to write in a short period of time. The schools had a great recognition and prestige among the Kyrgyz. Most of the Kyrgyz intellectuals of the early XX century were educated in those schools. This article analyzes the jadid schools and the activities of the Kyrgyz Jadidists in the educational sphere in Kyrgyzstan

Keywords:

usul-i jadid, jadid schools, Jadidism, Kyrgyz Jadidists, Kyrgyzstan,

PDF

___

• Abdırahmanov, T. ve diğerleri (2013). Eki door insanı Eşenaalı Arabayev. Biş- kek: Maxprint.
• Abdrahmanov, Y. (1991). 1916. Dnevniki. Pisma k Stalinu. Frunze: Kırgızstan.
• Arabayev, E. (1924). Kırgız Alipesi. Taşkent: Orto Asya Memlekettik Basmaka- nası.
• Asanov, E. (2003). Kırgız Tarıhı. Kıskaça ensiklopediya. Bişkek.
• Aunasova A. M. (2002). Deyatelnost natsianalnoy inyelligentsii Turkestana v pervoy çetverti XX veka, (Basılmamış Akademik Ünvan Tezi). Şımkent.
• Aytbayev, M. T. (1957) İstoriko-kulturnoye svyazi kirgizskogo i russkogo narodov (po materiyalam İssık-Kulskoy oblasti Kirgizskoy SSR.) Frunze: İzdatelstvo AN Kirgizskoy SSR.
• Aytmambetov, D. (1961). Dorevolyutsionnıye şkoly v Kirgizii. Frunze: Kirgiz SSR’in İlimder Akademiyası Yay.
• Bahruşina, S. vd. (1947). İstoriya narodov Uzbekistana 2.cilt. Taşkent: UzSSR Fanlar Akademiyası Naşriyoti.
• Bendrikov, K. (1960). Oçerki po istorii narodnogo obrazovaniya v Turkestane. Moskva: APN RSFSR.
• Bogdanova, M. (1946). “Kirgizskiye akını XIX i naçala XX vv.”, Literaturno- hudojestvennyi almanah. Frunze: Kırgızstan Basımevi.
• Çukubayev, A. (1967). Klassovaya borba i obşestvennaya mısl v Kirgizii (1900- 1917). Frunze: Kırgızstan Basımevi.
• Dcanıbekov, Ç. (2003). Kasım Tınıstanov. Jizn i Tvosçestvo. Bişkek: Biyiktik.
• Dcumanaliyev, A. vd. (2009). Şabdan Baatırdın medresesine 100 cıl. Bişkek: Uçkun.
• Devlet, Nadir, (1999). Rusya Türklerinin Milli Mücadele Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• Gafarov, N. (2013). Djadidizm v Sredney Azii v kontse XIX-nachale XX vv. (afto- referat dissertatsii na soiskanii istoricheskih nauk). Duşanbe.
• Güngör, E. (2008). Orta Asya’da Fikri Akımlar, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırgız-Türk Manas Üniversitesi). Bişkek.
• (2014) “Kırgızların İlk Modern Tarihçisi Osmonaalı Sıdıkuulu”. I. Uluslarara- sı Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu. Niğde. https://www.academia. edu/6352137/Kırgızların_ilk_tarihçisi_Sıdıkuulu
• Kubatova, A. (2012). Kırgızistandagı cadidçilik kıymılı (1900-1916). Bişkek: Maksat
• Kurmanov, Z. (2005). Natsionalnıye intelligentsiya 20-30 godov; vklad vozroj- denie gosudarstvennosti kırgızskogo naroda i borbu s totalitarno-avtoritarnım rejimom. Bişkek.
• Maraş, İbrahim, (2002). Türk Dünyasında Dini Yenileşme (1850-1917). İstanbul: Ötüken.
• Nalıvkin, V. (1900). “Çto dayot sredneaziatskaya musulmanskaya şkola v obra- zovatelnom i vospitatelnom otnoşeniyah?” Turkestanskiy literaturnıy sbornik v polzu prokajennıh. Sankt Peterburg.
• Ostroumov, N. (1906). “Musulmanskiye maktabı i russko-tuzemnıye şkolı v Turkestanskom kraye”, Jurnal Ministerstva Narodnago Prosvetşeniya. Sankt- Peterburg: Senatskaya Tipografiya.
• Özervarlı, M. S. (1998). Kelâm’da Yenilik Arayışları, İstanbul: İSAM Yay.
• Palen, K. (1909), Otçet o revizii Turkestanskogo Kraya, Sankt-Peterburg: Senats- kaya Tipografiya.
• Rıskulov, T. (1984) İzbrannıye Trudı. Alma-Ata: Kazahstan.
• Sıdıkov, O. (1914). Tarih Kırgız Şadmaniya. Ufa: Şark Matbaası.
• Tınıstanov, K. (1925). “Latın tamgalarını emne üçün alabız?”, Erkin Too gazetesi.
• Vahidov, H. (1979). Prosvetitelskaya ideologiya v Turkestane. Taşkent: Uzbe- kistan.