İlahî İlim-İnsan Hürriyeti İlişkisi

Mutlak ve değişmez olan ilahî ilmin kapsamına insan fiilleri de girmekte olup, Tanrı tarafından onun gelecekte yapacaklarının ezeli olarak bilindiği kabul edilmektedir. Sıfatları da zatı gibi mükemmel olduğundan bir şeyin Tanrı’nın ilminin dışında kalması, ilminde sınırlamaya gidilmesi veya bir şeylerin O’nun açısından belirsiz olması düşünülemez. Çünkü böyle bir şey, Tanrı’nın ilminde eksikliği akla getireceğinden her açıdan mükemmel olmasıyla çelişecektir. Ancak hem Tanrı’nın her şeyi ezelî, mutlak ve değişmez olarak bilmesi hem de insanın hür olmasının aynı anda savunulması bir takım felsefi ve teolojik problemlere yol açmaktadır. Bu problemler, Tanrı’nın ilminin insan hürriyetini ortadan kaldırıp kaldırmadığı, eğer kaldırıyorsa insanın fiillerinden dolayı ceza ve ödüllendirilmesinin Tanrı’nın adaletiyle nasıl bağdaşacağı meselesidir.

Anahtar Kelimeler:

Hürriyet, Zorunluluk, Ezelilik, İlahî Önbilgi, İrade

The Relationship of Divine Knowledge and Human Freedoom

Divine knowledge that is, absolute and unchanging, also covers human acts, which is assumed that all the actions performed by humans in the future are eternally known by God. Since God’s attributes are perfect just like his essence, something to be outside His knowledge, limiting God’s knowledge or something being uncertain from His point of view cannot be considered. Since as such situation would lead to the thought regarding deficiency in God’s knowledge, it shall contradict with God’s perfect being in every way. However, defending simultaneously that God knows everything eternally, absolutely and immutably, and human beings having free will, creates some philosophical and theological issues. These problems are whether the knowledge of God abolishes human freedom or not, and if it does so, how the punishment and rewarding of people for their actions accord with the justice of God. Relationship with between divine knowledge and human freedom, there are generally three approaches: determinism, indeterminism and eclecticism. The determinism states that God’s knowledge is eternal and since everything happens in compliance with God’s knowledge, there cannot be human freedom. The indeterminism says that God does not know what is happening in the world or that his knowledge does not expand to future so it does not constitute an impediment against human freedom. According to eclecticism, God’s knowledge is eternal, however his knowledge has no effect on objects as the representation is in the form of information; thus human ise freedom. In terms of knowing the ‘eternal present’ indicates that for God, everything only consists of now, the present, that is, all actions and events are known to happen at the same time.

Keywords:

Freedom, Obligation, Eternity, Foreknowledge, Will,

PDF

___

• Ackrill, John Lloyd (1987). A New Aristotle Reader. New Jersey: Princeton University Press.
• Aquinas, Thomas (1947). Summa Theologica, Trans. Fathers of the English Dominician Province, Edition: Benziger Bros.
• Akarsu, Bedia (1984), Felsefe Terimleri Sözlüğü. Ankara: Savaş Yay.
• Aristoteles (1996). Metafizik. Çev. Ahmet Arslan, İstanbul: Sosyal Yay.
• ------------ (1963). Organon II, Çev. Hamdi Ragıp Atademir, Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Atay, Hüseyin (1974). Farabi ve İbn Sina’ya Göre Yaratma. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Augustinus (2010). On the Free Choice of the Will On Grace and Free Choice and Other Writings, Trans. and Ed. Peter Kings, Cambridge: Cambridge University Press.
• ------------ (1999). İtiraflar, Çev. Dominik Pamir, İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• ------------ (1950). The City of God, Trans., Marcus Dods, New York: The Modern Library.
• Aydın, Mehmet (1997). Din Felsefesi. Ankara: İİFV Yay.
• ------------ (2000). “Süreç Felsefi Işığında Tanrı-Âlem İlişkisi”. Âlemden Allah’a. Ed. Mustafa Armağan, İstanbul: Ufuk Kitapları.
• Bağdadi, Abdulkahir b. Tahir (1997). el-Fark Beyne’l-Fırak. Beyrut: Daru’l-Marife.
• Boethius, Manlius (2008). The Consollation of Philosophy, Trans., David R. Slavitt, Cambridge: Harvard University Press.
• ------------ (1986). “God is Timeless”. Philosophy of Religion, Selected Readings. Ed. Michael Peterson v.dğr., New York.
• Bilmen, Ömer Nasuhi (1955). Muvazzah İlm-i Kelâm. İstanbul: Ergin Kitabevi.
• Bolay, Süleyman Hayri (1996). Felsefi Doktrinler ve Terimler Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yay.
• Bor, İbrahim (2001). Gazali ve Swinburne’de Tanrı’nın Bilgisi. Yüksek Lisans Tezi. A.Ü.Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çağrıcı, Mustafa (2012). İslam Ahlakı, İstanbul: Ensar Yayınları.
• Çetin, İsmail (2003). “Boethius’ta Tanrı’nın Bilgisi ve İnsan Hürriyeti”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/2: 133-145.
Çoşkun, İbrahim (2001). “İnsanın Eylem Yapma Gücü Ve Hürriyeti”. D.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/2: 1-35.
• Demir, Ömer ve Acar, Mustafa (1997). Sosyal Bilimler Sözlüğü. Ankara: Vadi Yay.
• Deniz, Gürbüz (2003). “İbn Rüşd’e Göre Hürriyet”. İslam Felsefesinin Sorunları. Ankara: Elis Yay.
• Descartes, René (1996), Ahlak Üzerine Mektuplar. İstanbul: M.E. Basımevi.
• Epiktetos (2003). İçsel Huzur İyi Yaşamın Kapısını Açar, Çev. Cengiz Erengil, İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Eş’ari, Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail (1397). Kitabu’l-Luma’ fi’r-Reddi Ala Ehli’z-Zeyği ve’l-Bida’. Beyrut.
• Flew, Antonhy (1966). God and Philosophy. London: Hutchinson of London.
• Gazali, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed (1962). el-İktisâd fi’l-İ‘tikâd. Nşr. İ.Agâh Çubukçu, Hüseyin Atay, Ankara: Nur Matbaası.
• ------------ (1334). İhyâu Ulûmi’d-Din IV, Mısır.
• Gilson, Etienne (1999). Tanrı ve Felsefe. Çev. Mehmet Aydın, İstanbul: Birleşik Yayıncılık.
• Hartshorne, Charles (1964). Man’s Vision of God. Hamden: Archon Books.
• ------------ (2000). “Din ve Felsefeye Göre Tanrı”. Âlemden Allah’a. Çev. Mehmet Aydın, (ed.) Mustafa Armağan, İstanbul: Ufuk Kitapları.
• Iqbal, Muhammad (1958). The Reconstruction of Religious Thought in Islam, Lahore: Shaikh Muhammad Ashraf.
• İbn Rüşd, Ebu’l Velid Muhammed (1998). el-Keşf an-Menahici’l-Edille fi Akaidi’l-Mille, Beyrut.
• Kenny, Anthony (1979). The God of The Philosopher. New York: Clarendon Press.
• ------------ (1989). Tanrı'nın "Önceden-Bilme"si ve İnsan Hürriyeti. Çev. Hanifi Özcan, İzmir: İlâhiyat Fakültesi Dergisi VI: 625-638.
• Korkut, Şenol (2003). “Plotinus ve Fârâbî’de Tanrı’nın Bilgisi”. İslam Felsefesinin Sorunları. Ankara: Elis Yay.
• Kretzmann, Norman and Stump, Eleneor. “Eternity”. The Journal of Philosophy, LXXXVIII: 441-456.
• Loux, Michael J. (1998). Metaphysics. London: Routledge.
• Molina, Luis de (1988), On Divine Foreknowledge, Trans. New York: Cornell University Press.
Ockham, William (1983). Predestination, God’s Foreknowledge and Future Contingents. Trans., Marilyn McCord Adams and Norman Kretzmann, Indianapolis: Hackett Pub. Company.
• Öner, Necati (1982). İnsan Hürriyeti, Ankara: Selçuk Yay.
• Özcan, Hanifi (1989). “Bilgi-Obje İlişkisi Açısından İnsan Hürriyeti”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5: 263-286.
• Özdemir, Metin (2003). Tanrı’nın Bilgisinin Ezeliliği ve İnsan Hürriyeti. İstanbul: İz Yayıncılık.
• ------------ (2002). Ezelî Bilgi Anlayışının Problematik Yönü. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/1: 209-226.
• Özgökman, Fatih (2015). Tanrı’nın Ön Bilgisi ve İrade Özgürlüğü. Ankara: Elis Yay.
• Pegis, Anton C. (1948). Introduction to St. Thomas Aquinas. New York: Modern Library.
• Pike, Nelson (2013). “İlâhî Mutlak Bilgi ve İradi Fiil”. Din Felsefesi Seçme Metinler, Çev. Rahim Acar, Ed. Michael Peterson vd., İstanbul: Küre Yay.
• Plotinus (1966). Enneads. Çev. Stephen MacKenna, London: Faber and Faber.
• Popkin, Richard Henry and Stroll, Avrum (1990). Philosophy. Oxford: Made Simple.
• Spinoza, Baruch (1965). Etika. Çev. H.Ziya Ülken, İstanbul.
• Swinburne, Richard (1995). The Coherence of Theism. Oxford: Clarendon Press.
• Yavuz, Zikri (2006). İnsan Hürriyeti Açısından Tanrı’nın Ön Bilgisi. Doktora Tezi, A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
------------ (2008). “İbn Sînâ, Ezelilik ve Özgür İrade”. Uluslararası İbn Sînâ Sempozyumu Bildiriler. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yay.