Finkesten Antlaşması ve Tarihî Bir Vesika Olarak Antlaşmanın Türkçe Metni

Türkiye Türkçesi oğuz lehçesinin yazı dili olarak kurulup gelişen en büyük koludur. Osmanlı Devleti'nin resmî dili olarak gelişmiş ve 15-20. asırlarda küresel bir gücün temsilcisi olmuştur. Osmanlı Türkçesi dışında Oğuzca Azerbaycan ve Türkmen Türkçeleri ile de yazı dili olarak temsil edilmiştir. Bilinen duruma göre söz konusu olan son iki lehçe 20. asırda Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla devlet dili olarak ortaya çıkabilmişlerdir.İran, bir coğrafyanın adıdır. İran topraklarında Selçuklulardan sonra hüküm süren ve devleti yöneten ailelerin Türk soylu olmaları İran Devleti'nin bir Fars Devleti olarak kabul görmesini engellememiştir. Bunun temel sebeplerinden biri devleti temsil eden dil ile alakalı olmalıdır. Devletin resmî dilinin büyük oranda Farsça olduğunun kabul edilmesi o Devletin kimliğini de Farslara yöneltmektedir.İran coğrafyasında Selçuklulardan sonraki dönemde devlet dilinin sadece Farsça mı olduğu, söz konusu dil yanında Türkçenin de değişik ihtiyaçlardan dolayı kullanılıp kullanılmadığı sarih değildir.İran tarihinde Fransa ile imzalanmış bir antlaşma olmasından dolayı Finkonştayn Antlaşması İran Avrupa ilişkileri tarihi açısından mühimdir. Devletlerarası hukuki bir belge olarak 1807 yılında imzalanmış olan bahis mevzuu antlaşmanın İran'ı temsil eden nüshasının Türkçe olması Türkçenin de İran'ın resmî dili olarak kullanıldığını göstermektedir.Bu çalışmada Finkonştayn Antlaşması'nın tarihî önemi üzerinde durulmakta ve Türkçe metnin çeviri yazısı verilmekte, Azerbaycan ve Türkiye Türkçesi açısından çeşitli dil özellikleri üzerine bazı tesbitler ortaya konmaktadır

FİNCKENSTEİN AGREEMENT AND AS AN HISTORICAL DOCUMENT IT’S TURKISH TEXT

Turkish is the largest branch of the Oguz dialect developing into a written language. Establishing itself as the official language of the Ottoman Empire, it served as the agent of a global power from the 15th to the 20th century. Apart from the Ottoman Turkish, the Oguz dialect was also represented by Azerbaijani and Turkmen as the other prominent written languages. The available literature reveals that these two branches could emerge as official languages only after the dissolution of the USSR in the late 20th century.Historically speaking, Iran is the name designated for a geographical area. Successor dynasties of Seljukids being of Turkish origin did not prevent the country from being understood as a Persian state. This has mainly to do with the language representing the government. As Persian gained wide recognition as the official language, the government oriented its identity rather towards Persians.Hence, it is still a question of uncertainty whether Persian was the only official language in the postSeljukid Iran, or whether Turkish was used along with Persian for other purposes.As it was a treaty concluded with France in the year 1807, the Treaty of Finkenstein is an important legal document for Irano-European relations. Since the official text representing the Iranian party was drawn up in Turkish, this could be evidence for the fact that Turkish was also used as an official language in Iran. With particular emphasis upon the historical significance of the Treaty of Finkenstein, the present study presents the transcribed text of the treaty, as well as certain remarks on its linguistic features in terms of Turkish and Azerbaijani languages

___

  • Başkan, Özcan, (1988), Bildirişim, Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul.
  • Ergin, Muharrem, (2008), Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yayınları, İstanbul.
  • Erkan, Erol, (2014), “Hakikati İnşa Aracı Olarak Din Dili”, The Journal of Academic Social Science Studies. (Erişim Tarihi: 22.6.2017)
  • Heidegger, Martin, (1997), Tekniğe Yönelik Soruşturma İstanbul, AFA Yayınları, İstanbul. Saussure, Ferdinand, (1998), Genel Dilbilim Dersleri, Çev. Berke Vardar, Multilingual Yay., İstanbul.
  • Uzman, Mehmet,(2015), Kırgızistan’da Dil Durumu Kırgızcanın İhyası, Taipei, Tayvan.
  • The Collections of the Museum of the History of France - AE/III/54/b -
  • Great record documents the history of France; Anthology No record 03,700
  • Museum Fund Series iron chestand Museum, Museum of foreign documents Cote AE/III/54/a Quoteoriginal AF / IV / 1702/1er folder / parts 1 and 2
  • http://salariyan.arzublog.com/post-63532.html (Erişim tarihi: 25.6.2017)
  • Sarıcaoğlu, Fikret, https://www.academia.edu/11167195/Akkoyunlular_Karakoyunlular_Safeviler (Erişim tarihi: 12.5.2017)
  • http://kaspi.az/az/ermenistani-danisiqlar-masasina-oturmaa-mecbur-etmeliyik/ (Erişim tarihi: 27.6.2017)
  • http://www.azadliq.az/xeber/171076/171076/ (Erişim tarihi: 27.6.2017)