Fenomenolojik Din Felsefesi Nedir?

Din felsefesi yapmanın iki temel biçiminden bahsedilebilir. Analitik din felsefesi epistemoloji merkezli hareket ederek dini düşüncenin iddialarını ve verilerini rasyonel yolla analiz etmeye, değerlendirmeye ve açıklamaya çalışmaktadır. Din dilindeki kavramlar, ilkeler ve ifadeleri dilsel ve mantıksal analizlere tabi tutarak doğrulama veya yanlışlama imkanı olup olmadığını veya başka bir yolla temellendirilmesinin imkanını tartışır. Bu makalede sadece bir dini tecrübe meselesi olmayan insani durumlardan hareketle, fenomenolojik bir din felsefesi yapmanın imkanı üzerinde durulacaktır. Başta Tanrı inancı olmak üzere, dini düşüncenin temel iddialarının rasyonel yolla doğrudan ele alınması yerine, insanın içinde bulunduğu durumun veya ruhsal yaşantıların fenomenolojik analizleri yapılarak dindeki karşılıklarına bakılması yöntemiyle bir din felsefesi yapmanın mümkün olup olmadığı tartışılacaktır. İnsanın bilen, açıklayan, sebepleri araştıran bir varlık olarak görmenin yeterli olmadığı; bunların yanında sebepsiz korkuları olan, merhamet eden, vicdan sahibi olan, iyiyi isteyen, estetik zevk duyan, intihar edebilen, pişmanlık duyan ve suçluluk hisseden bir varlık olmasının da felsefe faaliyeti esnasında dikkate alınması gerektiği bu makalenin temel argümanı olacaktır. Söz konusu tecrübelerle Tanrı inancı ve dini düşüncenin sonuçları bakımından pratik alanla ilgili olması onları ortak bir noktada birleştirmektedir. Acaba bu insani durumun analizi ile Tanrı inancı ve dini düşünce arasında nasıl bir ilişki kurulabilir? Fenomenolojik din felsefesi yapmanın iki şeklinden bahsedebiliriz: Birincisi, varoluşsal insani durumun ortaya çıkardığı tecrübelerin fenomenolojik analizlerinin yapılarak dini düşüncedeki karşılıklarıyla ilişkilendirilmek; ikincisi ise, dini düşüncedeki inanç, ilke, kural ve eylemlerin varoluşsal insani durum göz önünde tutularak fenomenolojik olarak analiz etmektir.

Anahtar Kelimeler:

Din Felsefesi, Fenomenoloji, Tecrübe, Analitik Felsefe, Varoluşçu Felsefe

What is Phenomenological Philosophy of Religion?

Two basic forms of philosophy of religion can be mentioned. Analytical philosophy of religion is based on epistemology and tries to analyze, evaluate and explain the claims and data of religious thought in a rational way. Discusses the possibility of verification or falsification by subjecting the concepts, principles and expressions in the language of religion to linguistic and logical analysis, or to be justified in another way. In this article, we will focus on the possibility of making a phenomenological philosophy of religion from humanitarian situations that are not merely a matter of religious experience. It will be discussed whether it is possible to make a philosophy of religion by making phenomenological analyzes of the situation or spiritual lives of the human being instead of directly addressing the basic claims of religious thought, especially the belief in God, by looking at their equivalents in religion. It is not enough to see the human being as a being that knows, explains, and investigates the causes; In addition to these, the main argument of this article is that it should be taken into consideration during the philosophical activity that it is an entity with unreasonable fears, compassion, conscience, wish for good, aesthetic pleasure, commit suicide, regret and feel guilty. With these experiences, belief in God and their relevance to the practical field in terms of the consequences of religious thought unites them at a common point. What kind of a relationship can be established between the analysis of these human situations and belief in God and religious thought? Two ways of making phenomenological philosophy of religion can be mentioned: First, the phenomenological analysis of the experiences created by the existential human condition and the correlation of their equivalents in religious thought. The second is the phenomenological analysis of beliefs, principles, rules and actions in religious thought, taking into account the existential human condition.

Keywords:

Philosophy of Religion, Phenomenology, Experience, Analytical Philosophy, Existentialist Philosophy,

PDF

___

Akarsu, Bedia. Çağdaş Felsefe. İstanbul: İnkılap Kitabevi, 1987.
Allen, Douglas. “Phenomenology of Religion”. Encyclopedia of Religion. ed. L. Jones. New York: Thomson Gale, 2. Basım, 2005.
Aydın, Mehmet S. Din Felsefesi. İzmir: Selçuk Yayınları, 1986.
Ayer, A. J. Dil Doğruluk ve Mantık. çev. V. Hacıkadiroğlu. İstanbul: Metis Yayınları, 1984.
Baert, Patrick. Sosyal Bilimler Felsefesi. çev. Ü. Tatlıcan. İstanbul: Küre Yayınları, 3. Basım, 2017.
Cabiri, Muhammed Abid. Arap Aklının Yapısı. çev. B. Köroğlu-H.Hacak-E.Demirli. İstanbul: Mana Yayınları, 2020.
Farabi. Kitabu’l-Huruf. Tah. M. Mehdi. Beyrut: Darü’l-Meşrık, 1970.
Farabi. Mutluluğun Kazanılması. çev. A. Arslan. Ankara: Vadi Yayınları, 1999.
Flew, Antony. Yanılmışım Tanrı Varmış. çev. H.Kaya-Z.Ertan. İstanbul: Profil Yayıncılık, 2008.
Gündoğan, Ali Osman. “Edebiyat ile Felsefe İlişkisi Üzerine”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XL (1999).
Haggipavlu, Evi. Heidegger on Poetic Thinking and The Cinema of Andrei Tarkovsky. Binghamton University. Doktora Tezi, 2004.
Heidegger, Martin. “Hölderlin ve Şiirin Özü”. çev. M. Barış. Adam Sanat Dergisi 206 (2003).
Heidegger, Martin. Being and Time. çev. J. Stambaugh. Albany: State University of York Press, 1996.
Heidegger, Martin. Poetry Language Thought. çev. A. Hofstadter. New York: Harper & Row, 1975.
Heidegger, Martin. Profesör Heidegger 1933’te Neler Oldu?. çev. T. Ilgaz. İstanbul: YKY, 1995.
Heidegger, Martin. Metafizik Nedir? çev. M.Ş. İpşiroğlu. S. K. Yetkin. İstanbul:Kaknüs Yayınları, 1998.
Husserl, Edmund. The Idea of Phenomenology. çev. W. P. Alston-G. Nakhnikian. Netherlands: Martinus Nijhoff, 5. Basım, 1973.
Kant, Immanuel. Critique of Practical Reason. çev. T. K. Abbot. London: Longmans Green and Co., 1909.
Özel, İsmet. Şiir Okuma Klavuzu. İstanbul: Şule Yayınları, 8. Basım, 2004.
Russell, Bertrand. “Love, Knowledge, and Pity”. The Meaning of Life. ed. E. D. Klemke. New York: Oxford University Press, 2000.
Schmitt, Richard. “Phenomenology”. Encyclopedia of Philosophy. ed. D. M. Borchert. New York: Thomson Gale, 2. Basım, 2006.
Taylor, Charles. Seküler Çağ. çev. D. Körpe. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2017.
Tillich, Paul. The Courage to Be. New Haven: Yale University Press, 1952.
Tokat, Latif. “Din Felsefesi Nedir?”. Din Felsefesi. ed. L. Tokat. Ankara: Bilay Yayınları, 2018.
Tokat, Latif. Varoluşçu Teoloji. Ankara: Elis Yayınları, 2013.
Uludağ, Süleyman. İslam Düşüncesinin Yapısı. İstanbul: Dergah Yayınları, 8. Basım, 2013.
Wittgenstein, Ludwig. Tractatus Logico-Philosophicus. çev. O. Aruoba. İstanbul: YKY, 1996.