ULUSLARARASI HUKUK PERSPEKTİFİNDEN KANALLARA KAZANDIRILABİLECEK HUKUKİ STATÜLER: KANAL İSTANBUL ÖRNEĞİ
Çalışmada Kanal İstanbul için kazandırılabilecek hukuki statüler,
Süveyş ve Panama Kanallarında uygulanan hukuki statüler ve Türk Boğazlarının
hukuki statüsü ile birlikte karşılaştırmalı olarak incelenmektedir. Türk
Boğazlarının hukuki statüsüne bakıldığında, Türkiye’nin Montrö Boğazlar
Sözleşmesinden, uluslararası deniz hukuku kurallarından ve Türkiye’nin tarihi
geçmişinden kaynaklanan üstün hakları bulunmaktadır. Türk Boğazlarının önemi dikkate alındığında, İstanbul Boğazı’na paralel olarak inşa edilmesi planlanan Kanal İstanbul da taşıma ve ulaşım için kolaylık sağlayacak ve dünya ticareti için elverişli su yollarından birisi olacaktır. Kanal İstanbul’un etkin bir şekilde kullanılmasının sağlanması için, kanalın inşa edilmesinden önce hukuki statüsünün oluşturulması gerekmektedir. Çalışmada Kanal İstanbul’a
kazandırılabilecek muhtemel hukuki statüler üzerinde durulmuştur, kanala yeni
bir uluslararası antlaşma ile uluslararası hukuki statü kazandırılırsa, antlaşmaya eklenebilecek yeni maddeler hususunda önerilerde bulunulmaktadır.
THE LEGAL STATUS OF CANALS FROM THE PERSPECTIVE OF INTERNATIONAL LAW: EXAMPLE OF THE CANAL ISTANBUL
___
- ANDREWS, Burton: “Suez Canal Controversy.” Albany Law Review XXI, 1 (1957): 14-33.
- ARIAS, Harmodio. The Panama Canal: A Study in International Law and Diplomacy. New Mexico: The Minerva Group, Inc., 2000.
- AYBAY, Gündüz ve Nilüfer Oral: “Turkey’s Authority to Regulate
Passage through the Turkish Straits.” Journal of International
Affairs III, 2 (1998).
- BAXTER, Richard: “Passage of Ships through International Waterways
in Time of War.” British Year Book of International Law XXXI
(1954): 187-216.
- BAXTER, Richard, Triska, Jan F.: The Law of International Waterways
with Particular Regard to Interoceanic Canals, Cambridge,
Massachusetts: Harvard University Press, 1964.
- BRUEL, Erik: International Straits: A Treatise on International Law-1
The General Legal Position of International Straits. Copenhagen:
Nyt Nordisk Forlag 1947.
- CAMINOS, Hugo: The legal regime of straits in the 1982 United Nations
Convention on the Law of the Sea. The Netherlands: Martinus
Nijhoff, 1987.
- CUNDICK, R. Palmer: “International Straits: The Right of Access.”
Georiga Journal of International and Comparative Law, 5,
1(1975): 107-140.
- DELSON, Robert: “Nationalization of the Suez Canal Company: Issues
of Public and Private International Law.” Columbia Law Review,
57, 6 (1957): 755-786.
- DINITZ, Simcha: “Legal Aspects of the Egyptian Blockade of the Suez
Canal.” Georgetown Law Journal , 45, 2, (1956-1957):169-199.
- DOĞRU, Sami: “Türk Boğazları’nin Hukukî Statüsü: Sevr Ve Lozan’dan
Montrö’ye Geçiş.” Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Dergisi, XV, 2 (2014): 123-169.
- ECEMIŞ YILMAZ, Hatice Kübra: The Legal Status of the Canal Istanbul
in International Law, London: Wildy, Simmonds& Hill
Publishing, 2018.
- GUEVARA, Carlos Alfredo Lopez: “Negotiating a Peaceful Solution to
the Panama Canal Question.” New York Univesity Journal of
International Law and Politics, 9, 1, Bahar (1976), s. 3-14.
- GÜNEŞ, Şule: “Türk Boğazları.”, ODTÜ Gelişme Dergisi,
34,Aralık,(2007): s. 217-250.
- HANRAHAN, David. G: “Legal aspects of the panama canal zone in
perspective”, Boston University Law Review, 45, 1, (1965): 64-
87.
- HORVATH, Marcell: “The Controversial Questions of Permanent
Neutrality in the Case of the Panama Canal,” Miskolc Journal of
International Law, 7, 1, (2010): 83-99.
- HORVATH, Marcell: “The Sovereignty of the Republic of Panama in the
Light of the Panama Canal Treaties.” Miskolc Journal of
International Law, 6, 2, (2009): 44-59.
- HOSKINS, Halford L.: “The Suez Canal as an International
Waterway”, American Journal of International Law 37, 3,
(1943): 373-385.
- HOSTIE, Jan F.: “Notes on the International Statute of the Suez Canal”,
Tulane LawReview, 31, 3, (1956-1957): 397-436.
- İstanbul Barosu Çevre ve Kent Hukuku Komisyonu, Kanal İstanbul
Projesinin Çevresel, Kentsel ve Hukuksal Etkileri, İstanbul:
İstanbul Barosu Yayınları, 2016.
- JOHNSON, D. H. N.: “Some Legal Problems of International
Waterways, with Particular Reference to the Straits of Tiran and
the Suez Canal,” Modern Law Review, 31, 2, (1968): 153-164.
- KURAN, Selami : “Deniz Hukukunda Deniz Çevresinin Korunması.”
Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları
Dergisi, XIII (2007): 1-15.
- KURAN, Selami: Uluslararası Deniz Hukuku. Baskı 5. İstanbul: Beta
Kitapevi, 2016.
- LAPIDOTH, Ruth: “The Reopened Suez Canal in International Law.”
Syracuse Journal of International Law and Commerce, 4, 1, (Yaz
1976): 1-50.
- LOGARAJ, Nadaisan: “Navigational Safety, Oil Pollution and Passage in
Straits of Malacca”, Malaya Law Review, XX, 2, (1978): 287-
314.
- OBIETA, Joseph A. ve Baxter, Richard: The International Status of the
Suez Canal, The Netherlands: Springer, 1960.
- MARSTON, Geoffrey: “Armed Intervention in the 1956 Suez Canal
Crisis: The Legal Advice Tendered to the British Government.”
International and Comparative Law Quarterly, 37, 4(1988):773-
817.
- MCC J. F.., Jr. :“The Law of International Waterways: An Approach to a
Suez Canal Solution.” University of Pennsylvania Law Review,
105, 5, (1957): 714-44.
- MCDOUGAL, Myres S., ve Trevor J. Burke: The Public Order of the
Oceans: A Contemporary International Law of the Sea, New
Haven, Yale University Press, (1962): 1075.
- ORAL, Nilüfer: “Kanal İstanbul Projesi ve Türkiye’nin Uluslarası
Hukuktan Doğan Yükümlülükleri.” Panel Kanal İstanbul,
Çevresel, Kentsel, Hukuki Etkileri. İstanbul: İstanbul Barosu
Yayınları, 2016.
- ÖZERSAY, Kudret: Türk Boğazlarından Geçiş Rejimi, Ankara:
Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları, 1999.
- PADELFORD, Norman J.: “The Panama Canal and the Suez Crisis.”
American Society of International Law Proceedings, 51,
1(1957):10-18.
- RUBIN, Howard M.: “The Panama Canal Treaties: Keys to the Locks.”
Brooklyn Journal of International Law, 4, 2 (1978): 159-220.
- SCHACHTE, William L.: “Interantional Straits and Navigational
Freedoms.” Ocean Development and International Law XIV, 2
(1993): 175-195.
- SCHACHTE, William L. Jr ve J. Peter A. Bernhardt: “International
Straits and Navigational Freedoms.” Virginia Journal of
International Law XXXIII, 3 (1993): 527-556.
- SERBEST, M. Bürkan: “Süveyş Kanalı’nın Ulusallaştırılması Sorunu ve
Süveyş Bunalımı.” MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6, 4
(Ekim 2017): 689-711.
- TC. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel
Müdürlüğü, “Kanal İstanbul Çevresel Etki Değerlendirmesi
Raporu (Kanal İstanbul ÇED Raporu)”, Aralık 2019.
- TOLUNER, Sevim: Milletlerarası Hukuk Dersleri, Devletin Yetkisi,
İstanbul: Filiz Kitapevi, 1984.
- SS ‘WIMBLEDON’: United Kingdom and ors v Germany, Judgment,
(1923) PCIJ Series A, no.1.
- TÜTÜNCÜ, Ayşe Nur: “Montrö Sözleşmesi ve Kanal
İstanbul.”Milletlerarası Hukuk Ve Milletlerarası Özel Hukuk
Bülteni, XXXVII, 1 (2017): 113-123.
- UZUN, Hakan: “Montreux Sözleşmesinin Yankıları.” Ankara
Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi,
61 (2017): 393-435.
- ÜNLÜ, Nihan: The Legal Regime of the Turkish Straits. Hollanda:
Martinus Nijhoff Publisher, Kluwer Law International, 2002.
- VAN DYKE, Jon M.: “Legal and Practical Problems Governing
International Straits 1.” Ocean Yearbook Online XII, 1 (1996):
109-125.
- VAN DYKE, Jon M.: “Transit passage through international straits.” The
Future of Ocean Regime-Building. Brill Nijhoff, (2009): 175-232.
- Legal History of the Panama Canal, 1 St. Louis Law Review. 246, 1916,
s. 250. http://openscholarship.wustl.edu/law_lawreview/vol1/iss3/6
(Erişim Tarihi 20 Ocak 2020).
- Panama Kanalı Gemi Geçiş İstatistikleri için, bkz.
https://www.pancanal.com/eng/op/transit-stats/2019/Table-01.pdf
(Erişim tarihi 25 Ocak 2020).
- PADELFORD, Norman J., Worthington William E. ve diğerleri:
“Panama Canal”, 21 Kasım 2019,
https://www.britannica.com/topic/Panama-Canal (Erişim Tarihi
20 Ocak 2020).
- Süveyş Kanalı Gemi Geçiş İstatistikleri için, bkz.
https://www.suezcanal.gov.eg/English/Navigation/Pages/Navigati
onStatistics.aspx (Erişim tarihi 25 Ocak 2020).
- Süveyş Kanalı Tarihi,
https://www.suezcanal.gov.eg/English/About/SuezCanal/Pages/C
analHistory.aspx (Erişim tarihi 25 Ocak 2020).
- Türk Boğazları Gemi Geçiş İstatistikleri için, bkz.
https://atlantis.udhb.gov.tr/istatistik/gemi_gecis.aspx. (Erişim
tarihi 25 Ocak 2020).