200125

TEFSÎR LİTERATÜRÜNDE MÜSLÜMAN KADINLARIN EHL-İ KİTÂB ERKEKLERİ İLE EVLEN-ME(ME)LERİ MESELESİ

Bu çalışmada Müslüman kadınların Ehl-i Kitâb erkekleri ile evlilikleri meselesi, ilgili âyetler çerçevesinde ve tefsîr literatürü temelinde ele alınacaktır. Kur’ân’da evlilik ile dînî inanç ilişkisi, Mushaf sırasına göre temel olarak Bakara 2/221, Mâide 5/5 ve Mümtehıne 60/10. âyetlerde anlatılmaktadır. Buna göre Müslümanların üç inanç grubu, yani kâfirler/Allah’ı inkâr edenler, müşrikler/Allah’a ortak koşanlar ve Ehl-i Kitâb ile evlilikleri konu edilmektedir. Bu bağlamda cevap arayacağımız temel soru, günlük hayatta muhtemel bazı Müslüman kadınlar ile Ehl-i Kitâb erkekleri arasındaki evlilik pratiğinin teoriye yansımalarının neler olduğu; başka bir deyişle bu tür muhtemel durumların, âyetlerin yorum sınırlarını zorlayıp zorlamadığı şeklinde olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Kur’ân, tefsîr, evlilik, nikâh, Ehl-i Kitâb

The Marriage Between Muslim Women and The Men Belonging People of The Book in The Qur’anic Exegesis Literature

In this study, the marriage between muslim women and the men belonging to People of the Book will be discussed in the context of the Qur’anic verses and on the basis of Its commentary (tafsir). The relationship between marriage and religious belief has been dercribed in verses Bakara 2/221 and Maide 5/5 and Mumtehıne 60/10, in order of Mushaf in Qur’an. In this context, the basic question to be answered is “what are the reflections of this kind of marriage practises into theory between Muslim women and Ahlu’l-Kitâb men?” In other words, “are these kinds of possible cases push the limits of interpretation of Qur’anic verses, or not?”

Keywords:

Qur’ân, Tafsir, Marriage, Wedding, People of The Book,

PDF

___

Acar, Halil İbrahim; “Evlenme Engeli Olarak Din Farkı”, Atatürk Üniver-‐‑ sitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 17, Erzurum, 2002.
Altuner, Şerife Hanım; “Yabancı Kadınlarla Evlilik”, Küreselleşen Dünya-‐‑ da Aile: 2009 Yılı Kutlu Doğum Sempozyumu, Ankara, 2010.
Atar, Fahrettin; “Nikâh”, DİA, İstanbul, 2007.
________; “Muharremât”, DİA, İstanbul, 2006.
Atay, Hüseyin; Kur’an’a Göre Araştırmalar I-‐‑III, Atay Yay., Ankara, 1997.
Ateş, Süleyman; “İslâm’ın Kadına Getirdiği Haklar”, İslâmî Araştırmalar, 10/4, 1997.
________; “Müslüman kız, Hristiyan erkekle evlenebilir mi?” (Çevrimiçi) http://www.suleyman-‐‑
ates.com/index.php?option=com_content&view=article&id=246:mueslueman-‐‑ kz-‐‑hristiyan-‐‑erkekle-‐‑evlenebilir-‐‑mi-‐‑-‐‑okurumun-‐‑takdiri&catid=32:aralk-‐‑ 2011&Itemid=100 21 Ekim 2015.
________; Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsîri, Yeni Ufuklar Neşr., İstanbul, 1988.
Bahçekapılı, Nedim; “İslam ve Kilise Hukuku Açısından Aile ve Evlilik”, Avrupa İslam Üniversitesi İslam Araştırmaları Dergisi, sayı: 1, 2008.
Bayındır, Abdülaziz; “Din Farklılığının Evliliğe Etkisi”, (Çevrimiçi)
http://www.kurandersi.com/konulu-‐‑kuran-‐‑sohbetleri/2009/din-‐‑farkliliginin-‐‑evlilige-‐‑ etkisi.html, 10 Şubat 2012.
Bilgin, Beyza, İslam’da Kadının Rolü, Türkiye’de Kadın, Ankara, 2001.
Bilmen, Ömer Nasuhi; Hukukı İslâmiyye ve Istılahatı Fıkhıyye Kamusu, Bil-‐‑ men Yay., İstanbul, trs..
Buhârî, Muhammed b. İsmâîl (256/869-‐‑70); el-‐‑Câmiu’s-‐‑Sahîh, Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
Cessâs, Ebû Bekr er-‐‑Râzî (370/980); Ahkâmu’l-‐‑Kur’ân, Dâru İhyâi’t-‐‑Türâs, Beyrut, 1405/1984.
Cin, Halil; İslâm ve Osmanlı Hukukunda Evlenme, Selçuk Üniversitesi Yayınları, Konya, 1988.
Hüseyin Çelik, “Ehli Kitabın Kestiğinin Yenilmesi ve Kadınları ile Evle-‐‑ nilmesi Meselesi (Mâide Suresi 5. Ayeti Bağlamında Bir Tahlil)”, Dicle Üniversi-‐‑ tesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt: XII, sayı: 1, 2010.
Dağcı, Şamil; “İslam Aile Hukukunda Evlenme Engelleri I: Sürekli Evlenme Engelleri”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: XXXIX, Ankara, trs.
________; “İslam Aile Hukukunda Evlenme Engelleri II: Geçici Evlenme En-‐‑ gelleri”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: XLI, Ankara, trs.
Dalgın, Nihat, “İslam Hukuku Açısından Bayanın Ehl-‐‑i Kitâb Erkekle Evliliği”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, sayı: 2, 2003.
________; İslâm Hukukuna Göre Müslüman-‐‑Gayr-‐‑i Müslim Evliliği, Etüt Yayınları, Samsun, 2005.
Demir, Ömer; Acar, Mustafa; Sosyal Bilimler Sözlüğü, Ağaç Yay., İstanbul, 1993.
Demircan, Ali Rıza; “Müslüman Kadınlar Müşrik ve Gayr-‐‑i Müslim Ar-‐‑ keklerle Evlenebilirler mi..?”, (Çevrimiçi) http://www.alirizademircan.net/musluman-‐‑kadinlar-‐‑musrik-‐‑ve-‐‑gayr-‐‑i-‐‑muslim-‐‑ arkeklerle-‐‑evlenebilirler-‐‑mi-‐‑5-‐‑306h.html, 21 Ekim 2015.
Demirci, Muhsin; Tefsîr Tarihi, İfav Yay., İstanbul, 2003.
Ebû Zehra, Muhammed, el-‐‑Ahvâlü’ş-‐‑Şahsıyye, Dâru’l-‐‑Fikri’l-‐‑Arabî, Kahi-‐‑ re, trs..
Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır (1361/1942); Hak Dini Kur’an Dili, Eser Neşr, İstanbul, 1979.
Esen, Muammer; “Kur’an’ın Ehl-‐‑i kitab’a Bakışı”, Ankara Üniversitesi İla-‐‑ hiyat Fakültesi Dergisi, 51:1, 2010.
Esmer, Yılmaz; “Algılama ve Anlatımda Eşler Arası Farklılıklar”, Kadın ve Cinsellik, (Haz. Necla Arat), Say Yayınları, İstanbul, 1993.
Eşkan, Selma; “İslâm Aile Hukukunda Evlilik Engeli Olarak Din Farkı Prob-‐‑ lemi”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi, Erzurum, 2007.
Goldziher, Ignaz; İslam Tefsîr Ekolleri, (çev. Mustafa İslamoğlu), Denge Yay., İstanbul, 1997.
Güler, İlhami; “Kur’an’da Kadın Erkek Eşitsizliğinin Temelleri”, İslâmî Araştırmalar, , c. 5, s. 4, 1991.
Hamîdullah, Muhammed; “Hudeybiye Antlaşması”, DİA, İstanbul, 1998.
Huotari, Voitto; “Finlandiya’da Ortodoks ve Luteryanlar Arası Evlilik-‐‑ ler” (Çev. Kemal Ataman), Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt: 5, sayı: 5, 1993.
İbn Abdilberr (463/1070); el-‐‑İstizkâr, Dâru Kuteybe, Beyrut, 1993.
İbnü’l-‐‑Arabî, Muhammed b. Abdullah Ebû Bekr (543/1148); Ahkâmü’l-‐‑ Kur’ân, (Thk. Ali Muhammed el-‐‑Becâvî), Dâru İhyâi’t-‐‑Türâsi’l-‐‑Arabî, Beyrut, trs..
İbn Âşûr, Muhammed Tâhir (1393/1973); et-‐‑Tahrîr ve’t-‐‑Tenvîr, ed-‐‑Dâru’t-‐‑ Tûnusiyye li’n-‐‑Neşr, Tunus, 1984.
İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed (235/850); el-‐‑Musannef fi’l-‐‑Ehâdîsi ve’l-‐‑Âsâr, Mektebetü’r-‐‑Rüşd, Riyad, 1409-‐‑1988.
İbn Kayyım el-‐‑Cevziyye (751/1350), Ahkâmü Ehli’z-‐‑Zimme, (Thk. Yûsuf b. Ahmed el-‐‑Bekrî, Şâkir b. Tevfîk el-‐‑Ârûrî), S. Arabistan, 1997.
İslamoğlu, Mustafa; “Gayri Müslim Erkekle Evlilik” (Çevrimiçi) http://www.mustafaislamoglu.com/482_-‐‑Gayri-‐‑Muslim-‐‑Erkekle-‐‑Evlilik.html 25 Şubat 2012.
Karadâvî, Yusuf; “Zevâcü’l-‐‑Müslimi bi Gayri’l-‐‑Müslime” (Çevrimiçi) http://qaradawi.net/new/library2/267-‐‑2014-‐‑01-‐‑26-‐‑18-‐‑46-‐‑21/2465-‐‑ 21 Ekim 2015.
Karaman, Hayrettin (Red.); İlmihal II: İslâm ve Toplum, TDV Yay., Ankara, 2006.
________; Kur’an Yolu, DİB Yay., Ankara, 2007.
________; “Müslüman kadının gayr-‐‑i müslim erkekle evlenmesinin caiz olmaması”, (Çevrimiçi) http://www.hayrettinkaraman.net/sc/00100.htm, 09 Şubat 2012.
Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes'ʹûd b. Ahmed (587/1191); Bedâiu’s-‐‑ Sanâi’ fî Tertîbi’ş-‐‑Şerâi’, Dâru’l-‐‑Kütğbi’l-‐‑İlmiyye, yrs., 2. bs., 1406/1986.
Kasapoğlu, Abdurrahman; “İslama Göre Evlilikte Eşler Arasında Uyum Sorunu -‐‑İnanç ve Ahlâk Uyumu”, Bilimname XII, 2007/1.
Kâsımî, Cemâlüddîn (1332/1914); Mehâsinü’t-‐‑Te’vîl, (Thk. Muhammed Bâsil), Dâru’l-‐‑Kütübi’l-‐‑İlmiyye, Beyrut, 1418/1997.
Khadduri, Majid; “İslâm Hukukunda Evlilik: Modernist Bakış Açısı” (Çev. Ali Duman), İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, sayı: 9, 2007.
Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed (671/1272); el-‐‑Câmi’ li Ahkâmi’l-‐‑Kur’ân, (Thk. Hişâm Semîr el-‐‑Buhârî), Dâru ilmi’l-‐‑Kütüb, Riyad, 2003.
Komisyon, “İslam Dünyasına Yeni Ufuklar Açma Hamlesi” (Çevrimiçi) http://www.diyanetdergisi.com/diyanet-‐‑dergisi-‐‑42/konu-‐‑642.html, 21 Ekim 2015.
Komisyon, “Ehl-‐‑i kitab” (Çevrimiçi) http://www.sevde.de/islam_Ans/E/ehli_kitap.htm 09 Şubat 2012.
Komisyon, “Evlilik” (Çevrimiçi) http://www.tubaterim.gov.tr/TUBA/index.php/w_anasayfa/w_aramaSonucu/1 21 Şubat 2012.
Mâverdî, Ebû’l-‐‑Hasen Ali b. Muhammed (450/1058); “Ehl-‐‑i Kitâp Kadınlarla Evlilik” (Çev. Muhittin Özdemir), İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, sayı: 9, 2007.
Mekkî b. Ebî Tâlib (437/1045), el-‐‑Hidâye ilâ Bülûgı’n-‐‑Nihâye, Külliyetü’d-‐‑ Dirâsâti’l-‐‑Ulyâ ve’l-‐‑Bahsi’l-‐‑İlmiyyi, Câmiatü’ş-‐‑Şârika, yrs., 2008.
Merâgî, Mustafa; Tefsîru’l-‐‑Merâgî, Mustafa el-‐‑Halebî ve Oğulları Mat-‐‑ baası, Mısır, 1365/1946.
Mergınânî, Ali b. Ebû Bekr (593/1196); el-‐‑Hidâye fî Şerhı Bidâyeti’l-‐‑Mübtedî, (Thk. Talâl Yûsuf), Dâru İhyâi’t-‐‑Türâsi’l-‐‑Arabî, Beyrut, trs..
Müslim, Ebu'ʹl-‐‑Hüseyin el-‐‑Haccâc (261/847); el-‐‑Câmiu’s-‐‑Sahîh, Çağrı Yay, İstanbul, 1992.
Öz, Mustafa; “Ahmed Han, Seyyid”, DİA, İstanbul, 1989.
Özgüven, İbrahim Ethem; Evlilik ve Aile Terapisi, PDREM Yayınları, An-‐‑ kara, 2000.
Öztürk, Yaşar Nuri; Kur’an’daki İslam, Yeni Boyut Yay., İstanbul, 2000.
Râzî, Fahruddîn (606/1210); et-‐‑Tefsîru’l-‐‑Kebîr, Tahran, trs..
Rızâ, Reşîd (1353/1935); Tefsîru’l-‐‑Menâr, Kahire, 1947.
Sağlam, Fatma; “Türk-‐‑Alman Örnekleminde Karma Evli Çiftlerin Ço-‐‑ cuklarındaki Dilsel Gelişim Üzerine”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, cilt: 23, sayı: 1, 2006.
Serahsî, İbn Sehl; el-‐‑Mebsût, Dâru’l-‐‑Ma’rife, Beyrut, trs..
Sifil, Ebubekir; “Ehl-‐‑i Kitap Erkekle Evlilik ve Diyanet İlmihali” Çevri-‐‑ miçi, https://ebubekirsifil.com/gazete-‐‑yazilari/ehl-‐‑i-‐‑kitap-‐‑erkekle-‐‑evlilik-‐‑ve-‐‑ diyanet-‐‑ilmihali/ 21 Ekim 2015.
Sugur, Nadir (Ed.), Sosyolojiye Giriş, Anadolu Ünv. Yay., Eskişehir, 2010.
Süleyman, Mukatil b. (150/767) Tefsîru Mukatil b. Süleyman, Thk. Abdul-‐‑ lah Mahmûd Şehhâte, Dâru İhyâi’t-‐‑Türâs, 1. bs., Beyrut, 1423/2002.
Şahinkaya, Rezan; Psiko-‐‑Sosyal Yönleriyle Aile, Kardeş Basımevi, Ankara 1979.
Şevkânî, Muhammed b. Ali (1250/1834); Fethu’l-‐‑Kadîr…, yy., Beyrut, 1412/1991.
Şentürk, Mustafa; “Kur’ân’a Göre Ehl-‐‑i Kitâb ile Evlenme: Endülüs Tefsîri Örneği”, Uluslararası Dinlerde Nikâh Sempozyumu, DEÜ İlahiyat Fakültesi, 06-‐‑ 08 Nisan 2012, İzmir, Türkiye, İsav Yay..
Şimşek, Sait; Günümüz Tefsîr Problemleri, Kitap Dünyası Yay., Konya, 2004.
Tabatabâî, Muhammed Hüseyin; el-‐‑Mîzân fî Tefsîri’l-‐‑Kur’ân, Müessese-‐‑ tü’l-‐‑A’lemî li’l-‐‑Matbûât, Beyrut, 1417/1997.
Taberî, Muhammed İbn Cerîr (310/922); el-‐‑Câmiu’l-‐‑Beyân an Te’vîli Âyi’l-‐‑ Kur’ân, (Thk. Ahmed Muhammed Şâkir), Müessesetü’r-‐‑Risâle, Yrs., 1420/2000.
Tabresî, Fadl b. Hasan b. Fadl; Mecmeu'ʹl-‐‑Beyân fî Tefsîri’l-‐‑Kur’ân, (Thk. İbrâhîm Şemsüddîn), Dâru’l-‐‑Kütübi’l-‐‑İlmiyye, Beyrut, 1418/1997.
Topçuoğlu, Ali Aslan; “Yahudilik-‐‑Hristiyanlık ve İslâm Hukuku’na Göre Nikâh Akdine Etkisi Bakımından Din Farklılığı” Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, cilt 10, sayı 2, 2010.
Unaş, Esra; “İslam Hukukunda Batıl Nikâhlar”, (Yayınlanmamış Y. Lisans Tezi), Cumhuriyet Ünv. SBE, Sivas, 2010.
Zuhaylî, Vehbe; İslâm Fıkhı Ansiklopedisi, (Çev. Ahmet Efe, vd.), Risale Yay., İstanbul, 1992.