BİLİŞİM KÜLTÜRÜNÜN TOPLUM ÜZERİNDE ETKİSİ VE YENİ İNSAN TİPİNİN DOĞUŞU

Son yarım yüzyıldır dünyamız köklü bir değişimden geçmektedir. Özellikle bilgi ve iletişim teknolojileri alanında yaşanan ilerlemelerle şekillenen bu değişim, bilginin anlam ve önemini de etkilemiştir. Karanlık ortaçağ sonrasında, Bacon’un “kudret” olarak tanımladığı bilgi, günümüzde bunun çok ötesine geçmiş, insan yaşamını ve toplumsal yapıları doğrudan etkileyen, değiştiren bir olgu haline gelmiştir. Yüzyılımızın en avantajlı bireyleri ve toplumları, patentine sahip olunan, üretime uyarlanabilen, teknolojiyi şekillendiren ve toplumsal yaşamın her alanını etkileyerek, yeni toplumsal yapıya yön veren bilgi olgusudur.İnsanlık tarihiyle beraber birikimli olarak ilerleyen bilgi günümüzün en değerli hazinesi olarak tanımlanmakta ve temelinde bilgisayar ve iletişim teknolojilerindeki gelişmelerin yer aldığı bilişim kültürüne kaynaklık etmektedir. Bilgi artık beceri (techne) olmaktan çıkmış, sermaye aracı olmuştur.Tarihsel olarak Avcı-Toplayıcı Toplum, Tarım Toplumu aşamalarından sonra Sanayi Toplumu aşamasına ulaşan insanlık, yeni bir toplumsal değişim aşamasındadır. Sanayi Toplumu’nun kurum ve kuralları üzerinde Bilgi Toplumu’nun kurum ve kuralları şekillenmekte, buna bağlı olarak Sanayi toplumlarında “homo economicus” olarak adlandırılan insan tipinin yerini “homo technologicus” (Teknolojik insan) almaktadır. Günümüzde bilgisayar, internet ve iletişim teknolojileri küresel düzeyde hızla yaygınlaşmakta, bilgi yoğun ürünlere ve hizmetlere ilgi her geçen gün artmakta, bilgi tabanlı ekonomiler ve ağlar yaygınlaşmaktadır. Bu çalışmanın amacı; bilgi ve toplum arasındaki karşılıklı ilişkiyi merkeze alarak, bilginin doğasında yaşanan değişimin ve buna bağlı olarak bilgisayar ve iletişim teknolojilerinde görülen ilerlemelerin günümüz toplumsal yapılarını sosyo-ekonomik anlamda nasıl etkilediğini ve yeni insan tipini (homo technologicus) nasıl şekillendirdiğini ulusal ve uluslar arası veriler ışığında tartışmaktır.

Anahtar Kelimeler:

Bilgi, Bilişim, Bilgi ve İletişim Teknolojileri, Bilgi Toplumu

EFFECT OF INFORMATION CULTURE ON SOCIETY AND BIRTH OF NEW HUMAN TYPE

Our world has undergone a radical change for the past half-century. This change especially taken form with progresses in the field of information and communication technologies has also affected meaning and importance of information. Following the dark middle ages, information, which was defined as “potency” by Bacon, has gone far beyond that definition today and become a phenomenon directly affecting, changing human life and social structures. The information phenomenon is what guides the new social structure by affecting all areas of social life, shaping technology and adapting into production, having patents and what make them the most advantageous individuals and societies of this century.Advancing cumulatively with the course of human history, information is defined as the most valuable treasure today, and it forms the basis of information culture that is based on developments in computer and communication technologies. Information is no longer a skill but has become a capital tool.Humanity, which historically has reached to the Industrial Society stage after passing through the phases of Hunter-Gatherer and Agricultural Societies, goes through a new stage of social change. The institutions and rules of the Information Society are shaped on the institutions and rules of the Industrial Society, and accordingly a new human type called "homo technologicus" (technological man) replaces the human type called "homo economicus" (economic man) in industrial societies. Today, computers, Internet and communication technologies are becoming rapidly widespread at the global level, interest in knowledge-intensive products and services is increasing with each passing day, and information-based economies and networks become widespread. The aim of this study is to focus on the relationship between information and society and to discuss in the light of national and international data how the change in nature of information and, accordingly, advancements in computer and communications technologies affect today’s social structures in a socio-economic sense and how they shape new human type (homo technologicus).

Keywords:

Information, Informatics, Information and Communication Technologies, Information Society,

PDF

___

Akyıldız, Hüseyin (2008).Tartışılan Boyutlarıyla Homo Economicus. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi. (13) 2. S:29-40.

Aydın, Mustafa (2016). Bilgi Sosyolojisi. İstanbul: Açılım Kitap.

Bell, Daniel (1973). The Coming of Post-Industrial Society: A Venture in Social Forecasting New York: Published by Basic Books.

Castells Manuel (2005). The Network Society: From Knowledge to Policy. (Edited by: M. Castells and G. Cardoso). Washington, DC: Johns Hopkins Center for Transatlantic Relations, Pp:3-23.

Cevizci, Ahmet (1996). Felsefe Sözlüğü. Ankara: Ekin Yayınları.

Cevizci, Ahmet (2011). Thales’ten Baudrillard’a Felsefe Tarihi. 3. Baskı. İstanbul: Say Yayınları.

Çukurçayır Akif, Çelebi Esra (2009). Bilgi Toplumu ve E-Devletleşme Sürecinde Türkiye. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi. (5) 9 s:59-82.

Dixon, Patrick (2010). 21. Yüzyıl Öngörüleri Gelecek 100 Yıl. 2. Baskı. İstanbul: Neden Kitap.

Dura Cihan, Atik Hayriye (2002). Bilgi Toplumu Bilgi Ekonomisi ve Türkiye. İstanbul: Literatür Yayıncılık.

Durucker, Peter Ferdinand (1993). Post- Capitalist Society. New York: HarperCollins Publishers.

Erkan, Hüsnü (2000). Bilgi Uygarlığı İçin Yeniden Yapılanma. Ankara: İmge Kitabevi.

Fındıkçı, İlhami (1996). Bilgi Toplumunda Yöneticilerde Kendini Geliştirme. İstanbul: Kültür Koleji Eğitim Vakfı Yayınları.

Geray, Haluk (1997). İletişim, Bilgi Toplumu ve Küreselleşme. (Yay. Haz: I. Kansu).

Emperysalizmin Yeni Masalı: Küreselleşme. (34-45). Ankara: İmge Yayınları.

Giddens, Anthony (1994). Modernliğin Sonuçları. Çev: E. Kuşdil. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

Gözgü Fahriye, Mutioğlu Halil (2012). Toplumun Değişen Yüzü: Bilgi Toplumu ve Bilişim Kültürü. Journal of Life Sciences. (1) 1. s.465-476.

Koza, Metin (2011). Bilgi Yönetimi. İstanbul: Kum Saati Yayınları.

Köksal, Aydın (2012). Bilişim Devriminde Türkiye 1971-2011-2051. Türkiye Bilişim Derneği 40. Yıl Armağanı. Ankara: Ayrıntı Basımevi.

Maillet, Jean (1983). 18. Yüzyıldan bugüne İktisadi Olayların Evrimi. İstanbul: Remzi Kitabevi.

Nair, Güney (1998). Bilişim Teknolojileri Işığında Eğitim Konferansı ve Sergisi. Ankara: Türkiye Bilişim Derneği-Orta Doğu Teknik Üniversitesi. S:89-106.

Nair, Güney (2008). Bilgi Toplumu ve Türkiye. İstanbul: Gündoğan Yayınları.

Nair, Güney (2009). Sanayi Toplumundan Bilgi Toplumuna, Homo Economicus’tan Homo Technologicus’a. VI. Ulusal Sosyoloji Kongresi. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi. 309-328.

Naisbitt John, Aburdene Patricia (1990).Megatrends 2000 Büyük Yönelimler. İstanbul: Form Yayınları.

Nyborg, Karine (2000). Homo Economicus and Homo Politicus: interpretation and aggregation of environmental values. Journal of Economic Behavior & Organization, Vol. 42, Oslo, pp. 305–322. https://doi.org/10.1016/S0167-2681(00)00091-3

OECD (1996), The New Economy. Paris: Beyond the Hype.

Öğüt, Adem (2001).Bilgi Çağında Yönetim. Ankara: Nobel Yayınları.

Russell, Bertrand (1983). Batı Felsefesi Tarihi. İstanbul: Say Kitap Pazarlama.

Sezal, İhsan (1991) Sosyal Bilimlerde Temel Kavramlar. Ankara: Akçağ Yayınları.

Şaf, M. Yaşar (2015). Bilgi ve İletişim Teknolojileri Sektörünün Makroekonomik Etkileri: Uluslar arası Karşılaştırma ve Türkiye Değerlendirmesi. Uzmanlık Tezi. Bilgi Toplumu Dairesi Başkanlığı. Ankara: T.C. Kalkınma Bakanlığı Yayınları.

Tezcan, Mahmut (1990). “Bilgi Toplumu ya da Sanayi Sonrası Toplumun Sosyolojik Nitelikleri”. Milli Kültür Dergisi. S. 76.

T.C. Kalkınma Bakanlığı (2013). Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018. Ankara: t.c. Kalkınma Bakanlığı Yayını.

T. C. Kalkınma Bakanlığı (2015). 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı. Ankara: Bilgi Toplumu Dairesi Yayını.

Türk Dil Kurumu (2010). Türkçe Sözlük. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları.

Türkiye İstatistik Kurumu (2016). Araştırma-Geliştirme Faaliyetleri Araştırması 2015.18 Kasım 2016 tarihli haber bülteni. Sayı:21782.

Türkiye İstatistik Kurumu (2016). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Araştırması. 18 Kasım 2016 tarihli haber bülteni. Sayı:21779.

Wallerstein, Immanuel Maurice (2000). Bildiğimiz Dünyanın Sonu. Çev: T. Birkan. İstanbul: Metis Yayınları.

Yeşilorman Mehtap, Koç Firdevs (2014). “Bilgi Toplumunun Teknolojik Temelleri Üzerine Eleştirel Bir Bakış”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 24 (1):117-133.