M. Ö. III. Yüzyıla kadar kabileler halinde yaşayan Altaylılar, MÖ II. Yüzyılın başlarında Hunların gelmesiyle Hun idaresine girmiş, daha sonra Göktürkler, Moğollar ve Çinlilerin hakimiyeti altında kalmışlardır. Daha sonra Uygur, Kırgız, Cengiz Han, Çungarlar, Çin- Mançular ın da idaresi altında kalan Altaylar, Çin—Rus saVaşları sonrası 1865 yılında Rus idaresine girmiştir. 1922 yılında Altayskaya, bölgesi olarak teşkil edilmiş, 1948 yılında ıse Gomo-Nitoyskaya, şeklinde isim değiştirmiştir. SSCB’nin parçalanmasıyla birlikte 1991 yılında Özerk Cumhuriyet ve 1992 yılında da Federe Devlet olarak günümüze kadar gel— miştir (http://www.ozturkler.com/data/0007/0007_02.htm/03.03.2006). .Orta Asya’nın en eski yerli halklarından biri olarak değerlendirilen Tuva Türkleri’nin tarihi ı M.Ö. VIII- III’ncü yüzyıla kadar dayanmaktadır. Hun, Gök-Türk, Kırgız, Moğol, Çin ve Rus idaresinde yaşayan Tuva, 1911 yılında isyan ederek bağımsızlığını ilân etmiş ve 14 _ Ağustos 1921 yılında da Tanhu—Tuva Halk Sovyet Cumhuriyeti kurulmuştur. 1930 yılında ise Tuva Halk Cumhuriyeti adını almış ve 1944 yılında tekrar Ruslar tarafından işgal edilerek, SSCB’nin bir parçası olmuştur. 1961’li yıllarda da otonom bölge, SSCB’nin parça- lanmasıyla 1991 yılında Özerk Cumhuriyet olmuştur(“Tuva Ülkesi”, http://www.asilkan- .org/ sabit/ tuva.htm/03.03.2006). Hakaslar, Kuzey-Batı ve Batı’da Kemerova Bölgesi, Kuzey-Doğu ve Doğu’da Krasnoyarsk Eyaleti, Güney—Batı’da Altay Cumhuriyeti ve Güney-Doğu’da Tuva Cumhuriyeti ile ortak sınırlarla komşuluk etmektedir. 3 Temmuz 1991 tarihinde Hakaslar, Hakas Cumhuriyeti statüsüne'kavuşmuştur. (“Hakasya Ülkesi”, http://www.asilkan.org/sabit/hakas.htm/ 03. 03. 2006). Nevzat Özkan, Türk Dünyası Nüfus, Sosyal Yapı, Dil, Edebiyat, Kayseri 1997,109,118. Erdoğan Aslıyüce, “Altay Ülkesi”, Yesevi Dergisi, Mart 1994, Yıl 1, Sayı 3, s. 31; ayrıca bkz Abdülkadir İnan, Makaleler ve İncelemeler, Ankara 1987, 33- 35

The main topic of this article is the religious beliefs of Turkish communities living in South Siberian and Altaic regions. In this respect this study firstly gives information about the general, historical and geographical structure of these regions. And then it accents some beliefs of Turkic communities living in those areas like God, Soul, Natural Forces and Hereafter. In addition, to these, it deals with their fire related cults and their socio-religious practices like sacrifice, birth, marriage and death. In the conclusion this article emphasizes the similarities between Turkish people in Anatolia and Turkic communities in South Siberian and Altaic regions in respect of beliefs and religious practices