12045

Meşihat Müsteşarı Eğinli İbrahim Hakkı Efendi'nin Vaz' İlmine Dair Risalesinin Tahkik ve Tahlili

Lafızlar, zihindeki veya dış dünyadaki manaları gösteren sembollerdir. Lafızların manalar için belirlenmesinin / vaz' edilmesinin metodolojik ve felsefî olarak incelenmesi, "vaz' ilmi"nin konusunu teşkil eder. Tarihimizde, özellikle de Adudüddîn el-Îcî'den (ö. 756/1355) sonra, vaz' ilmine dâir, çoğu risâle ebadında olmak üzere, pek çok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalardan biris i de, Bayezid Câmii dersiâmlarından, Meşîhat müsteşarı Eğinli İbrahim Hakkı Efendi'nin (1247-1311/1831-1894), vaz' ilmini n temel meselelerini son derecede sistematik ve özlü bir şekilde işlediği risâlesidir. Eğinli İbrahim Hakkı Efendi'nin vaz' ilmine dâir b u risâlesinin tahkikini / edisyon kritiğini konu edindiğimiz makalemizde, önce risâleyi çeşitli yönleriyle tanıtacak, ardından tahkikli metnini vereceğiz

Anahtar Kelimeler:

Eğinli İbrahim Hakkı Efendi, Bayezid Câmii, dersiâm, meşihat müsteşarı, huzur dersleri, icâzetnâme, vaz' ilmi

PDF

___

Alak, Musa, "Meşîhat Müsteşarı Eğinli İbrahim Hakkı Efendi ve Vaz' İlmine Dâir Risâlesi", Araşan Sosyal Bilimler Enstitüsü İlmî Dergisi, Bişkek 2011, sayı: 11-12, s. 191-221.
Albayrak, Sadık, Son Devir Osmanlı Ulemâsı, İstanbul: İBB Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları, 1996.
Bağdâdi, İsmâil Paşa el-Bağdâdî, Hediyyetü'l-'ârifîn esmâü'l-müellipn ve âsâru'l-musannipn, (nşr. Kilisli Rifat Bilge - İbnülemin Mahmud Kemal İnal), İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1955.
Bursalı Mehmed Tâhir, Osmanlı Müellifleri, İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1333.
Çakan, İsmail Lütfi, Hadîs Edebiyatı Çeşitleri Özellikleri Faydalanma Usulleri, 4. basım, İstanbul: İFAV Yayınları, 1997.
Eğinli İbrahim Hakkı, İcâzetnâme, (Öğrencisi: Eğinli Hâfız Muhammed Hulusi Efendi), İstanbul 4 Cemâziyelevvel 1298/4 Nisan 1881 (Fotokopisi için bkz. Ebül'ulâ Mardin, Huzur Dersleri, İstanbul: İsmail Akgün Matbaası, 1966, II-III, 760-732).
Eğinli İbrahim Hakkı, Risâletün ma'mületün fi'l-vaz', İstanbul 1286; İstanbul ty.; Metnün f'l-vaz',İstanbul: Matbaa-i Safâ ve Enver, 1311.
Eğinli Mehmed Rahmi, el-'Ucâletü'r-Rahmiyye fî şerhi'r-Risâleti'l- vaz'iyye, İstanbul: Matbaa-i Safâ ve Enver, 1311.
Eğinli Mehmed Rahmi, İcâzetnâme, (Öğrencisi: Kangırılı Hâfız Ahmed Hamdi Efendi), Süleymaniye Kütüphanesi Yazma Bağışlar Bölümü, nr. 668.
V Y ^ y ı*~»3-J\ İİUuJI 'J.jS'Vl - U ^ « : J & \
Gümüş, Sadreddin, Seyyid Şerif Cürcânî, İstanbul: İSAV Neşriyatı, 1984.
İstanbul Müftülüğü Şer'iyye Sicilleri Arşivi Sicill-i Ahvâl Dosyası-251 (Sicill-i Ahvâl Dosyası-251). Müellifin bizzat kendisinin, vefâtından yaklaşık 20 ay önce, 23 Rebîulâhir 1310 (1 Teşrînisânî 1308/13 Kasım 1892 Pazar) günü doldurduğu tercüme-i hâl varakası ve diğer evraklar (CD resim no: 1715-1737).
Kara, İsmail, "'Unuttuklarını Hatırla ' Şerh ve Haşiye Meselesine Dair Birkaç N o t " , Dîvân Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, cilt: 15, sayı: 28, 2010/1, s. 1-67.
Kâtib Çelebi (Hacı Halife), Keşfü'z-zunûn an esâmi'l-kütübi ve'l-fünûn, (nşr. Şerefettin Yaltkaya - Kilisli M u a l l i m Rifat), İstanbul: Maarif Matbaası, 1360-1362/1941-1943.
Kehhâle, Ömer Rızâ Kehhâle, Mu'cemü'l-müellifîn terâcimu musannifl-kütübi'l-'Arabiyye (Mu'cem), Beyrut: Müessesetü'r-Risâle, ty.
Kemaliye Kaymakamlığı, Her Yönüyle Kemaliye (Eğin), İstanbul 1996.
Mardin, Ebül'ulâ, Huzur Dersleri, İstanbul: İsmail Akgün Matbaası, 1951 (I), 1966 (II-III).
Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmânî Yâhud Tezkire-i Meşâhîr-i Osmâniyye, İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1311.
Özdemir, İbrahim, İslâm Düşüncesinde Dil ve Varlık Vaz' İlminin Temel Meseleleri, İstanbul: İz Yayıncılık, 2006.
Özek, A l i , Zemahşeri ve Arap Lugatçılığındaki Yeri, 1. baskı, İstanbul: Ensar Neşriyat, 2006.
Özel, Ahmed, Hanefî Fıkıh Âlimleri, Ankara: T D V Yayınları, 1990.
Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA).
Ziriklî, Haymddîn ez-Ziriklî, el-Adlâm kamûsü terâcim li-eşheri'r-ricâl ve'n-nisâ' mine'l-Arab ve'l-müsta'ribîn ve'l-müsteşrikîn (A'lâm), 15. baskı, Beyrut: Dâru'l-İlm li'l-Melâyîn, 2002. ***