Kur'an Kurslarını Konu Edinen Tezler Üzerine Bir İnceleme

Din eğitimi anabilim dalının gelişmesine paralel olarak, ülkemizde gerçekleştirilen din eğitimi faaliyetlerini problem edinen bilimsel araştırmaların sayısında son yıllarda önemli bir artış yaşanmaktadır. Ancak söz konusu araştırmalarla ilgili olarak, nitelik artışının da aynı paralelde ilerlediğini söyleyebilmek tartışılmaya değer bir konudur. Nitelik artışına katkı sağlayabilecek çalışmalardan biri de yapılan araştırmaların başka araştırmalara konu edilerek, bilimsel kritiğinin yapılmasıdır. Ne var ki, ülkemizde bu tür çalışmaların sayısı yok denecek kadar azdır. Bu makalede, ülkemizde yer alan yaygın din eğitimi kurumlarından olan Kur'an Kurslarını konu alan yüksek lisans ve doktora tezleri; ele aldıkları problem, alt problemler, araştırma yöntemleri, değişken türleri, örneklemleri, veri toplama teknikleri, veri analiz teknikleri vb. açılardan "betimsel analiz" yaklaşımına göre incelenmiş, ortaya çıkan sonuçlar ışığında, bundan sonra yapılabilecek çalışmalara dair önerilerde bulunulmuştur.Çalışmada 1996-2009 yılları arasında ülkemizde yapılan 20 adet tez incelenmiştir. Bunlardan 17'si yüksek lisans, 3'ü doktora tezidir. Bu tezlerin 13'ü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı Din Eğitimi Bilim Dalında yapılmıştır. Araştırma neticesinde, 2005 yılından sonra Kur'an kurslarını konu edinen tezlerin sayısında önemli artış yaşandığı görülmektedir. Kur'an kurslarıyla ilgili spesifik konuların/problemlerin derinlemesine ele alındığı tezler bulunmakla birlikte, bazı tezlerde genelde aynı alt konuların/problemlerin daha yüzeysel bir şekilde işlendiği görülmüştür. Kur'an kurslarını konu alan bu tezlerin geneli bilimsel araştırma metodolojisi çerçevesinde yapılandırılmıştır. İncelenen tezlerin 14'ü nicel, 4'ü kuramsal, 2'si ise nitel destekli nicel desenlidir. Bununla birlikte, bazı tezlerde problemlerin, denencelerin, yöntemlerin ortaya konuluşunda bir takım yetersizlikler olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Yaygın din eğitimi, Kur'an kursları, Bilimsel araştırma.

A Review on Dissertations about Koran Courses

With a common saying, Religious Education activities as old as human history. These activities were performed conveying of culture to young generation throughout the centuries. But the scientific approach to these activities, have occurred only in last few centuries. Especially in Turkey, scientific researches on religious education are fairly new. For example, the department of Religious Education Sciences was constituted in 1982 at the Faculty of Theology. Religious education researches contribute to clarify the right and wrong sides, strongnesses, weaknesses, or deficiencies of religious education activities. Thus religious education researches have contributed these activities more scientifi- cal. Additionally, this process provides religious education to develop theories; concepts, principles, methods etc. Recently, religious education research has increased very fast in Turkey. But this increase has remained only in number. The qualitative side still needs to be developed. It is possible to do some researches on this topic. One of the sufficient ways to carry out more qualified researches is to criticize previous researches by new researches. Unfortunately, in our country, such kinds of researches are very little. Such researches can provide opportunities, different aims, problems, methods, etc. for religious education researches and new research areas. These researches also contribute to develop the theories and practices of religious education. In this article, we aim to discuss qualification of master’s and doctoral dissertations about Koran courses in Turkey. Therefore in this work it will be inquired; problems, sub-problems, hypothesis, research methods, variable types, samples, data collection techniques, data analysis techniques, etc. of these researches. We use “descriptive analysis method” in this study. In this study, 20 thesis were examined, these were prepared from 1996 to 2009 in Turkey. 17 of them are M.A. thesis and 3 of them are doctoral thesis. 13 theses were submitted at Department of Philosophy and Religious Studies and Religious Education program. Most of these theses were prepared at Seljuk University. According to our research results we see that the number of the studies about Koran courses has increased after the year 2005.There are a few dissertations which focused on special topics/problems about Koran courses. But some of them studied same sub topics/problems. Therefore, these theses don’t have scholarly depth. In general, the examined theses are constituted in a framework of scientific research methodology of social sciences. In other words, these theses have basic headings required by a scientific study. However some of them have some deficiencies. For example, some of them have not main or sub-problems, hypothesis etc. 14 theses are quantitative studies, 4 theses are theoretical studies and 2 theses are quantitative and qualitative studies. 13 theses were used only one data collection technique (survey). 3 these were used 2 or 3 techniques (survey, interview, observation etc.) The samples of the examined dissertations mostly were selected from students and teachers of Koran courses. Generally, the samples were preferred randomly. Demographic and personal specialties generally consists the independent variables. Unfortunately, in some theses the effects of independent factors on the dependent factors weren’t tested and reviewed. In most of these studies only the frequencies and the percentages were presented. But multivariate analysis techniques were also used in some of these dissertations.

Keywords:

Non-formal religious education, Koran courses, Religious education researches.,

PDF

___

Akyürek, S. (2005). Kur’an kursu öğreticisinin mesleki yeterlikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18 (1), 175-192.
Akyüz, Y. (1999). Türk eğitim tarihi (Başlangıçtan 1999’a). Ankara: Alfa Yayınları.
Arıkan, R. (1995). Araştırma teknikleri ve rapor yazma. Ankara: Tutibay Yayınları.
Arlı, M. & Nazik, H. (2001). Bilimsel araştırmaya giriş. Ankara: Gazi Kitabevi.
Aslantürk, A. H. (2000). Kur’an kursu öğreticilerinin problemleri. Kur’an kurslarında eğitim, öğretim ve verimlilik, içinde (79-89) İstanbul: Ensar Neşriyat.
Aslantürk, Z. (1999). Araştırma metot ve teknikleri. İstanbul: MÜİFAV Yayınları. Ay, M. E. (2005). Problemleri ve beklentileriyle Türkiye’de Kur’an kursları. Bursa: Düşünce Kitabevi.
Aydın, M. Ş. (2008). Din eğitimi kurumu olarak Kur’an kursu. Ankara: Diyanet Yayınları.
Baltacı, C. (1999). Cumhuriyet döneminde Kur’an kursları. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 6, 181-186.
Baş, T. & Akturan U. (2008). Nitel araştırma yöntemleri Nvivo 7.0 ile nitel veri analizi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Başkurt, İ. (2007). Din eğitimi açısından Kur’an öğretimi ve yaz Kur’an kursları. İstanbul: Dem Yayınları.
Bayraktar, M. F. (1992). Eğitim kurumu olarak Kur’an kursları üzerine bir araştırma. İstanbul: Yıldızlar Matbaası.
Buyrukçu, R. (2001). Kur’an kurslarında din eğitimi ve öğretiminin verimliliği üzerine bir araştırma (Göller Bölgesi örneği.) Isparta: Fakülte Kitabevi.
Büyüköztürk, Ş. (2005). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem-A Yayınları.
Ekiz, D. (2003). Eğitimde araştırma yöntem ve metotlarına giriş: Nitel, nicel ve eleştirel kuram metodolojileri. Ankara: Anı Yayınları.
Erden, M. (1998). Öğretmenlik mesleğine giriş. Ankara: Alkım Yayınları.
Fidan, N. & Erden M. (1998). Eğitime giriş. İstanbul: Alkım Yayınları.
Karasar, N. (2002). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
Kayadibi, F., Başkurt İ., & Furat Z. (2008). Cumhuriyet dönemi din eğitimi literatürü (1923-2007). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Rektörlük Yayını.
Kılavuz, M. A. (2005). Kur`an kurslarında yetişkin din eğitimi. Bursa: Düşünce Kitabevi.
Kızılabdullah, Y. (2009). İlahiyat fakültelerinin kuruluşundan bugüne din eğitimi anabilim dalında yapılan çalışmalar. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi İlahiyat Özel Sayısı, 1 (2), 305-313.
Koç, A. (2005). Kur’an kurslarında eğitim ve verimlilik. Ankara: İlahiyat Yayınları.
Kuş, E. (2003). Sosyal bilimlerde araştırma teknikleri nitel mi, nicel mi? Ankara: Anı Yayınları.
Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayınları.
Tosun, C. (2005). Din eğitimi bilimine giriş. Ankara: Pegem-A Yayınları.
Tosun, C. (2009). Bir bilim dalı olarak Türkiye’de din eğitiminin doğuşu, gelişmesi ve alanına katkıları. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi İlahiyat Özel Sayısı, 1(2), 284-294.
Türkdoğan, O. (1989). Bilimsel değerlendirme ve araştırma metodolojisi. İstanbul: MEB Yayınları.
Türnüklü, A. (2001). Eğitimbilim alanında aynı araştırma sorusunu yanıtlamak için farklı araştırma tekniklerinin birlikte kullanılması. Eğitim ve Bilim, 26 (120), 8-13.
Yıldırım, A.& Şimşek H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
Aybey, S. (2005). İlköğretim çağındaki öğrencilerin Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından açılan yaz kursları ile ilgili görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Bulut, Z. (2009). 18-50 yaş arası bayanların Kur’an kurslarına devam motivasyonları (Anlara/Keçiören örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Büyükdinç, M. (2001). Sekiz yıllık kesintisiz zorunlu temel eğitim sonrası Kur`an kurslarında eğitim ve öğretim. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Adapazarı: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Çaylı, A. F. (2005). Kur’an kursu öğreticilerine göre hafızlık eğitimi ve problemleri (Göller Bölgesi örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Ergün, A. (2002). Kur`an kursu öğrencilerinde dini tutum ve davranışlar (Isparta örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Genç, M. F. (2007). Kur’an kurslarında toplam kalite yönetimi (Samsun ve Sivas örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Günaydın, Z. (2008). Diyanet İsleri Başkanlığı yaz Kur’an kursları müfredatı II. kur’unun çoklu zekâ ortamlarında işlenmesi üzerine bir deneme. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Karlı, L. (2009). Diyanet İşleri Başkanlığı yaz Kur’an kursları müfredatının hikâye yöntemiyle öğretimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Korkmaz, M. (2009). Kur’an kursu öğreticilerinin eğitim öğretim yeterlikleri açısından kendilerini değerlendirmeleri. Yayımlanmamış doktora tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Loras, Ş. (2007). Kur’an kursu müfredatının çoklu zekâ tekniği ile işlenişi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Önder, M. (2008). Yaz Kuran kursları öğretim programı amaçlarının gerçekleşme düzeyleri (Sivas il merkezinde bir alan araştırması). Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Öztürk, F. Z. (2007). Kur’an kursu öğrencilerinin sosyo-ekonomik, kültürel temelleri ve sorunları (Konya örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Öztürk, H. (1996). Camilerin çocuk eğitimindeki yeri ve yaz kursları üzerinde deneysel bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Öztürk, Ö. (2007). Kur’an kursu öğrencilerinde depresyon düzeyi üzerine bir araştırma (Konya örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Özyurt, A. (2009). Kur’an kurslarında kadınlara yönelik din eğitimi (Kartal örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Şen, S. Z. (1995). Kur’an kursu öğrenci ve öğreticilerinin beklenti ve sorunları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Ünal, A. (2008). Yetişkinlerde din olgusu ve Kur’an kurslarında öğretim (Ankara ili örneğinde bir alan araştırması). Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Uzuner, A. T. (2009). Kız Kur’an kursları olgusuna sosyolojik bir yaklaşım -Zeynel Abidin Kız Kur’an Kursu örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Ünsal, A. (2009). Yaz Kur’an kurslarında din eğitim ve öğretimi (Denizli örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Ünsal, B. (2006). Günümüz Kur’an kurslarında hafızlık eğitimi ve problemleri (İstanbul örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.