Teistik Kader Algısı Ölçeği’nin Geliştirilmesi: Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması

Bu çalışmada Teistik Kader Algısı Ölçeği’nin (TKAÖ) geçerlik ve güvenirlik analizine ilişkin bulgulara yer verilmektedir. Teistik Kader Algısı Ölçeği bireylerin gündelik hayatlarında karşılaştıkları olayların sorumluluğunu insanlara veya Allah’a atfetme durumlarını ölçmektedir. Nihaî çalışma İstanbul’da yaşamakta olan 445 yetişkin üzerinde gerçekleştirilmiştir. Ölçeğin geçerliği açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi; güvenirliği ise Cronbach’s Alpha, Spearman Brown iki yarı test korelasyonu teknikleri ile sınanmıştır. Yapılan analiz sonucunda güvenirlik katsayısı yüksek (Cronbach’s Alpha .897, Spearman-Brown Coefficient .880 ve r = 786) ve geçerliği iyi düzeyde (X2 /df = 3.34, RMSEA = 0.073, NFI = 0.97, NNFI = 0.97, CFI = 0.98, RMR = 0.050, SRMR = 0.044, GFI = 0.94, AGFI = 0.91) 12 maddeden oluşan tek faktörlü ölçeğe ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kader, Teistik Kader Algısı, Özgür İrade, Teizm, Ölçek Geliştirme

Development of Theistic Fatalism Scale: Reliability and Validity Study

In this study Theistic Fatalism Scale’s reliability and validity analyses are presented. The scale measures how people explain the affairs which they encounter in daily life. It asks whether they attribute these affairs and responsibility to people or to God. The data was collected from 445 adult participants who live in İstanbul. The analyses show that Theistic Fatalism Scale consists of 12 items and one dimension. And the scale is reliable (Cronbach’s Alpha .897, Spearman-Brown Coefficient .880, r = 786) and valid (X2 /df = 3.34, RMSEA = 0.073, NFI = 0.97, NNFI = 0.97, CFI = 0.98, RMR = 0.050, SRMR = 0.044, GFI = 0.94, AGFI = 0.91).

Keywords:

Fate, Theistic Fatalism, Free will, Theism, Scale Development,

PDF

___

Aydın, Ömer. “İnsan Fiilleri.” İçinde Sistematik Kelam, editör Ömer Aydın, 205–260. İstanbul: İşaret Yayınları, 2011.
Bulut, İsmail. “Kader-Engellilik İlişkisine Kelami Bir Yaklaşım.” Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy. 45 (2015): 20–51.
Büyüköztürk, Şener. Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2012.
Cohn, Lawrance D. v.dğr. Fatalism and Healt Behaviour: A Meta-Analytic Review. Mexico: Universidad Autonoma De Ciudad Juarez, 2015.
Çokluk, Ömay, Şekercioğlu, Güçlü ve Büyüköztürk, Şener. Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik. Ankara: Pegem Akademi, 2012.
Çelebi, İlyas. “Mutezile.” TDV İslam Ansiklopedisi 31, (2006): 391–401.
Dağ, İhsan. “Rotter’ın İç-Dış Kontrol Odağı Ölçeği (RİDKOÖ)nin Üniversite Öğrencileri İçin Güvenirlik ve Geçerliği.” Psikoloji Dergisi 7, sy. 6, (Aralık 1991): 10–16.
Dağ, İhsan. “Kontrol Odağı Ölçeği (KOÖ): Ölçek Geliştirme ve Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması.” Türk Psikologları Derneği 17, sy. 49, (2002): 77–90.
Harrington, Donna. Confirmatory Factor Analysis, United Kingdom: Oxford University Press, 2009.
Karaca, Faruk. “Kader Algısı-Ruh Sağlığı İlişkisi Üzerine Empirik Bir Araştırma.” İslamî Araştırmalar Dergisi 19, sy. 3, (2006): 479–489.
Kart, Müge Ersoy ve Güldü, Özgür. “Self Determination Scale: The Adaptation Scale.” Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 41, sy. 2, (2008): 187–200.
Kartopu, Saffet. “Kaygının Kader Algılarıyla İlişkisi.” Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2, sy. 3, (2013): 238–260.
Katırcı, Yusuf. “Cezaevi Mahkumlarının Kader Anlayışı: Ferizli L Tipi Cezaevi Örneği.” Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, 2011.
Kaya, Alim ve Bozkur, Binaz. “Kadercilik Eğilimi Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması.” Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 11, sy. 3, (2005): 935–946.
Oral, Şehit. “Beşer İradesi Hakkında Mâturidiyye Mezhebi.” Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi 2, sy. 3-4, (1963): 14–16.
Soyal, Fikret. “Eş’arîlik.” İçinde Kelam Tarihi, editör Ramazan Yıldırım, 213–250. İstanbul: İşaret Yayınları, 2017.
Türkmen, Dilek. “Yetiştirme Yurtlarında Kalan Öğrencilerin Kendi Kaderlerini Tayin Hakkı ile Öz-saygı Düzeylerinin Değerlendirilmesi.” Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2012.
Üzüm, İlyas. “Kaderiyye.” TDV İslam Ansiklopedisi 24, (2001): 64–65.
Yıldırım, Arif. “İlahi ve Beşeri İradenin Bir Arakesiti ve Bir Risale.” Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy. 26, (2006): 202–211.