MALATYA İLİ YERLEŞMELERİNİN TARİHSEL DÖNEMLERE GÖRE COĞRAFİ DAĞILIŞI

Bu çalışmada alandaki yerleşmelerin, dönemlerine göre dağılışları karşılaştırılarak nedenleri genel hatlarıyla tarihi coğrafya bakımından kronolojik olarak ortaya konulacaktır. İnsan, toplayıcılık ve avcılık dönemlerinden sonra bütün yıl yaşamı için gerekli olan besin maddelerini yaşadığı alanda kendiliğinden yetişir şekilde bulamayınca kendisi üretmeye başlar. Bu üretme eylemi insan yaşamında bir devrim olup bu etkinliğe tarım adı verilmektedir. Tarım olarak belirtilen bu etkinlik sonucunda elde edilen ürünlerin daha sonra üretilemedikleri zamanda tüketilmesi için korunaklı yerlerde saklanması gerekmektedir. Söz konusu korunaklı yer doğada var olan mağara ve inler olduğu gibi çoğunlukla insan tarafından yapılan meskenlerdir. İster tek, ister birçok olsun mesken veya mesken topluluğu coğrafya bakımından yerleşmeyi oluşturur. Araştırma alanında bulunan yerleşmeler Prehistorik Dönemin Neolitik, Kalkolitik, Tunç Çağı ile tarihi dönemlerin Hitit, Roma, Bizans, Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi esas alınarak verileri düzenlenerek incelenmiştir. Konuların kolay anlaşılmasını sağlamak için araştırmalar sonucunda elde edilen yerleşme verileri kullanılarak dağılış haritaları yapılmıştır. Günümüzden önceki yerleşmeler, listelerde yer alanların niteliklerine bakılmaksızın olduğu gibi haritaya aktarılmış, buna karşın günümüz yerleşmeleri dönemlik ve devamlı yerleşmeler olarak ele alınarak kendi arasında sınıflandırılmıştır. Buna göre dönemlik yerleşmeler mezra, yayla ve kom olarak, devamlı yerleşmeler de mahalle, köy, kasaba ve şehir şeklinde sınıflandırılarak haritaları yapılmıştır. Bu haritalar da kullanılarak çalışmada Malatya ili yerleşmelerinin özellikle dağılışı ve bu dağılışı etkileyen coğrafi faktörler üzerinde durulmuştur

Geographical Distribution of Settlements in the Province of Malatya According to Historical Periods

Geographical Distribution of Settlements in the Province of Malatya According to Historical PeriodsSettlements in this field of study, created from the time period, according to the present day distribution comparisons reasons outlined will be put in place as a chronological in terms of historical geography. People gathered and hunting periods are necessary for the whole year of life lived in the area of nutrients, grows spontaneously begins to produce its own did not find a way. This produced a revolution in human life and the action to this event is known as agriculture. Agriculture as a result of this activity obtained from the products to be consumed at a later time produce must be stored in protected locations. The caves and sheltered places in the existing in nature as most people are made by the housing. Whether single, many want it in terms of geography; place of residence or to create residential communities. Settlements in the field of research Prehistoric Neolithic period, Chalcolitic, Bronze Age period of history with the Hittites, Romans, Byzantines, Seljuk, Ottoman and Republic periods are organized on the basis of data were examined. To ensure easy understanding of issues as a result of research using data obtained by settling distribution maps were made. Days of our previous place, irrespective of the nature of the lists as have been transferred to the map, but to our place and period to be treated as a permanent place in their own are classified. According to this term in place mezra, plateau, and as neighbors, continued to place the district, village, town and city maps are made as they are classified. Executed using this map also placed in the Malatya province and the distribution of the particular geographic factors affecting the distribution has been emphasized

___

  • AKTÜRE, Sevgi. Anadolu'da Bronz Çağı Kentleri. Tarih Vakfı, Yurt Yayınları, İstanbul. 1994.
  • AKURGAL, Ekrem. Anadolu Uygarlıkları. Net Turistik Yayınlar San. Tic. AS. İstanbul, 1989.
  • ELİBÜYÜK, Mesut. Malatya Çevresinde Coğrafi Olayların Kartografik Çizimi. 1-2 Cilt. Ank. Üniv. D.T.C.F. (Basılmamış doktora tezi). Ankara, 1978.
  • ELİBÜYÜK, Mesut. "Türkiye'nin Tarihi Coğrafyası Bakımından Önemli Bir Kaynak, Mufassal Defterler". AKDTYK Coğ. Araş. C.1, S. 2, s. 11-42, Ankara, 1990.
  • ERİNÇ, Sırrı. "Türkiye: İnsan ve Ortam". İ.Ü. Coğrafya Enst. Dergisi,10:1-33. İstanbul, 1973.
  • EROL, Oğuz - Akkan, Erdoğan - Elibüyük, Mesut - Doğu, Ali Fuat. Aşağı Fırat Bölgesi'nde Bugünkü ve Kuvaterner'deki Doğal Çevre Koşulları. Aşağı Fırat Projesi 1978-1979 Çalışmaları. ODTÜ Aşağı Fırat Projesi Yayınları, Seri I, No: 3. s.1-27. Ankara, 1987.
  • ESİN, Ufuk. İlk Üretimciliğe Geçiş Evresinde Anadolu ve Güneydoğu Avrupa I., Kültürler Sorunu. İ. Ü. Edebiyet Fakültesi Yayın No:2681, İstanbul, 1981.
  • EVLİYA Çelebi. Seyahatname. (Türkçeleştiren Zuhuri Danışman). 6. Kitap. Kardeş Matbaası. İstanbul, 1970.
  • HÜTTEROTH, Wolf deıter. İç Anadolu'da Sosyal Yapının Arazi Bölünmesi ve İskan Üzerine Etkileri. Türkiye: Coğrafi ve Sosyal Araştırmalar, s:55-86, Edebiyat Fakültesi Matbaası. İstanbul, 1971.
  • KÖKTEN, Kılıç. "Anadolu'da Prehistorik yerleşme yerlerinin dağılışı üzerine bir araştırma" A.Ü. DTCF Drg. C. X, sayı 3-4, s. 167-207, Ankara, 1952.
  • MELLAART, James. Yakın Doğu'nun En Eski Uygarlıkları. (Çev: B. Altınok). Arkeoloji ve Sanat Yayınları. İstanbul, 1988.
  • MOLTKE, Helmuth Von. Türkiye'deki Durum ve Olaylar Üzerine Mektuplar. (Çev. H. Örs). TTK. Ankara, 1960.
  • ÖZÇAĞLAR, Ali. Türkiye'de Belediye Örgütlü Yerleşmeler (Kasabalar-Şehirler). Ekol Yayınevi, Ankara, 1997.
  • ÖZDOĞAN, Mehmet. Aşağı Fırat Havzası 1977 Yüzey Araştırmaları. ODTÜ Aş. Fırat Prj. Yay. Seri I, No.2, İstanbul, 1977.
  • ÖZGÜR, E. Murat. Türkiye Coğrafyası. Hilmiusta Matbaacılık, Ankara, 2000.
  • RAMSAY, W. M. Anadolu'nun Tarihi Coğrafyası. (Çev. M. Pektaş). Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1960.
  • SERDAROĞLU, Ümit. Aşağı Fırat Havzasında Araştırmalar 1975. ODTÜ Aş. Fırat Prj. Yay. Seri I, No.1, İstanbul, 1977.
  • SÖZER, AHMET Necdet. "Türkiye'nin Kırsal Yerleşim Coğrafyasına İlişkin Terminolojik Sorunlar ve Tipolojik Yaklaşımlar", Ege Coğrafya Derg.,1,1-8. İzmir, 1983.
  • STRABON. Antik Anadolu Coğrafyası (Geographika: XII-XIII-XIV). Çev. A. Pekman. Arkeoloji ve Sanat Yayınları, Antik Kaynaklar Dizisi:1. İstanbul, 1993.
  • TEXIER, Charles. Küçük Asya. Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı. Ankara, 2002.
  • TUNÇDİLEK, Necdet. Türkiye İskân Coğrafyası - Kır İskânı (Köy Altı İskân Şekilleri). İ.Ü. Coğ. Ens. Derg. Yay. No. 49. İstanbul, 1967.
  • YİNANÇ, Refet ve ELİBÜYÜK, Mesut. Kanuni Devri Malatya Tahrir Defteri. Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi Yay. No: 1, Ankara, 1983.
  • YÜCEL, Talip. "Türkiye'nin Kır Yerleşmeleri ve Tipleri Üzerine Yeni Görüşler". TKAE, Yıl XXXI/1-2, s. 447-469, Ankara, 1995.
  • ----- MEYDAN Larousse, C. 8, Meydan Yayınevi, İstanbul, 1972.
  • ----- TDK. Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları: 549, Ankara, 1988.
  • ----- YURT ANSİKLOPEDİSİ. C. 7, Anadolu Yayıncılık, İstanbul, 1983.
  • Yararlanılan Haritalar
  • /25.000 Ölçekli Topografya Haritası Paftaları. Harita Genel Komutanlığı. Ankara.
  • /100.000 Ölçekli Topografya Haritası Paftaları (J 38, 39, 40, 41; K 38, 39, 40, 4; L 38, 39, 40, 41, 42; M 39, 40 Paftaları). Harita Genel Komutanlığı. Ankara.
  • /200.000 Ölçekli Topografya Haritası Paftaları (Divriği, Gürün, Malatya, Elazığ, Elbistan, Adıyaman, Siverek Paftaları). Harita Genel Komutanlığı. Ankara.
  • /400.000 Ölçekli Kiepert Haritası, Malatya Paftası, 1913, Berlin.
  • Yararlanılan Tarihi Kaynaklar
  • Malatya Tahrir Defteri. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Arşivi, Defter No: 142.
  • Arapgir Tahrir Defteri. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Arşivi, Defter No: 127.
  • Divriği Tahrir Defteri. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Arşivi, Defter No: 153.
  • ---- 1997. 387 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum Defteri (937/1530) II. BDAGM Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yay. No. 36. Ankara.