Günümüz Türkçe Kur'an Meâlleri Üzerine Bir Tasnif Denemesi

Günümüzde Kur’ân’a olan ilgi meallere doğrudan yansımakta ve yeni Türkçe Kur’ân mealleri yazılmaktadır. Bazı meal yazarları Kur’ân mesajını daha iyi aktarabilmek için açıklama, dipnot, sözlük, parantez gibi yardımcı unsurlara başvururken; bazıları ise nüzul sırasına veya konularına göre mealler hazırlamaktadır. Mealler birbirlerinden etkilenmekle birlikte yenilik kaygıları taşıyan meallerin varlığı da dikkat çekmektedir. Bilhassa 2000’li yıllardan sonra okuyucunun meal konusundaki beklentilerinin yükselmesi meal sayısının artmasının yanı sıra meal çeşitliliğinde önemli rol oynamıştır. Mevcut Türkçe Kur’ân mealleri hem belli bir sayısal çokluğa hem de çeşitliliğe ulaşmış durumdadır. Bu meallerden istifade edebilmenin yollarından birisi, onları ana çizgileriyle tanıyıp tasnif etmektir. Ayrıca Türkçe Kur’ân mealleri Türkçe’nin değişim seyrini ve Türkiye’nin siyâsî, askerî, sosyal ve kültürel tutumlarını göstermesi bakımından önemli veriler içermektedir. Dolayısıyla bütün bunları derli toplu biçimde görmek için mevcut mealleri tasnif etmekte fayda vardır. İşte bu makalede, günümüz Türkçe Kur’ân mealleri, ortak hususiyetleri göz önünde tutularak sınıflandırılmaya çalışılmaktadır. Ancak yaptığımız bu tasnifin eksik taraflarının olabileceği gibi itiraza açık yanlarının da bulunduğunu belirtmeliyiz.

Anahtar Kelimeler:

Kur’ân, Meal, Kur’ân Meali, Yazar, Çeşit

A Classification Trial on Contemporary Turkish Qur’an Translations

Today, people’s interest in the Qur’an is directly reflected in the number of the Qur’an’s translation that are being done. Further, in addition to the existing Turkish translations of the Qur’an, more of the genre are being done regularly. Some of the Qur’an translators refer to auxiliary elements, such as explanations, footnotes, a dictionary, or parentheses, to better convey the Qur’an’s message, while others prepare translations as per the order or subjects. A translation of the Qur’an is influenced by the others in the same genre; however, innovative translations attract the reader’s attention, and some translations might be regarded as a source for the subsequent ones. From the perspective of Turkey, the following are the various reasons behind the translations of the Qur’an gaining momentum: (1) The nationalism movement has led to an increase in the number of translations. (2) The Qur’an is not an exclusive right of language experts; everyone has the right to access and understand it. Hence, there has been an increase in the translated numbers. Further, all Muslims should understand the principles laid out in the Qur’an. (3) Orientalists are playing a major role in distribution of Turkish Gospels. Hence, a change in the readers’ profiles and expectations from the Qu’ran are important factors leading to an increase in the diversification of the number in the Qur’an’s translations. Since the 2000s, regarding the Qur’an translations has been arisen and it played an important role in its diversity as well. Thus, many translators of the Qur’an refer to their readers in their books’ preface.It seems that popular considerations are among the influential factors for style preferences regarding the Qur’an translation. Likewise, popular contemporary ideological movements feature the meanings of specific Quran’s ayahs (verses). The Qur'an translations were not only regarded as mere translations but also referred as teaching tools. Therefore, we can conclude the following: (1) the word meanings aim to teach the Qur’an’s readers its literal meaning, (2) the subject meanings aim to indicate the Qur’an’s content (3) the textless meanings aim to ensure a constant communication with the Qur’an without worrying about ablution, and (4) the explanatory meanings aim to transmit the message of the Qur’an in a more explicatory method.Qur’an translations prepared according to the descending order began in the 1990s. One of the first examples of this is the interpretation of Elmalılı, prepared by Mesut Okumuş. First thematic translation in Turkish was published in 1950 by Ömer Fevzi Mardin. The most popular work in this area is by Ömer Özsoy and Ilhami Guler, published in 1996. One of the first verse Qur’an translations covering the entire Qur'an was written by Bedri Noyan Dedebaba (1912–1997) in 1973, but it was published in 1996. According to our findings, Besim Atalay (1882–1965) was one of the first Qur’an translators to add a dictionary, published in 1962, to better understand the old Turkish words. The most famous example of the non-parenthesis Qur’an translation is that by Yasar Nuri Öztürk. The work prepared by Hüseyin Atay and Yasar Kutluay by the Presidency of the Religious Affairs and published in 1961 is the first product out of the cooperation of the Presidency of Religious Affairs and the Divinity. Another type of Quran translation is that from foreign languages, which has contributed to the increase in the number of techniques among the translators in Turkey. For example, Mevdûdî's translations of the meaning of the entire sentence into the target language as a whole has led to the translation of its many verses into passages, and this approach has influenced the writers of the meal such as Mustafa Öztürk. One of the common Qur’an translations is a simplified one: the Qur’an translation of the Elmalılı. If simplifying the Qur’an translation of the Elmalılı that is independent of its interpretation, this was first published by Eser Neşriyat in 1982. The fact that this work was registered by the Grand National Assembly is one of the reasons for its widespread use of the Elmalılı Qur’an translation in the market, and is accepted by many scholars and publishers because of the abolition of royalties in 1992. Current Turkish Qur’an translations are both numerous and diverse. One of the ways in which you can benefit from these Qur’an translations is to recognize and classify them using their main lines. Thus, based on the qualifications that the authors used in their works, the Qur’an translations in Turkey are divided into the following categories—narrative reason, clarity, lexical order, without brackets, or simplified. In addition, Turkish Qur’an translations contain important data in terms of showing the course of change of Turkısh, and political, military, social and cultural attitudes in Turkey. It is therefore useful to classify existing Qur’an translations to see all of them in a compact form. This article attempts to classify today’s Turkish Qur’an translations according to their common characteristics. However, the classification we used has some deficiencies; further, it has some aspects open to objection.

Keywords:

Qur’an, Translation, Qur’an translation, Author, Variety,

PDF

___

Abay, Muhammet, “Türkçedeki Kur’ân Meallerinin Tarihi ve Kronolojik Bibliyografyası.” Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 10, no: 19-20 (2012): 231-301.
Akın, Ali, Kur’ân-ı Kerim ve Açıklamalı Meali. İstanbul: yy, 2014.
Akpınar, Ali, Kur’ân Tercüme Teknikleri. Konya: Serhat Kitabevi, 2011.
Akseki, A. Hamdi, Namaz Sûrelerinin Türkçe Terceme ve Tefsiri. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1983.
Albayrak, İsmail, Klasik Modernizmde Kur’ân’a Yaklaşımlar. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2010.
Atay, Hüseyin, Kur’ân Türkçe Çeviri. Ankara: Atayy Yayınları, 2016.
Ay, Mahmut, “Osmanlı Tefsir Geleneğinde Tefsir Faaliyetleri”, Tefsir El Kitabı. Edt. Mehmet Akif Koç. Ankara: Grafiker Yayınları, 2012.
Aydar, Hidayet, “Türklerde Kur’ân Çalışmaları.” İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1, no. 1 (1999), 159-235.
Aydar, Hidayet, Kur’an-ı Kerim’in Tercümesi Meselesi. İstanbul: Yeni Zamanlar Yayınları, 2014.
Bulaç, Ali, Kur’ân-ı Kerim ve Türkçe Anlamı Meal ve Sözlük. İstanbul: Çıra Yayınları, 2014.
Bursevî, İsmail Hakkı, Açıklamalı Kur’ân-ı Kerim ve Türkçe Meali. İstanbul: Damla Yayınevi, 2002.
Cerrahoğlu, İsmail, Tefsîr Usûlü. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1993.
Cündioğlu, Dücane, “Matbu Türkçe Kur’an Çevirileri ve Kur’an Çevirilerinde Yöntem Sorunu”, 2. Kur’an Sempozyumu. Ankara: Bilgi Vakfı, 1996, 157-237.
Cündioğlu, Dücane, Kur’ân Çevirilerinin Dünyası. İstanbul: Kapı Yayınları, 2011.
Çantay, Hasan Basri, Kur’ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm. İstanbul: ty, 1984.
Dağcı, Bekir, “1950-1960 Arası (Demokrat Parti Dönemi) Türkiye’de Kur’an Araştırmaları.” Doktora Tezi, 2010
Dedebaba, Bedri Noyan, Kur’ân-ı Kerîm-Manzum Meal. İstanbul: Ardıç Yayınları, 2007.
Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi Dinî, Ahlakî, Edebî, Meslekî Aylık Dergi 2, no. 3-4 (1963)
Döndüren, Hamdi, Evrensel Çağrı Kur’ân-ı Kerim (Yüce Meal ve Tefsiri). İstanbul: Çelik Yayınevi, ty.
Elik, Hasan-Coşkun, Muhammed, İndirildiği Dönemin Işığında Kur’an Tefsiri Tevhit Mesajı. İstanbul: İFAV Yayınları, 2016.
Erdoğan, Veli Tahir, Kur’ân Bana Ne Diyor? Açıklamalı Meal, Bilgeoğuz, İstanbul 2016.
Feyizli, Hasan Tahsin, Feyzü’l-Furkan Kur’ân-ı Kerim Meali. Ankara: Server İletişim, 2006.
Görmez, Mehmet, Musa Carullah Bigiyef. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994.
Gümüş, Sadrettin, “Cumhuriyet Döneminde (1923-1960 Arası) Meâl Çalışmaları”, FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, no. 5 (2015): 285-331.
Hamidullah, Muhammed, Kur’ân-ı Kerim Tarihi. Çev. Abdulaziz Hatip-Mahmut Kanık. İstanbul: Beyan Yayınları, 2005.
Hamidullah, Muhammed, Aziz Kur’ân. Çev. Abdülaziz Hatip-Mahmut Kanık. İstanbul: Beyan Yayınları, 2017.
İbnu’l-Hatîb, el-Furkân. Beyrut: Dârul-Kütübi’l-İlmiyye, ty.
İnan, Abdülkadir, “Kur’ân’ın Eski Türkçe ve Oğuz-Osmanlıca Çevrileri Üzerine Notlar”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten. no. 183 (1960): 79-94.
İslâmoğlu, Mustafa, Hayat Kitâbı Kur’ân Gerekçeli Meâl-Tefsir. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2009.
Kahveci, Niyazi, İniş Sırası ve Sebepleri ile Kur’ân-ı Kerim Tercümesi. Ankara: Sinemis Yayınları, 2014.
Kandemir, Mehmet Yaşar-Zavalsız, Halit-Şimşek, Ümit, Açıklamalı Kur’ân-ı Kerim Meali. İstanbul: İFAV Yayınları, 2014.
Koçyiğit, Talat, Kur’ân-ı Kerim Meali. Konya: Hüner Yayınevi, 2012.
Namlı, Tuncer, Kur’ân Aydınlığı Kronolojik Kur’ân Meali. Ankara: Fecr Yayınları, 2017.
Özsoy, Ömer-Güler, İlhami, Konularına Göre Kur’ân (Sistematik Kur’ân Fihristi). Ankara: Fecr Yayınevi, 2005.
Öztürk, Abdülvehhab, Satır Arası Kelime Kelime Kur’ân-ı Kerim Meali 1-2. İstanbul: Kahraman Yayınları, 2006.
Öztürk, Mustafa, Nüzul Sırasına Göre Kur’ân-ı Kerim Meali Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2016.
Öztürk, Mustafa, Cumhuriyet Türkiyesi’nde Meal ve Tefsirin Serencamı. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2012.
Öztürk, Mustafa, Kur’ân-ı Kerim Meali Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2014.
Öztürk, Yaşar Nuri, Kur’ân-ı Kerim Meali (Türkçe Çeviri). İstanbul: Yeni Boyut, 2016.
Pak, Zekeriya, “Meallerde Parantez Kullanımının Gerekçeleri ve Anlam ve Dil Estetiği Açısından Yol Açtığı Problemler.” Kur’ân Mealleri Sempozyumu-II. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
Sülün, Murat, Kur’ân-ı Kerim ve Türkçe Anlamı. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2012.
Şentürk, Recep, “Direnen Meal: Akif’in Kur’an Meali’nin Tarihi ve Tahlili.” Direnen Meal Akif Meali. İstanbul: Mahya Yayıncılık, 2016.
Tekin, Ahmet, Kur’ân’ın Anlaşılmasına Doğru Lügatli Tefsirî Meal. İstanbul: Kelam Yayınları, 2015.
Tekin, Ahmet, Kur’ân’ın Anlaşılmasına Doğru Tefsîrî Meal. İstanbul: Kelam Yayınları, 2002.
Toptaş, Mahmut, Kur’ân-ı Kerîm ve Türkçe Meâli. İstanbul: Cantaş Yayınları, 2004.
Türkmen, Sadık, (Editör), İniş Sırasına Göre Kur’ân Akıl ve Bilim Işığında Türkçe Çeviri. İstanbul: Sadık Türkmen Yayınları, 2010.
Vaktidolu, Ali Adil Atalay, Kur’ân-ı Kerîm Manzum Meali ve Tefsir Özeti. İstanbul: Can Yayınları, 2010.
Yıldırım, Suat, Kur’ân-ı Hakîm ve Açıklamalı Meâli. İstanbul: Define Yayınları, 2010.
Yüksel, Edip, Mesaj Kur’ân Çevirisi. İstanbul: Ozan Yayıncılık, 2016.