Mustafa el-Galâyînî'nin Şiir Anlayışı ve Siyasi Şiirleri

Bu çalışmada daha çok Arapça dilbilgisi alanındaki çalışmalarıyla tanınan Mustafa el-Galâyînî’nin şairliği, şiirle ilgili görüşleri ve şiirlerindeki siyasi temalar, özellikle de Osmanlı Devleti ve Türkiye tarihi ile ilgili olanlar üzerinde durulmuştur. Bu çerçevede öncelikle Galâyînî’nin kısa bir biyografisi verilmiş, eserleri tanıtılmıştır. Daha sonra Divan’ına yazdığı giriş yazısı çerçevesinde şiir ile ilgili görüşleri özetlenmiştir. Galâyînî yazdığı makaleler, çeşitli mahfillerde yaptığı konuşmalar, yayın hayatı iki yıl süren en-Nibrâs adlı dergisinde yayımladığı yazılarla sosyal ve siyasi hayatın içinde faal bir şekilde yer almış bir şahsiyettir. İttihâd ve Terakkî’nin faaliyetlerine katılmış, I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı Ordusu’nda hatip olarak görev almış, Süveyş harekâtına iştirak etmiş, daha sonra Arap devletinin kuruluşunda katkılarda bulunmuş, Lübnan’daki Fransız idaresine karşı tutumu sebebiyle bir süre hapiste yatmıştır. Siyasî ve sosyal çalkantılarla dolu bir dönemde yaşayan Galâyînî şiiri toplumu ıslah etmek, ona yol göstermek için kullanılacak bir araç olarak görmüş ve şahit olduğu olaylar ve toplumun ıslahı konusunu şiirlerinde yoğun bir şekilde işlemiştir. Bu makalede Galâyînî’nin Osmanlı Devleti, II. Meşrutiyet’in ilanı, Sultan Abdülhamid’in tahttan indirilmesi, Birinci Dünya Savaşı ve etkileri, Türk-Arap kardeşliği, Türk istiklal mücadelesi ve Arap milliyetçiliği gibi konuları şiirlerinde nasıl işlediği incelenmiş ve dönem edebiyatçılarının bu konulara bakışları arasında sahip olduğu yer tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Mustafa al-Galāyīnī, II. Meşrutiyet, , Arap Milliyetçiliği, II. Abdülhamid, Mustafa Kemal

Mustafa Al-Ġalāyīnī’s Poetry and Political Poems

This article examines the works of Mustafa el-Galāyānī a well-known Lebanese scholar and writer. It specifically looks at his views on poetry, politics and the history of Ottoman State and Turkey. First, it presents a short summary of Galāyānī’s life and works, and his view on poetry based on his introduction to the Divan. Galāyānī’s articles, speeches and writings in the journal of en Nibrās show that he was actively involved in the social and political life of the time. He participated in the activities of the Committee of Union and Progress, joined the Ottoman Army as a preacher, involved in the Suez Campaign, and then contributed to the foundation of Arab state. Due to his resistance against the French rule he was put into prison. Galāyīnī lived in a turbulent period and used his poetry as a means to improve society. He often made use of his own personal experiences in his poems. This article discusses Galāyīnī’s views on various issues such as the Ottoman State, the introduction of II. Constitution, the fall of Sultan Abdulhamid, World War I, Turkish-Arab brotherhood, Turkish War of Indpendence, Arab nationalism, and understand his position among the other men of literature of the time.

Keywords:

Mustafa al-Galāyīnī, II. Constitution, Arab nationalism, Abdülhamid II, Mustafa Kemal,

PDF

___

el-Câmi‘atü’l-‘Arabiyye [Gazetesi], (Kudüs 15 Haziran 1932/Perşembe)
Cundî, Edhem, A‘lâmü’l-edeb ve’l-fen, Dimaşk: Matba‘atü Mecelleti Savt Suriya, 1954.
Dekkâk, Ömer, el-İtticâhu’l-kavmî fi’ş-şi‘ri’l-Arabiyyi’l-hadîs, Haleb: Mektebetu’ş-Şark, 1963.
Filip Di Tarrâzî, Hazâinu’l-kutubi’l-‘Arabiyye fi’l-Hâfikayn, Beyrut: Vizâretu’-Terbiyeti’l-Vataniyye, 1947.
Galâyînî, Mustafa, Risâletü’l-bid’a fî salâti’z-zuhr ba‘de’l-cumu‘a”, Mecelletü’l-Menâr, Şubat 1905, 7:941-948; (Mart 1905) 8:24-29.
Galâyînî, Dîvânu’l-Galâyînî, Hayfa: el-Matbaatü’l-Abbâsiyye, 1925.
Galâyînî, el-İslâm rûhu’l-medeniyye, Beyrut: 1907.
Galâyînî, “el-Câmi‘atü’l-İslâmiyye”, Mecelletü’l-İrfân 15, (27 Temmuz 1911), 3:646.
Galâyînî, “es-Si‘âye ve’l-hilâfetu’l-Arabiyye fî Dimaşk”, en-Nibrâs, 1. yıl/8 (5 Teşrîn-i Evvel 1909) 300.
Galâyînî, Târîhunâ kable’d-dustûr ve ba‘dehû, Kudüs 1334.
Galâyînî, Erîcü’z-zehr, Beyrut: el-Matba‘atu’l-Ehliyye, 1911.
Galâyînî, “el-Hukmu’l-urfî”, en-Nibrâs, Beyrut 1. yıl/6 (19 Haizran 1909), s. 205.
Göçemen, Yakup, “Mısırlı Neo-Klasik Şair Veliyyüddin Yeken’in Şiirlerinde Sultan II. Abdülhamid”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 51, 2020, s. 215-248.
Hamed, Abdullah Hıdır, Kadâyâ’ş-şi‘ri’l-‘Arabiyyi’l-hadîs, Beyrut: Dâru’l-Kalem, t.y.
Hâzin, Vilyem, “Melâmih el-kavmiyye fi’ş-şi’ri’l-‘arabiyyi’l-hadîs”, el-Edîb 2 (1978), 15-18.
Da‘ûk, Kâmil Muhyiddin, ‘Ulemâunâ fî Beyrût, Beyrut: 1970.
Kılıç, Hulusi, “Mustafa el-Galâyînî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 31/301-302. İSTANBUL: TDV Yayınları. 2006.
Mar‘aşlî, Yusuf, , Nesrü’l-cevâhir ve’d-durer fî ‘ulemâi’l-karni’r-râbi‘ ‘aşer, Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 2006.
Muhammed Hüseyn, el-İtticâhâtu’l-vataniyye fi’l-edebi’l-mu‘âsır, Kahire, Mektebetü’l-Âdâb, 1954.
Neccâr, Âyide, Sahâfetu Filestîn ve’l-haraketu’l-vataniyye fî nısf karn 1900-1948, Beyrut: el-Müessestu’l-‘Arabiyye li’d-Dirâsât ve’n-Neşr, 2005.
Özdemir, Yılmaz, 19. Yüzyılda Lübnan’da Arap Dili Grameri Çalışmaları, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul 2005.
Rîmâvî, Süheyle - Ed-Dehâmişe, Bâsim, “eş-Şeyh Mustafa el-Galâyînî: Hayâtuhu ve fikruh 1886-1945)”, Dirâsât: el-‘ulûmu’l-insâniyye ve’l-İctimâiyye 26 (ek) (1999): 830-835.
Şâfi‘î, Mahmud Saîd Teşnîfü’l-esmâ‘ bi-şuyûhi’l-icâze ve’s-semâ‘, Kahire: Dâru’l-Kutubi’l-Mısriyye, 2013.
Velî, Tâhâ, Beyrût fi’t-târîh ve’l-hadâra ve’l-‘umrân, Beyrut: Dâru’l-‘İlm li’l-Melâyîn, 1993.
Yusuf İzeddin, eş-Şi‘ru’l-‘ırâkiyyu’l-hadîs ve eseru’t-teyârâti’s-siyâsiyye ve’l-ictimâ’iyye fîh, Bağdat: Matba‘atu Es‘ad, 1960.
Zeki Muhammed Mücâhid, el-A‘lâmu’ş-şarkıyye, Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1994.
Ziriklî, Hayruddin, el-A ‘lâm, Beyrut: Dâru’l-‘İlm li’l-Melâyîn, 2002.