İLKOKUL, ORTAOKUL VE LİSE ÖĞRENCİLERİNDE ULAMSAL ÖRGÜTLEME ÇERÇEVESİNDE TAKSONOMİK FARKINDALIK

Ulamların zihinde anlamsal ilişki ağları oluşturarak konumlandığı görüşü yaygın olarak benimsenmektedir. Bu ilişki ağları tür, bütün-parça, uzamsal konum, işlev, uzak çağrışımlar gibi pek çok ilişki tipi içermektedir. Markman bu ilişkileri 'taksonomik' ve 'tematik' ilişkiler olarak iki genel sınıfa ayırır ve 6-7 yaşına kadar çocukların çoğunlukla tematik ilişkiler kurmaya eğilimli olduğunu ancak bu yaşlardan sonra, ulamlar arası taksonomik ilişki örgütleme becerisinin ağırlık kazanmaya başladığını öne sürer. Bu çalışmada, toplam 300 ilkokul, ortaokul ve lise öğrencisinden oluşan bir araştırma grubu, verilen üç ulamsal ağdan seçtikleri ÜST, TEMEL ve ALT ulamlaştırma düzeylerine ait ulamları kullanarak belirledikleri bağlamlarda tümceler üretmiştir. Bu yolla elde edilen veritabanında, katılımcıların taksonomik ve tematik ilişkilendirme ve ulamsal düzeyleri kullanma eğilim ve becerileri gözlemlenmiştir. Sonuçlar, tematik örgütlemenin, üretilen tümcelerde net bir biçimde baskın olduğunu, taksonomik farkındalığın ise yaşa koşut biçimde arttığını göstermiştir. İki örgütleme türünde de katılımcıların ulamsal düzeylerden farklı biçimlerde yararlandıkları görülmüştür.

PDF

___

Büyüköztürk, Şener ve diğerleri. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem, 2012.
Collins, Allan M. ve Elizabeth F. Loftus. "A Spreading Activation Theory of Semantic Processing." Psychological Review (1975): 407-428
Dirven, René ve Marjolijn Verspoor. Cognitive Exploration of Language And Linguistics. Amsterdam: John Benjamins, 2004.
Gelman, Susan A., Sharon A. Wilcox ve Eve V. Clark. "Conceptual Hierarchies in Young Children." Cognitive Development 4 (1989): 309-326.
Lakoff, George. Women, Fire, and Dangerous Things: What Categories Reveal About the Mind. Chicago: University of Chicago Press, 1987.
Langacker, Ronald W. Foundations of Cognitive Grammar I. Indiana: Indiana University Linguistic Club, 1983.
---. Foundations of Cognitive Grammar II. Stanford: Stanford University Press, 1991.
Löbner, Sebastian. Understanding Semantics. New York: Arnold, 2002.
Markman, Ellen M. Categorization and Naming in Children. Cambridge: MIT Press, 1991.
Mervis, Carolyn B. ve Maria A Crisafi. "Order of Acquisition of Subordinate, Basic and Superordinate Level Categories." Child Development 53.1 (1982): 258- 266.
Mervis, Carolyn B. ve Eleanor Rosch. "Categorization of Natural Objects." Annual Review of Psychology 32 (1981): 89-115.
Morris, Michael W. ve Gregory L. Murphy. "Converging Operations on A Basic Level in Event Taxonomies." Memory and Cognition 18.4 (1990): 407-418
Önal,Özay. 2, 4, 6 ve 8. sınıf Öğrencilerinde Ulamlaştırma Beceri ve Eğilimlerinin Gelişimi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2016.
Rosch, Eleanor. "Principles of Categorization." Concept:Core Readings. Eds. Eric Laurance ve Stephen Margolis. Cambridge, MA: MIT Press,1999. 189-206.
Rosch, Eleanor ve diğerleri. "Basic Objects in Natural Categories." Cognitive Psychology 8 (1976): 382-439
Schmid, Hans-Jörg. "Entrenchment, Salience, and Basic Levels." The Oxford Handbook of Cognitive Linguisitcs. Eds. Dirk Geeraerts ve Hubert Cuyckens. Oxford: Oxford University, 2007. 117-138.
Shanks, David R. "Representation of Categories and Concepts." Cognitive Models of Memory Ed. Martin A.Conway. Cambridge: MIT Press, 1997. 111-146.
Taylor, John R. Cognitive Grammar. Oxford: Oxford University Press. 2003.
Ungerer, Friedrich ve Hans-Jörg Schmid. An Introduction to Cognitive Linguistics. Harlow: Pearson Longman, 2006.
Waxman, Sandra ve Thomas Hatch. "Beyond the Basics: Preschool Children Label Objects Flexibly at Hierarchical Levels." Child Language 19.1 (1992):153-166.